Wikipedia

Aguti (rodzaj ssaków)

rodzaj ssaków
(Przekierowano z Dasyprocta)

Aguti[8] (Dasyprocta) – rodzaj ssaków z rodziny agutiowatych (Dasyproctidae).

Aguti
Dasyprocta
Illiger, 1811[1]
Ilustracja
Przedstawiciel rodzaju – aguti oliwkowy (D. azarae)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Infragromada

łożyskowce

Rząd

gryzonie

Podrząd

jeżozwierzowce

Infrarząd

jeżozwierzokształtne

Nadrodzina

Cavioidea

Rodzina

agutiowate

Rodzaj

aguti

Typ nomenklatoryczny

Mus aguti Linnaeus, 1766 (= Mus leporinus Linnaeus, 1758)

Synonimy
Gatunki

13 gatunków – zobacz opis w tekście

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Zasięg występowania edytuj

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Ameryce Środkowej (Meksyk, Belize, Gwatemala, Salwador, Honduras, Nikaragua, Kostaryka i Panama) i Południowej (Kolumbia, Wenezuela, Gujana, Surinam, Gujana Francuska, Brazylia, Ekwador, Peru, Boliwia, Paragwaj i Argentyna)[9][10][11].

Morfologia edytuj

Długość ciała (bez ogona) 435–760 mm, długość ogona 10–55 mm, długość ucha 30–50 mm, długość tylnej stopy 86–156 mm; masa ciała 0,6–6 kg[10][12]. Mają worki policzkowe, małe, okrągłe uszy, bardzo krótki ogon oraz wąskie stopy zakończone kopytkowymi pazurami. Poszczególne gatunki ubarwione od rudawobrązowego do czarnego. Na futrze występują często pojedyncze pręgowane włosy, tworzące charakterystyczny wzór[10].

Ekologia edytuj

Prowadzą nocny tryb życia. Ich pokarm stanowią różne owoce oraz liście. Niektóre gatunki żerują na plantacjach, m.in. bananów i trzciny cukrowej, wyrządzając na nich szkody[10].

Po około trzymiesięcznej ciąży, samica rodzi 2–4 młodych w jamie na dnie lasu[10].

Systematyka edytuj

Rodzaj zdefiniował w 1811 roku niemiecki zoolog Johann Karl Wilhelm Illiger w książce swojego autorstwa o tytule Prodromus systematis mammalium et avium[1]. Illiger wymienił dwa gatunki – Mus Aguti Linnaeus, 1766 (= Mus leporinus Linnaeus, 1758) i Cavia Acuchi Illiger, 1811 (= Cavia acouchy Erxleben, 1777) – na gatunek typowy w ramach późniejszego oznaczenia wyznaczono aguti złocistego (D. leporina)[13].

Etymologia edytuj

  • Dasyprocta: gr. δασύπρωκτος dasyprōktos ‘z włochatym zadem’, od δασυς dasus ‘włochaty, kudłaty’; πρωκτος prōktos ‘zad, odbyt’[14].
  • Platypyga (Platipyga): gr. πλατυς platus ‘szeroki’; πυγη pugē ‘zad’[15].
  • Cloromis (Chloromys): gr. χλωρος khlōros ‘zielonkawo-żółty’; μυς mus, μυος muos ‘mysz’[16]. Gatunek typowy: Cuvier w pierwotnym opisie nie wymienił żadnego gatunku.
  • Cutia: anagram nazwy acuti (tupi akuti ‘uważny, czujny’)[17].
  • Mamdasyproctaus: modyfikacja zaproponowana przez meksykańskiego przyrodnika Alfonso Luisa Herrerę w 1899 roku polegająca na dodaniu do nazwy rodzaju przedrostka Mam (od Mammalia)[18].

Podział systematyczny edytuj

Do rodzaju należą następujące gatunki[19][12][9][8]:

Uwagi edytuj

  1. ↑ Nomen nudum.
  2. ↑ a b Niepoprawna późniejsza pisownia Cloromis F. Cuvier, 1812.
  3. ↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Platypyga Illiger, 1811.
  4. ↑ Nowa nazwa dla Dasyprocta Illiger, 1811.

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c J.K.W. Illiger: Prodromus systematis mammalium et avium: additis terminis zoographicis utriusque classis, eorumque versione germanica. Berolini: Sumptibus C. Salfeld, 1811, s. 93. (łac.).
  2. ↑ F. Cuvier. Du Mémoire intitulé: Essai sur de nouveaux Caractères four les genres des Mammifères. „Annales du Muséum National d’Histoire Naturelle”. 19, s. 290, 1812. (fr.). 
  3. ↑ C.S. Rafinesque: Analyse de la nature, or, Tableau de l’univers et des corps organisés. Palerme: Aux dépens de l’auteur, 1815, s. 56. (fr.).
  4. ↑ A.G. Desmarest: Agouti, Cavia. W: Nouveau dictionnaire d’histoire naturelle, appliquée aux arts, à l’agriculture, à l’économie rurale et domestique, à la médecine, etc.. Wyd. Nouv. éd. presqu' entièrement refondue et considérablement angmentée. T. 1. Paris: Chez Deterville, 1816, s. 210. (fr.).
  5. ↑ R.-P. Lesson: Manuel de mammalogie, ou histoire naturelle des mammiferes. Paris: J. B. Bailliere, 1827, s. 301. (ang.).
  6. ↑ E. Liais: Climats, géologie, faune et géographie botanique du Brésil. Paris: Garnier Frères, 1872, s. 534. (fr.).
  7. ↑ A.L. Herrera: Sinonimia vulgar y cientifica de los principales vertebrados mexicanos. Mexico: Officina Tipografica de la Secretan’a de Foment, 1899, s. 29. (hiszp.).
  8. ↑ a b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 290. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  9. ↑ a b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 554–556. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
  10. ↑ a b c d e T. Lacher, Jr & J. Gilbert: Family Dasyproctidae (Agoutis and Acouchys). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher, Jr & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 6: Lagomorphs and Rodents I. Barcelona: Lynx Edicions, 2016, s. 457–461. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.).
  11. ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Dasyprocta. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2019-11-01].
  12. ↑ a b Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 357–358. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
  13. ↑ O. Thomas. Notes on South-American monkeys, bats, carnivores, and rodents, with descriptions of new species. „The Annals and Magazine of Natural History”. Seventh Series. 12, s. 464, 1903. (ang.). 
  14. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 217.
  15. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 545.
  16. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 191.
  17. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 207.
  18. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 25.
  19. ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-10-16]. (ang.).

Bibliografia edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Aguti_(rodzaj_ssaków)&oldid=72066750”