Damarzyk mocny

Damarzyk mocny
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	ślazowce
Rodzina	dwuskrzydłowate
Rodzaj	damarzyk
Gatunek	damarzyk mocny
	Nazwa systematyczna
	Shorea robusta C. F. Gaertn.; Suppl. carp. 48, t. 186, fig. 1. 1805
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Multimedia w Wikimedia Commons

Damarzyk mocny, sal (Shorea robusta, sanskryt: śala, hindi: sal) – wysokie drzewo z rodziny dwuskrzydłowatych (Dipterocarpaceae) występujące głównie na południowych stokach Himalajów. Na obszarze występowania często dominuje w lasach. Osiąga wysokość do 35 m. Na suchych obszarach zrzuca liście w okresie od lutego do kwietnia, w regionach bardziej wilgotnych drzewo wiecznie zielone. Drobne białawe kwiaty, okres kwitnienia: kwiecień-maj^[4].

Zastosowanie edytuj

Drewno jest cenionym budulcem^[5].
Żywica wykorzystywana jest w ajurwedzie^[6]. Używana jest również jako kadzidło podczas obrzędów hinduistycznych.
Z nasion produkuje się olej napędowy^[7].

Znaczenie w kulturze edytuj

Śala w sztuce indyjskiej

Częstym motywem w starożytnej rzeźbie indyjskiej jest tzw. śalabhandźika – nimfa jakszi dotykająca dłonią kwitnącej gałęzi drzewa śala, zaś stopą jego korzeni^[8]^[9].

Znaczenie w buddyzmie

W tradycji buddyjskiej pod drzewem sal miał narodzić się Budda, w tekstach starożytnych drzewo Shorea robusta często bywa mylone z Saraca indica (aśoką).

Znaczenie w hinduizmie
W hinduizmie drzewo związane z kultem Wisznu^[10].
Dla bengalskiego ludu Santalów drzewo Sal (Shorea robusta, Sari Sarjom) stanowi obiekt kultu. Umieszczane jest w centrum ich świętych gajów^[11] .

Bibliografia edytuj

Roy CR.C. Craven Roy CR.C., A Concise History of Indian Art, New York: Praeger Pub, 1976, ISBN 0-275-85620-8, OCLC 2197985 .

Linki zewnętrzne edytuj

Haryana Online: Sal

Przypisy edytuj

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-02-19] (ang.).
↑ Shorea robusta, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Shorea robusta - Sal [online], www.flowersofindia.net [dostęp 2017-11-22] .
↑ Sal – Shorea robusta – Flora – Tree – Timber – Haryana Online – North India
↑ Sala, Asvakarna
↑ Managing degraded Sal (Shorea robusta Gaertn. f.) forests in the Terai of Nepal | forestrynepal. [dostęp 2010-07-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-05-21)].
↑ Buddhistische Bilderwelt: Hans Wolfgang Schumann, Ein ikonographisches Handbuch des Mahayana- und Tantrayana-Buddhismus. Eugen Diederichs Verlag. Cologne. ISBN 3-424-00897-4, ISBN 978-3-424-00897-5
↑ Eckard Schleberger, Die indische Götterwelt. Gestalt, Ausdruck und Sinnbild Eugen Diederich Verlag. Cologne. ISBN 3-424-00898-2, ISBN 978-3-424-00898-2
↑ Sacred trees
↑ Myśl ekologiczna w hinduizmie. Człowiek jako część stworzenia. W: Monika Tworuschka, Udo Tworuschka: Religie świata. Michał Dobrzański (tł.), Grzegorz Polak (uzup.). Wyd. 1. T. V: Hinduizm. Warszawa: Agora SA, 2009, s. 103, seria: Biblioteka Gazety Wyborczej. ISBN 978-83-7552-558-8.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-02-19] (ang.).

[iucn-3] Shorea robusta, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[4] Shorea robusta - Sal [online], www.flowersofindia.net [dostęp 2017-11-22] .

[5] Sal – Shorea robusta – Flora – Tree – Timber – Haryana Online – North India

[6] Sala, Asvakarna

[7] Managing degraded Sal (Shorea robusta Gaertn. f.) forests in the Terai of Nepal | forestrynepal. [dostęp 2010-07-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-05-21)].

[8] Buddhistische Bilderwelt: Hans Wolfgang Schumann, Ein ikonographisches Handbuch des Mahayana- und Tantrayana-Buddhismus. Eugen Diederichs Verlag. Cologne. ISBN 3-424-00897-4, ISBN 978-3-424-00897-5

[9] Eckard Schleberger, Die indische Götterwelt. Gestalt, Ausdruck und Sinnbild Eugen Diederich Verlag. Cologne. ISBN 3-424-00898-2, ISBN 978-3-424-00898-2

[10] Sacred trees

[11] Myśl ekologiczna w hinduizmie. Człowiek jako część stworzenia. W: Monika Tworuschka, Udo Tworuschka: Religie świata. Michał Dobrzański (tł.), Grzegorz Polak (uzup.). Wyd. 1. T. V: Hinduizm. Warszawa: Agora SA, 2009, s. 103, seria: Biblioteka Gazety Wyborczej. ISBN 978-83-7552-558-8.

[4]

[1]

[2]

[3]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]