Wikipedia

Dąbrowica (powiat leżajski)

wieś w województwie podkarpackim, powiecie leżajskim

Dąbrowica – wieś w Polsce położona na pograniczu Doliny Dolnego Sanu i Płaskowyżu Tarnogrodzkiego, w województwie podkarpackim, w powiecie leżajskim, w gminie Kuryłówka[4][5].

Dąbrowica
wieś
Ilustracja
Kościół filialny w zabytkowej cerkwi greckokatolickiej
Państwo

 Polska

Województwo

 podkarpackie

Powiat

leżajski

Gmina

Kuryłówka

Liczba ludności (2015)

680[2]

Strefa numeracyjna

17

Kod pocztowy

37-303[3]

Tablice rejestracyjne

RLE

SIMC

0653067[4]

Położenie na mapie gminy Kuryłówka
Mapa konturowa gminy Kuryłówka, na dole znajduje się punkt z opisem „Dąbrowica”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Dąbrowica”
Położenie na mapie województwa podkarpackiego
Mapa konturowa województwa podkarpackiego, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Dąbrowica”
Położenie na mapie powiatu leżajskiego
Mapa konturowa powiatu leżajskiego, po prawej znajduje się punkt z opisem „Dąbrowica”
Ziemia50°17′22″N 22°33′51″E/50,289444 22,564167[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa rzeszowskiego.

Części wsi edytuj

Integralne części wsi Dąbrowica[4][5]
SIMC Nazwa Rodzaj
0653104 Dąbrowica Mała przysiółek
0653073 Karwany część wsi
0653080 Podług część wsi
0653096 Trusze część wsi

Historia edytuj

Wieś została założona na przełomie XV I XVI wieku. Wzmiankowana po raz pierwszy w 1589 roku jako Dambrowicza[6][7]. W 1589 roku wieś posiadała 10 łanów, gruntów rolnych. Pod koniec XVI wieku należała do Sieniawskich, a od XIX wieku wchodziła w skład dóbr książąt Czartoryskich[8].

W 1624 roku Dąbrowica została zniszczona przez najazd Tatarski. W 1674 roku w Dąbrowicy było 33 domy[a][9].

W 1898 roku wybrano zwierzchność gminną, której naczelnikiem został Ilko Fedorko, a w 192 domach było 1116 mieszkańców. Wieś podlegała pod obszar dworski w Sieniawie[10]. W latach 1954-1972 Dąbrowica należała do Gromady Kuryłówka.

Zabytki edytuj

W 2003 do rejestru zabytków wpisane zostały[11]:

Religia edytuj

W 1663 roku Mikołaj Hieronim Sieniawski ofiarował na własność braciom Grzegorzowi i Janowi Popowiczom grunt pod zbudowanie cerkwi. W latach 1664-1667 zbudowano cerkiew pw. św. Paraskewy. Od 1830 roku parochem był Grzegorz Koniuszecki (ur. w 1796 roku, wyświęcony w 1826 roku), a w latach 1852-1882 parochem był Jan Szust (ur. w 1814 roku, wyświęcony w 1838 roku, zmarł 9 lutego 1882 roku w Dąbrowicy). W 1850 roku ukończono powiększenie i odnowienie cerkwi. W 1858 roku była kanoniczna wizyta Eparchy przemyskiego Hryhorija Jachymowycza[12].

W 1906 roku zbudowano murowaną cerkiew, a parochem został Mikołaj Dobrzański, który został zamordowany 22 czerwca 1944 roku. Po wysiedleniu miejscowych wiernych cerkiew pozostała zamknięta. Następnie cerkiew została przejęta przez parafię rzymskokatolicką w Kolonii Polskiej, a jej poświęcenia dokonał ks. Władysław Wilusz. Od 16 września 1952 roku decyzją kardynała Stefana Wyszyńskiego kościół otrzymał tytuł św. Michała Archanioła[13]. Obecnie jest to kościół filialny pw. św. Michała Archanioła należący do parafii św. Stanisława Biskupa w Kolonii Polskiej.

  •  
    Szkoła podstawowa
  •  
    Skwer przy szkole
  •  
    Zabytkowa kaplica drewniana

Oświata edytuj

Początki szkolnictwa w Dąbrowicy są datowane na początek XIX wieku, gdy na jakiś czas przed 1830 rokiem powstała szkółka parafialna ruska przy cerkwi pw. św. Paraskiewy (Schola Parochialis)[14].

Przydatnym źródłem archiwalnym do poznawania historii szkolnictwa w Galicji są austriackie Szematyzmy Galicji i Lodomerii, które podają wykaz szkół ludowych, wraz z nazwiskami ich nauczycieli[b]. Szkoła była notowana jako: Trywialna (1868–1869), Ludowa z potrzeby (1869–1870), Trywialna (1871–1873), Parafialna (1973–1874), Filialna (1874–1892). Od 1892 roku szkoła była 1-klasowa, a od 1913 roku 1-klasowa (z planem nauki 2-letniej). Szkoły wiejskie były tylko męskie, a od 1890 roku były mieszane (koedukacyjne). Od 1913 roku szkoła posiadała po dwoje nauczycieli: kierownik i pomocnik. w latach 1912–1914 pomocnicą była Oksana Karoweć.

Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę w 1945 roku, na "zasaniu" zapanowała anarchia i miejscowa ludność niszczyła wszystko, co przypominało czasy okupacji; zniszczono też budynek ukraińskiej szkoły. W 1947 roku zdecydowali o reaktywacji szkoły, ale z powodu zbyt wielkich zniszczeń drewniana szkoła nie nadawała się do remontu, dlatego w latach 1947–1948 nauka odbywała się w domu nauczyciela Jana Kotuli, a od 1948 roku w wyremontowanym budynku leśniczówki. Początkowo szkoła była 3-letnia, a od 1957 roku szkoła była 7-letnia. Z powodu trudności lokalowych zdecydowano o budowie nowej szkoły, którą zbudowano w latach 1958–1959, czynem społecznym, na fundamentach byłej plebanii. W 1966 roku po kolejnej reformie wprowadzono szkołę 8-letnią, do której uczęszczały dzieci także z Ożanny, Koloni Polskiej i Słobody. Ponieważ budynek szkolny nie spełniał już odpowiednich warunków technicznych w 1984 roku podjęto decyzję o kolejnej budowie nowoczesnej szkoły. W latach 1989–1995 zbudowano nowy budynek szkolny. W 2003 roku powołano Zespół Szkół (szkołę podstawową i gimnazjum). W 2013 roku Zespół Szkół został rozwiązany, a gimnazjum zostało przekazane Stowarzyszeniu Inicjatyw Kulturalno-Oświatowych i Gospodarczych w Dąbrowicy[15].

Nauczyciele kierujący.
1868–1870. Jan Niedźwiedzki[16].
1871–1873. Jakub Niedźwiedź (diak)[17].
1873–1874. posada nie obsadzona[18].
1874–1875. Jakub Niedźwiedź[19].
1875–1879. Leon Szust[20].
1879–1882. Józef Szust[21].
1882–1883. posada nieobsadzona[22].
1883–1886. Piotr Król[23].
1886–1888. Antonina Popiołek[24].
1888–1889. Maria Sochopałek[25].
1889–1891. Gustaw Hamerski[26].
1891–1892. Posada opróżniona[27].
1892–1909. Stanisław Salik[28].
1909–1910. Maria Roczniak[29].
1910–1912. Jan Łunyk[30].
1912–1914. Emilia Michalska[31].
Maria Litwinówna.
1947–1956. Jan Kotula.
1956–1971. Leszek Tofilski.
1971–1989. Stanisława Makara (Kopciuch).
1989– nadal Antoni Kopciuch.

Zobacz edytuj

Uwagi edytuj

  1. ↑ W rejestrze pogłównego ziemi przemyskiej z 1674 roku, poborcy podatkowi zapisali: Dąbrowica: g[e]n[er]osae Morsztynowa, praedium n[obi]lis Krasowski, a persona sua, consortis et familia in summa fl. 4. A personis subditorum n[ume]ro triginta tres in summa fl. 33/0.
  2. ↑ Na stronie szkoły w Dąbrowicy są dane historyczne tylko od 1947 roku, z powodu braku miejscowej dokumentacji. "Wikipedia" na podstawie Szematyzmów Galicji i Lodomerii ustaliła datę powstania szkoły i nazwiska nauczycieli od 1868 roku. Nowe dane oparte na cyfrowych źródłach (wraz z dostępem do stron) zostały zamieszczone na stronie "Wikipedia - Dąbrowica".

Przypisy edytuj

  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 22232
  2. ↑ Strategia Rozwoju Gminy Kuryłówka na lata 2015-2022. Stan ludności w dn. 31.07.2015 str. 11 [dostęp 2022-01-12]
  3. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 216 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  4. ↑ a b c GUS. Wyszukiwarka TERYT
  5. ↑ a b Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  6. ↑ Wielopolska Biblioteka Cyfrowa. Aleksander Jabłonowski. Źródła Dziejowe. Tom XVIII, część I. Polska XVI wieku pod względem Geograficzno-Statystycznym. Tom VII, część 1. Ziemie Ruskie, Ruś Czerwona Warszawa 1902 (str. 4) [Dostęp 2017-07-20]
  7. ↑ Program opieki nad zabytkami w Gminie Kuryłówka na lata 2010-2014 (str. 19) [Dostęp 2017-07-20]
  8. ↑ Atlas rezydencji. Dąbrowica
  9. ↑ Zdzisław Budzyński i Kazimierz Przyboś. Polska południowo-wschodnia w epoce nowożytnej. Źródła dziejowe. Tom I, część 4. Rejestr pogłównego ziemi przemyskiej 1674 Wydawnictwo WSP. Rzeszów 2000 ISBN 83-87288-55-1 (str. 89)
  10. ↑ Skorowidz Powiatu Jarosławskiego na rok 1902 (Zwierzchność gminna). pbc.rzeszow.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-01-22)]. (str. 51) [Dostęp 2017-07-20]
  11. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo podkarpackie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023 [dostęp 2021-11-14].
  12. ↑ Skorowidz Powiatu Jarosławskiego na rok 1902 (Cerkiew w Dąbrowicy). pbc.rzeszow.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-12-08)]. (str. 96) [Dostęp 2017-07-21]
  13. ↑ kościół w Dąbrowicy. [dostęp 2017-07-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-12-08)].
  14. ↑ Schematismus Universi Venerabilis Cleri Dioeceseos Graeco Catholicae Premisliensis pro Anno Domini MDCCCXXX (str. 29) [Dostęp 2017-07-19]
  15. ↑ Historia szkoły w Dąbrowicy od 1947 roku.
  16. ↑ Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1869. mtg-malopolska.org.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-02-22)]. (s. 408) [Dostęp 2017-07-19]
  17. ↑ Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1872. mtg-malopolska.org.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-02-13)]. (s. 389) [Dostęp 2017-07-20]
  18. ↑ Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1874. mtg-malopolska.org.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-08-08)]. (s. 424) [Dostęp 2017-07-19]
  19. ↑ Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1875. mtg-malopolska.org.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-02-13)]. (s. 421) [Dostęp 2017-07-20]
  20. ↑ Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1976. mtg-malopolska.org.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-11-11)]. (s. 431) [Dostęp 2017-07-20]
  21. ↑ Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1880. mtg-malopolska.org.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-02-13)]. (s. 398) [Dostęp 2017-07-20]
  22. ↑ Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1883. mtg-malopolska.org.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-02-13)]. (s. 406) [Dostęp 2017-07-20]
  23. ↑ Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1884. mtg-malopolska.org.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-02-13)]. (s. 385) [Dostęp 2017-07-20]
  24. ↑ Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1887. mtg-malopolska.org.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-02-13)]. (s. 385) [Dostęp 2017-07-20]
  25. ↑ Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1889. mtg-malopolska.org.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-02-13)]. (s. 436) [Dostęp 2017-07-20]
  26. ↑ Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1890. mtg-malopolska.org.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-02-13)]. (s. 436) [Dostęp 2017-07-20]
  27. ↑ Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1892. mtg-malopolska.org.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-10-23)]. (s. 486) [Dostęp 2017-07-20]
  28. ↑ Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1893. mtg-malopolska.org.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-10-23)]. (s. 436) [Dostęp 2017-07-20]
  29. ↑ Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1910. mtg-malopolska.org.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-02-13)]. (s. 642) [Dostęp 2017-07-19]
  30. ↑ Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1912. mtg-malopolska.org.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-10-25)]. (s. 684) [Dostęp 2017-07-19]
  31. ↑ Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1913. mtg-malopolska.org.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-10-25)]. (s. 749) [Dostęp 2017-07-19]

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Dąbrowica_(powiat_leżajski)&oldid=72569111”