Dżemsja
Dżemsja[4] (Jamesia) – rodzaj krzewów z rodziny hortensjowatych. Obejmuje dwa gatunki[5][6] (czasem traktowane jako dwie odmiany jednego gatunku[7]) występujące w południowo-zachodniej części Ameryki Północnej (od północnego Meksyku po Kalifornię i Wyoming)[5]. Rosną w suchych formacjach zaroślowych i leśnych z jałowcami i sosnami na obszarach górskich, sięgając do rzędnej 3600 m n.p.m.[7]
 Jamesia americana | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadklasa | |||
| Klasa | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj |
dżemsja | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Jamesia J. Torrey et A. Gray Fl. N. Amer. 1: 593. Jun 1840 (nom. cons.)[3] | |||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
J. americana J. Torrey et A. Gray[3] | |||
| Synonimy | |||
| |||
Krzewy te bywają uprawiane, choć raczej tylko w kolekcjach botanicznych[7]. Nazwa rodzaju upamiętnia Edwina Jamesa – uczestnika ekspedycji majora Stephena H. Longa w Góry Skaliste w 1820[7].
Morfologia edytuj
- Pokrój
- Krzewy o pędach prosto wzniesionych, rozpościerających się i przewisających osiągające zwykle do ok. 2 m wysokości. Młode pędy z pojedynczymi włoskami, starsze z korą łuszczącą się podłużnymi pasmami[6][7].
- Liście
- Naprzeciwległe, sezonowe, ogonkowe. Blaszka jajowata, rombowata do zaokrąglonej. Na brzegu karbowana, rzadziej całobrzega. Użyłkowanie pierzaste[6]. Z powodu owłosienia liście mają barwę szarozieloną[7].
- Kwiaty
- Obupłciowe, zebrane po kilka do kilkudziesięciu w kwiatostany szczytowe (rzadko kwiaty rozwijają się pojedynczo). Hypancjum półkuliste przylega do zalążni. Kielich i korona jest czterokrotna w przypadku J. tetrapetala i pięciokrotna u J. americana. Działki są rozpostarte, wąskojajowate do lancetowatych, trwałe. Płatki jajowate, u nasady zwężone w paznokieć, białe lub różowe. Pręcików jest 8 u J. tetrapetala i 10 u J. americana. Zalążnia jest wpół dolna, z 3–5 częściowymi przegrodami[6] i 3–5 szyjkami słupka[7].
- Owoce
- Stożkowate do jajowatych torebki zwieńczone trwałymi szyjkami słupka[7][6] i pękające od nasady klapami (otwierają się do połowy długości owocu). W każdej z komór zawierają 25–50 eliptycznych nasion[6].
Systematyka edytuj
- Pozycja systematyczna rodzaju
Rodzaj z podrodziny Jamesioideae, siostrzany dla rodzaju Fendlera, z rodziny hortensjowatych w rzędzie dereniowców[8][2].
- Wykaz gatunków[5]
- Jamesia americana Torr. & A.Gray – dżemsja amerykańska[4]
- Jamesia tetrapetala N.H.Holmgren & P.K.Holmgren
Przypisy edytuj
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-11-12] (ang.).
- ↑ a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-11-12] (ang.).
- ↑ a b c Jamesia. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2021-11-12].
- ↑ a b Słownik nazw roślin obcego pochodzenia łacińsko-polski i polsko-łaciński. Ludmiła Karpowiczowa (red.). Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 1973, s. 136.
- ↑ a b c Jamesia Torr. & A.Gray. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-11-12].
- ↑ a b c d e f Craig C. Freeman: Jamesia Torrey & A. Gray. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2021-11-12].
- ↑ a b c d e f g h Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Volume I. Trees and shrubs. London: MacMillan, 2002, s. 223. ISBN 0-333-73003-8.
- ↑ Genus Jamesia Torr. & A. Gray. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2021-11-12].