Czerwone Skałki (Góry Izerskie)

formacja skalna w Górach Izerskich

Czerwone Skałki (niem. Rote Flossfelsen[1]) – grupa granitowych skałek w południowo-zachodniej Polsce, w Sudetach Zachodnich, w Górach Izerskich, na Wysokim Grzbiecie, na wysokości 952 m n.p.m. Do 1945 roku stanowiły pomnik przyrody nieożywionej[1].

Czerwone Skałki
Państwo

 Polska

Pasmo

Sudety,
Góry Izerskie,
Wysoki Grzbiet

Wysokość

952 m n.p.m.

Położenie na mapie Szklarskiej Poręby
Mapa konturowa Szklarskiej Poręby, u góry znajduje się czarny trójkącik z opisem „Czerwone Skałki”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po lewej nieco na dole znajduje się czarny trójkącik z opisem „Czerwone Skałki”
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego
Mapa konturowa województwa dolnośląskiego, po lewej znajduje się czarny trójkącik z opisem „Czerwone Skałki”
Położenie na mapie powiatu karkonoskiego
Mapa konturowa powiatu karkonoskiego, po lewej znajduje się czarny trójkącik z opisem „Czerwone Skałki”
Ziemia50°50′08,527″N 15°27′46,546″E/50,835702 15,462929

Położenie edytuj

Skałki zlokalizowane są w Sudetach Zachodnich, w środkowo-wschodniej części Gór Izerskich, w południowej części Wysokiego Grzbietu, między Jakuszycami, a Szklarską Porębą, nad doliną rzeki Kamienna.

Charakterystyka edytuj

Skałki znajdują się na obszarze o powierzchni ponad 5 ha, a formacje skalne osiągają wymiary od kilku do kilkunastu metrów wysokości i szerokości. Na obszarze, na którym znajdują się skałki, znajduje się wiele schronisk skalnych, które utworzyły się na skutek wietrzenia selektywnego, typowego dla znajdującego się tutaj granitu, a także procesów denudacyjnych, które przyczyniły się do usunięcia powstałej zwietrzeliny skalnej, co nadało tym skałkom obecny kształt. Na utworzenie się na tym obszarze niektórych schronisk skalnych ma również wpływ nachylenie stoku, które sprzyja przewracaniu się pojedynczych bloków skalnych. Przyczyniło się to do tego, że jest to jedno z nielicznych miejsc w Sudetach Zachodnich, gdzie występuje tak wiele tego typu obiektów na tak niewielkim obszarze.

Szczeliny skalne odwiedzane są przez grono lokalnych speleologów, którzy zlokalizowali na tym obszarze aż 28 schronisk skalnych, z czego 25 zostało zidentyfikowanych przez J. Wieczorka w 2014 roku[2].

U podnóża, po południowej stronie zbocza znajdują się dwa nieczynne już kamieniołomy granitu. Pierwszy z nich jest dawnym wyrobiskiem niemieckim, zlokalizowanym u podnóża Czerwonych Skałek. Poniżej znajduje się drugi, nieczynny już kamieniołom, „Wiciarka”[3], gdzie wydobywany był granit średniokrystaliczny, porfirowaty, z żyłami aplitowymi.

Ze skałek można podziwiać panoramę Gór Izerskich i Karkonoszy.

Budowa geologiczna edytuj

Szczyt wzniesienia, na którym znajdują się skałki, położony jest na obszarze bloku karkonosko-izerskiego, w strefie kontaktowej metamorfiku izerskiego z granitowym masywem karkonoskim[4]. Skałki wznoszące się na szczycie zbudowane są z granitu porfirowatego z górnego karbonu[5]. Tworzą go różowe megakryształy skaleni o wymiarach od 3 do 7 cm z towarzyszącymi ziarnami kwarcu o barwie szarej, skaleni potasowych o barwie różowej, plagioklazu o barwie białej lub kremowej i biotytu, który jest barwy czarnej. Minerały te osiągają wielkości od 1 do 1,5 cm i tworzą tzw. tło skalne (matrix) dla fenokryształów megaskaleni. Budujący skałki granit posiada strukturę gruboziarnistą, porfirowatą[6][7]. W składzie mineralogicznym wydobywanego granitu w kamieniołomie „Wiciarka” wyróżnić można duży udział plagioklazów i kwarców, oraz mniejszy udział skaleni potasowych i biotytu. W występującym tutaj granicie stwierdzono występowanie niewielkich ilości epidotu, cyrkonu i turmalinu[8].

Geomorfologia edytuj

W rejonie Czerwonych Skałek występują formy: szczelinowe, szczelinowo-zawaliskowe, śródblokowe, rumowiskowe, nisze podskalne oraz obiekty łączące w sobie kilka elementów wyżej wymienionych form.

Przypisy edytuj

  1. a b Marek Staffa, Słownik geografii turystycznej Sudetów: Góry Izerskie, 1989, s. 39.
  2. Jan Wieczorek, DZIKIE SUDETY: Góry Izerskie Czerwone Skałki [online], DZIKIE SUDETY, 28 września 2016 [dostęp 2019-01-09].
  3. INFORMACJE SZCZEGÓŁOWE O ZŁOŻU - WICIARKA [online], Państwowy Instytut Geologiczny [dostęp 2020-04-27].
  4. Objaśnienia do Mapy Geośrodowiskowej Polski 1:50 000 – Arkusz Jakuszyce (830) [online], bazadata.pgi.gov.pl, 2004 [dostęp 2019-01-09].
  5. Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski 1:50 000, Arkusz 830 – Jakuszyce (M-44-43-D) [online], bazadata.pgi.gov.pl, 2009 [dostęp 2019-01-09].
  6. Wojciech Bobiński, Objaśnienia do Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski 1:50 000, Arkusz Jakuszyce (830) i arkusz Szklarska Poręba (831), 2015.
  7. Zbigniew Cymerman, Objaśnienia do Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski 1:50 000, Arkusz Mirsk (794), 2008.
  8. Paweł P. Zagożdżon, Agnieszka Kuchta, Stan rozpoznania krajowych zasobów granitu karkonoskiego [online], docplayer.pl, 2007 [dostęp 2019-01-09].