Wikipedia

Czesław Skopowski

archiwista polski, działacz oświatowy i społeczny

Czesław Skopowski (ur. 9 czerwca 1906 w Chorkówce, zm. 26 grudnia 1991 w Poznaniu) – polski archiwista, działacz oświatowy i społeczny, pedagog, geograf, socjalista.

Czesław Skopowski
Ilustracja
fotografia z maja 1978
Data i miejsce urodzenia

9 czerwca 1906
Chorkówka

Data i miejsce śmierci

26 grudnia 1991
Poznań

Zawód, zajęcie

nauczyciel
geograf

Odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż ZasługiMedal 10-lecia Polski Ludowej Medal 30-lecia Polski LudowejMedal Zwycięstwa i Wolności 1945 Medal za Długoletnie Pożycie Małżeńskie Odznaka Honorowa PCK IV stopnia Odznaka Honorowa Miasta Poznania
Złota Honorowa Odznaka PTTK Za Zasługi w Rozwoju Województwa Poznańskiego
Multimedia w Wikimedia Commons

Życiorys edytuj

Dzieciństwo i młodość edytuj

Jego ojcem był Stanisław Skopowski (herbu Jastrzębiec), matką Honorata Lgota Lgocka. Pierwsze nauki pobierał w szkole realnej w Krośnie, następnie gimnazjum uczęszczał do Państwowego Gimnazjum w Brzeżanach. Tam wstąpił do harcerstwa, którego członkiem był w latach 1918-1931. Kolportował tam socjalistyczne pismo dla młodzieży Płomienie (pismo). Z Warszawy sprowadzał przeźrocza o harcerstwie, grał w teatrze amatorskim, był kapitanem drużyny piłkarskiej. Po maturze otrzymał zakaz pokazywania się w szkole ze względu na wolnomyślicielstwo i przekonania socjalistyczne.

W latach 1924-1928 studiował nauki przyrodnicze (paleontologię u prof. Józefa Siemiradzkiego, geografię u prof. Eugeniusza Romera) na Uniwersytecie im. Jana Kazimierza we Lwowie. Napisał tam pracę doktorską z paleontologii Fauna piasków podsłodkowodnych miocenu w dolinie Strypy. We Lwowie w dalszym ciągu działał w harcerstwie, a także w Akademickim Kole Brzeżańczyków, Związku Teatrów i Chórów Ludowych, Związku Niezależnej Młodzieży Socjalistycznej „Życie” i w Związku Wolnomyślicieli. W latach 1931-1933 studiował pedagogikę na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Tu wstąpił do Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego i redagował ogólnopolski tygodnik Nowiny Krajoznawcze.

Działalność oświatowa i społeczna edytuj

Pierwszą pracę otrzymał w Czarnkowie n. Notecią, gdzie w latach 1928-1931 uczył przyrody i geografii w Koedukacyjnym Gimnazjum Miejskim im. Janka z Czarnkowa. Poza nauczaniem wydawał redagowane przez uczniów Echo gimnazjalne i krajoznawczą Ziemię Nadnotecką. W 1931 roku wstąpił do Związku Nauczycielstwa Polskiego.

W roku 1933 przeniósł się do Ostrzeszowa i uczył przedmiotów pedagogicznych w ewangelickim Państwowym Seminarium Nauczycielskim. Prowadził też świetlicę dla bezrobotnych i kino publiczne.

W 1934 w Kościerzynie objął funkcję instruktora oświaty pozaszkolnej w Inspektoracie Szkolnym. W ramach obowiązków zawodowych organizował wiele kursów dla dorosłych, a poza nimi założył także wędrowny kino-teatr, w miejscowym piśmie Gryf Kościerski redagował dodatek Kultura i Oświata. W Kościerzynie wybrany został prezesem powiatowym Towarzystwa Czytelni Ludowych, dążąc do unowocześnienia jego zasobów książkowych. Tutaj także założył pierwszy w Polsce zawodowy teatr kukiełek (jego kontynuacją jest Teatr Lalki „Tęcza” w Słupsku.)

Jako zwolennik spółdzielczości, o lewicowych przekonaniach, oskarżony został przez Chrześcijańskie Stowarzyszenie Nauczycieli Szkół Powszechnych i kler o bolszewizm. Przeniesiono go więc do Bydgoszczy, gdzie w ramach organizowania oświaty pozaszkolnej i likwidacji analfabetyzmu prowadził kursy dla przedpoborowych i więźniów. Ponadto organizował szkolenia dla dyrygentów chórów i orkiestr, i zorganizował teatr kukiełkowy. W czerwcu 1937 – jako Inspektor Szkolny – współorganizował Igrzyska Kulturalno-Artystyczne w Nakle, w których wzięło udział ok. 25 tys. osób.

W roku 1937 został okręgowym instruktorem oświaty pozaszkolnej w Warszawie. W czasie okupacji poszukiwany przez Niemców wyjechał do Leśnej Podlaskiej, by z ramienia Zarządu Głównego Związku Spółdzielni Spożywców RP „Społem” prowadzić kursy dla pracowników spółdzielczych, również – w podziemiu. W momentach zagrożenia ukrywał się w klasztorze ojców Paulinów w Leśnej Podlaskiej i w tamtejszej bazylice Narodzenia NMP.

W sierpniu 1944 roku w Lublinie otrzymał stanowisko naczelnika wydziału szkół średnich w Resorcie Oświaty PKWN. W tym roku został także jednym z założycieli i członków Rady Nadzorczej Spółdzielni Wydawniczej „Czytelnik”.

W styczniu roku następnego delegowany został do Torunia do organizowania – jako Kurator Okręgu Szkolnego Pomorskiego – szkolnictwa w województwie pomorskim (później bydgoskim). Tutaj został jednym z założycieli Uniwersytetu im. Mikołaja Kopernika (jako wiceprezes Komitetu Organizacyjnego Uniwersytetu w Toruniu).

W roku 1945 wstąpił do Polskiej Partii Socjalistycznej, a w grudniu 1948 został jej delegatem na kongres zjednoczeniowy PPR i PPS i członkiem PZPR.

W roku 1946 na zaproszenie władz i organizacji społecznych Szwajcarii, a także Międzynarodowego Czerwonego Krzyża, zawiózł 400 polskich dzieci poszkodowanych przez wojnę na odpoczynek w Alpach. Mimo propozycji pracy w polskiej dyplomacji, z pobudek patriotycznych i rodzinnych wrócił do kraju.

18 marca 1947 – jako wojewódzki kurator oświaty w Toruniu – został pierwszym prezesem dwunastoosobowego zarządu nowego toruńskiego oddziału Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego. W 1949 na tym stanowisku zastąpił go prof. Karol Koranyi.

W 1956 roku był współzałożycielem Poznańskiego Towarzystwa Pedagogicznego (istniejącego do 1981 roku).

Archiwistyka edytuj

Po powrocie ze Szwajcarii powołany został na dyrektora Wojewódzkiego Archiwum Państwowego w Bydgoszczy (1952-1953) i krótko potem przeniesiony do WAP w Poznaniu na takie samo stanowisko, które zajmował aż do przejścia na emeryturę w roku 1972. W 1966 r. uzyskał etat i tytuł docenta.

Jego szeroka działalność w dziedzinie archiwistyki obejmowała przeprowadzanie kwerend naukowych, inwentarzy archiwalnych, wizytacji w innych archiwach wojewódzkich. Był członkiem Rady Archiwalnej Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych, Rady Wydawnictw Archiwalnych, zespołu naukowo-badawczego przy NDAP, Polskiego Towarzystwa Historycznego, wiceprzewodniczącym Zarządu Głównego Stowarzyszenia Archiwistów Polskich i przewodniczącym jego Głównej Komisji Rewizyjnej. W roku 1961 z upoważnienia NDAP odebrał i przetransportował akta Jana Amosa Komenskiego i Braci Czeskich, zrabowane przez hitlerowców z Poznania, a przechowywane w Herrnhut (wówczas NRD).

W okresie swej pracy w archiwistyce publikował w branżowych czasopismach: Archeion, Teki Archiwalne, Archiwista, Studia i Materiały do Dziejów Wielkopolski i Pomorza. Wydał też dwa monumentalne dzieła: Przewodnik po archiwach miasta Poznania i województwa poznańskiego (1969) i Dzieje Poznania i województwa poznańskiego (t. I 1972, t. II 1982), informator obejmujący wszystkie materiały dotyczące Wielkopolski znajdujące się w archiwach, bibliotekach i muzeach w całej Polsce.

W roku 1964 z ramienia Towarzystwa Krzewienia Wiedzy Praktycznej zorganizował na wielką skalę ogólnopolskie korespondencyjne kursy archiwalne, kontynuowane potem dla ok. tysiąca archiwistów rocznie.

Od 1928 roku żonaty ze Stanisławą Kowalską (ok. 1906-1989), ojciec dr med. Marii Skopowskiej-Stańskiej (1929-1994).

Inna działalność publicystyczna edytuj

Poza wymienionymi, publikował też w innych czasopismach jak: Kosmos, Ziemia, Wiedza i Życie, Praca Oświatowa, Oświata Pozaszkolna, Oświata Dorosłych, Wychowawca, Przyjaciel Dziecka, Nowa Szkoła, Sprawy Oświatowe, Sprawy Oświaty i Kultury, Tygodnik Zachodni, Jednota, Kronika Miasta Poznania, Studia Źródłoznawcze, Encyklopedia Wychowania.

Ponadto opracował monografie Towarzystw Warta i Stella w Poznaniu (w rękopisie), monografię Ruch wyzwoleńczy w szkolnictwie poznańskim u schyłku XIX i pocz. XX w. (1957, niepublikowana), wraz z Władysławem Sperczyńskim napisał Geografię gospodarczą (1946), drukował materiały dla prelegentów Towarzystwa Wiedzy Powszechnej.

Odznaczenia edytuj

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Czesław_Skopowski&oldid=71758461”