Dassault nEUROn
Dassault nEUROn – doświadczalny, europejski bezzałogowy bojowy aparat latający (UCAV - unmanned combat aerial vehicle) zbudowany w technologii stealth. Wiodącą wytwórnią samolotu jest francuski Dassault Aviation. Maszyna nie jest docelowym aparatem, a jedynie demonstratorem technologii mających zostać użytych w budowie seryjnych samolotów.
| |
| Dane podstawowe | |
| Państwo | |
|---|---|
| Producent |
Dassault Aviation |
| Typ | |
| Historia | |
| Data oblotu |
1 grudnia 2012 |
| Dane techniczne | |
| Napęd |
Silnik turboodrzutowy Rolls-Royce/Turboméca Adour 951 |
| Ciąg |
40 kN |
| Wymiary | |
| Rozpiętość |
12,5 m |
| Długość |
9,5 m |
| Masa | |
| Własna |
4900 kg |
| Startowa |
7000 kg |
| Osiągi | |
| Prędkość maks. |
980 km/h |
| Pułap praktyczny |
14 000 m |
| Dane operacyjne | |
| Uzbrojenie | |
| 2 x 250 kg bomby | |
| Użytkownicy | |
| Francja | |
Historia edytuj
W 1999 roku Dassault Aviation rozpoczął program LOGIDUC (Logique de Développement d'UCAV) mający na celu znalezienie i przetestowanie technologii budowy trudnowykrywalnego, bojowego aparatu bezzałogowego. Program został podzielony na trzy etapy. Pierwszy z nich miał na celu zbudowanie doświadczalnego samolotu, w którym uzyskano by optymalną bryłę płatowca, umożliwiającą osiągnięcie najmniejszej skutecznej powierzchni odbicia radiolokacyjnego oraz przetestowanie materiałów najlepiej nadających się do tego celu. Efektem prac był bezzałogowy AVE-D Petit Duc (AVE-D - Aéoronef de Validation Expérimentale - Discrétion/trudnowykrywalny samolot doświadczalny), który po raz pierwszy wzbił się w powietrze 18 lipca 2000 roku, stając się tym samym pierwszym, europejskim bezzałogowcem wykonanym w technologii stealth. Maszyna miała masę startową 60 kilogramów i była 100 razy mniejsza niż docelowy aparat. Drugim etapem prac było zapoznanie się z metodami sterowania samolotem niestatecznym statycznie, zbudowanym w układzie latającego skrzydła. W tym celu zbudowano kolejny samolot AVE-C Moyen Duc (AVE-C - Aéronef de Validation Expérimentale - Contrôle), który do swojego pierwszego lotu wzbił się we wrześniu 2004 roku. Aparat ważył około 500 kilogramów. Trzecim etapem prac miała być budowa docelowego demonstratora technologii, realizowana przez samolot AVE Grand Duc. Grand Duc miał umożliwić sprawdzenie współdziałania z samolotami załogowymi, wykonywanie misji bojowych z użyciem uzbrojenia, przetestowanie działania naziemnej stacji kontrolnej sterującej samolotem. W 2003 roku francuskie ministerstwo obrony ogłosiło, iż w skład konsorcjum zajmującego się budową aparatu wejdzie obok Dassault Aviation również Thales i European Aeronautic Defence and Space Company. Z kolei francuska agencja zajmująca się zamówieniami militarnymi Direction générale de l'armement do współpracy zaprosiła inne europejskie firmy. W połowie 2005 roku do programu dołączyły włoska Alenia Aeronautica, odpowiedzialna za instalacje elektryczną, konstrukcję wewnętrznych komór uzbrojenia, centralę danych aerodynamicznych, wyposażenie do obserwacji w podczerwieni oraz szwajcarski RUAG, również zaangażowany w pracę nad systemami uzbrojenia samolotu oraz testy tunelowe aparatu. Pod koniec 2005 roku do prac włączył się szwedzki SAAB, odpowiedzialny za konstrukcję i montaż kadłuba oraz instalacji paliwowej. W styczniu 2006 roku dołączył grecki Hellenic Aerospace Industry odpowiedzialny za dyszę wylotową silnika i tylną część kadłuba, a w lutym tego samego roku udziałowcem został hiszpański EADS CASA, odpowiedzialny za konstrukcję i budowę naziemnej stacji kontroli i skrzydła samolotu. Aby podkreślić europejski charakter programu zmieniono nazwę samolotu na nEUROn. W 2006 roku konstrukcja została przeprojektowana, zwiększono masę startową samolotu. W październiku 2008 roku, od budowy aluminiowych wręg kadłuba rozpoczęto montaż nEURONa. W szwedzkich zakładach SAABa w Linköping wykonano przednią i środkową część kadłuba, integracje systemów awioniki i komputerów. Wykonany kadłub trafił w styczniu 2010 roku do Francji, gdzie rozpoczęto ostateczny montaż wszystkich wykonanych i dostarczonych przez podwykonawców elementów. Gotowy prototyp został uroczyście zaprezentowany 20 stycznia 2012 roku w zakładach Dassault. Początkowo oblot demonstratora planowano na 2010 rok, jednak gotowy prototyp do swojego dziewiczego lotu wzniósł się dopiero 1 grudnia 2012 roku z fabrycznego lotniska wytwórni Dassault Aviation, znajdującego się w Istres we Francji. Kolejny etap prób w locie odbywać się ma od 2014 roku w Szwecji. Zbadane zostaną charakterystyki aerodynamiczne płatowca oraz skuteczna powierzchnia odbicia. Próby uzbrojenia maszyny przeprowadzone zostaną na Sardynii, bezzałogowiec testowany będzie pod kątem samodzielnego wykrycia, zidentyfikowania i zniszczenia celu. 20 marca 2014 roku bezzałogowiec odbył lot w mieszanej formacji składającej się z samolotów Dassault Rafale i Dassault Falcon 7X, cały lot trwał 1 h i 50 minut i był to pierwszy tego typu lot bezzałogowego aparatu w takiej formacji. Lot miał charakter dynamiczny, cała formacja wykonywała wspólne manewry. nEUROn kierowany był ze stacji naziemnej[1].
Konstrukcja edytuj
Aparat zbudowany został jako latające skrzydło bez usterzenia. Elementy konstrukcyjne duralowe, pokrycie płatowca wykonane z kompozytu węglowoepoksydowego. Krawędzie natarcia skrzydeł i kadłuba pokryte zostały materiałem pochłaniającym promieniowanie elektromagnetyczne. Wlot powietrza do silnika znajduje się nad krawędzią natarcia płata. Tunel dolotowy do silnika opływa kadłub od góry, zaginając się w celu osłonięcia łopatek pierwszego stopnia sprężarki silnika. Podwozie chowane, trójpodporowe z przednim podparciem. Przednia, dwukołowa goleń pochodzi z samolotu Dassault Mirage 2000. Podwozie główne zaadaptowane z dyspozycyjnego Dassault Falcon 900EX. Wyposażenie obserwacyjne składa się z elektrooptycznej głowicy z laserowym dalmierzem-wskaźnikiem celów. Dwie, 126 kilogramowe bomby kierowane przenoszone są w dwóch oddzielnych komorach uzbrojenia. Do napędu samolotu użyto dwuprzepływowego, turboodrzutowego silnika Rolls-Royce/Turboméca Adour 951. Docelowo planowane jest zastosowanie jednostki Turboméca M88.
Przypisy edytuj
Bibliografia edytuj
- Piotr Abraszek, nEUROn - bojowy bezzałogowiec z Europy, "Nowa Technika Wojskowa", nr 2 (2012), s. 86-87, ISSN 1230-1655
- Bartosz Głowacki, nEUROn się rodzi, "Raport", nr 7 (2010), s. 36, ISSN 1429-270x
- Łukasz Pacholski, Kolejne próby uderzeniowych BSL, "Nowa Technika Wojskowa", nr 1 (2013), s. 68-70, ISSN 1230-1655