Czerwony Klasztor (miejscowość)
Czerwony Klasztor (słow. Červený Kláštor) – miejscowość (obec) w powiecie Kieżmark, w kraju preszowskim na Słowacji. Rzeka Dunajec oddziela Czerwony Klasztor od polskiej wsi Sromowce Niżne.
.jpg) Ulica w Czerwonym Klasztorze | |
| Państwo | |
|---|---|
| Kraj | |
| Powiat | |
| Starosta |
Štefan Džurný[1] |
| Powierzchnia |
3,04[2] km² |
| Wysokość |
462[3] m n.p.m. |
| Populacja (2023) • liczba ludności • gęstość |
|
| Nr kierunkowy |
+421 52[3] |
| Kod pocztowy |
059 06[3] |
| Tablice rejestracyjne |
KK |
Położenie na mapie kraju preszowskiego  | |
Położenie na mapie Słowacji  | |
| 49°23′39″N 20°24′39″E/49,394167 20,410833 | |
| Strona internetowa | |
Położenie geograficzne i komunikacja edytuj
Usytuowany jest nad rzeką Dunajec, w ciasnej dolinie przy ujściu Lipnika, zwanej Doliną św. Antoniego. Od wschodu wznosi się należąca do Pienin Klasztorna Góra (657 m), od zachodu Uhliská (600 m) znajdujące się już w Magurze Spiskiej. Do miejscowości tej należą również dwie dawniej samodzielne osady: Szwaby Niżne (słow. Nižné Šváby) i Śmierdzonka (słow. Smerdžonka, po II wojnie światowej zmieniona na Červený Kláštor-kúpele), której nazwa pochodzi od źródła mineralnego o silnym zapachu siarkowodoru.
Dojechać można drogą od Niedzicy przez Łysą nad Dunajcem i Starą Wieś Spiską. Ze Sromowiec Niżnych przez Dunajec przerzucona jest kładka dla pieszych i rowerzystów do Czerwonego Klasztoru. Pieszo lub rowerem można również dostać się także spacerową Drogą Pienińską ze Szczawnicy (zakaz wjazdu pojazdów silnikowych).
Historia i zabytki edytuj
Miejscowość znana jest przede wszystkim z dawnego klasztoru kartuzów i kamedułów – Czerwonego Klasztoru. Został on ufundowany przez węgierskiego magnata Kokosza Berzewiczego w 1319 r. Fundacja ta była częścią kary, jaką miał ponieść za zabicie Chyderka z rodu Gyorgów (za karę miał ufundować 6 klasztorów oraz zamówić w nich 4 tys. mszy). Znajdujący się na terenie klasztoru gotycki kościół pod wezwaniem św. Antoniego pochodzi z lat 1360–1400, rozbudowywany w latach 1496–1506.
Miejscowość Czerwony Klasztor powstała w 1948 r. z połączenia wsi Niżne Szwaby i Śmierdzonka oraz osady Czerwony Klasztor wraz z najbliższą okolicą.
-
Czerwony Klasztor – dawny zespół klasztorny -
Kładka na Dunajcu -
Kościół ewangelicki
.jpg)
.jpg)
Kultura edytuj
We wsi jest używana gwara spiska, zaliczana przez polskich językoznawców jako gwara dialektu małopolskiego języka polskiego, przez słowackich zaś jako gwara przejściowa polsko-słowacka[6].
Turystyka edytuj
Miejscowość jest centrum turystycznym. Przy zespole klasztornym znajduje się restauracja, bufety, sklepy z pamiątkami. Obok niego autocamping z polem namiotowym, na którym w czerwcu odbywa się festiwal Zamagurské folklorné slávnosti. Nad Dunajcem jest pawilon PIENAP-u i przystań flisacka, z której przez Pieniński Przełom Dunajca spływają słowackie tratwy. Miejscowość jest połączona z polską wsią Sromowce Niżne kładką pieszo-rowerową nad Dunajcem. Tym sposobem Czerwony Klasztor jest skomunikowany z polskimi atrakcjami turystycznymi takimi, jak zabytkowy drewniany kościół w Sromowcach Niżnych. Przez tę polską wieś istnieje także możliwość wejścia na najbardziej znany szczyt Pienin – Trzy Korony. Nad Dunajcem rośnie 15 starych lip, które w 1972 r. uznane zostały za pomniki przyrody; ich wiek wynosi 200–350 lat.
- Szlaki turystyczne
czerwony: Czerwony Klasztor – Przełęcz pod Klasztorną Górą – Płaśnie – przełęcz Pod Płaśniami – Aksamitka – Przełęcz pod Tokarnią – Wielki Lipnik. 3.15 h, ↓ 2.45 h
niebieski: Czerwony Klasztor – Przełęcz pod Klasztorną Górą – przełęcz Limierz – Leśnica. 1:45 h, ↓ 1.35 h
żółty: Droga Pienińska – przełęcz Limierz. 50 min, ↓ 35 min.
pieszy i rowerowy (Droga Pienińska): Czerwony Klasztor – Szczawnica. Pieszo ok. 2:30 h w jedną stronę. Od szlaku odgałęziają się inne szlaki.
Przypisy edytuj
- ↑ Zoznam zvolených starostov a primátorov podľa obcí, miest a mestských častí. Štatistický úrad Slovenskej republiky, 2014. [dostęp 2017-09-28]. (słow.).
- ↑ Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Hustota obyvateľstva - obce. www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7014rr_obc: 3,04S_SK, om7014rr_ukaz: Rozloha (Štvorcový meter).
- ↑ a b c Statistical Office of the Slovak Republic: Základná charakteristika. 2015-04-17. [dostęp 2022-03-31]. (słow.).
- ↑ Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Počet obyvateľov podľa pohlavia - obce (ročne). www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7101rr_obc: AREAS_SK.
- ↑ Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Hustota obyvateľstva - obce. www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7014rr_obc: AREAS_SK.
- ↑ Júlia Dudášová-Kriššáková, Goralské nárečia z pohľadu súčasnej slovenskej jazykovedy, Prešov: Vydavateľstvo Prešovskej univerzity v Prešove, 2016, s. 20–24, ISBN 978-80-555-1714-8 (słow.).
Bibliografia edytuj
- Ondrej Pöss, Dejiny a kultura karpatskych Nemcov, Bratislava – Pressburg 2005, ISBN 80-89079-16-4.
- Pieniny. Mapa turystyczna 1:25 000. Piwniczna: Agencja Wydawnicza „Wit” s.c. ISBN 978-83-907671-3-9.
- Józef Nyka: Pieniny. Przewodnik. Wyd. IX. Latchorzew: Wyd. Trawers, 2006. ISBN 83-915859-4-8.
Linki zewnętrzne edytuj
- Czerwony Klasztor (miejscowość), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 848.
- Archiwalne widoki miejscowości w bibliotece Polona