Wikipedia

David Tudor

amerykański kompozytor i pianista

David Eugene Tudor (ur. 20 stycznia 1926 w Filadelfii, zm. 13 sierpnia 1996 w Tomkins Cove, w stanie Nowy Jork[1][2]) – amerykański kompozytor i pianista; przedstawiciel szkoły nowojorskiej[1][3].

David Tudor
Imię i nazwisko

David Eugene Tudor

Data i miejsce urodzenia

20 stycznia 1926
Filadelfia

Pochodzenie

amerykańskie

Data i miejsce śmierci

13 sierpnia 1996
Tomkins Cove, stan Nowy Jork

Instrumenty

fortepian, organy

Gatunki

muzyka poważna, muzyka współczesna

Zawód

kompozytor, pianista, organista, pedagog

Powiązania

szkoła nowojorska

Strona internetowa

Życiorys edytuj

Studiował grę na organach i teorię muzyki u H. Williama Hawke’a, grę fortepianową u Josefa Martina i Irmy Wolpe oraz kompozycję i analizę muzyczną pod kierunkiem Stefana Wolpego[1][2][3]. Był organistą w kościele św. Marka w Filadelfii (od 1938) i w kościele św. Trójcy w Swarthmore (od 1943) oraz w Swarthmore College(inne języki) (1944–1948)[1][2].

Wykładał w Black Mountain College (1951–1953), na Uniwersytecie Stanu Nowy Jork w Buffalo (1965–1966), Uniwersytecie Kalifornijskim w Davis (1967), w Mills College w Oakland (1967–1968) oraz National Institute of Design w Ahmadabadzie w Indiach (1969). Był także wykładowcą na Międzynarodowych Letnich Kursach Nowej Muzyki w Darmstadcie (1956, 1958, 1959, 1961)[1][2].

Kariera pianistyczna edytuj

17 grudnia 1950 dał w Nowym Jorku amerykańską premierę II Sonaty fortepianowej Pierre’a Bouleza, czym zapoczątkował swoją karierę wybitnego wykonawcy awangardowej wówczas muzyki. W latach 50. i 60. był prawykonawcą często napisanych specjalnie dla niego utworów amerykańskich i europejskich kompozytorów drugiej awangardy, m.in. Bouleza, Browna, Bussottiego, Cardewa, Cowella, Feldmana, Ichiyanagiego, Kagela, Maderny, Pousseura, Stockhausena, Wolffa, Wolpego, Younga[1][2][3].

Najsilniejsze więzi łączyły go jednak z muzyką Johna Cage’a. Dał prawykonania m.in. słynnego 4′33″ (1952)[1][3], Music of Changes (1952) oraz Koncertu na fortepian i orkiestrę (1958). Współpracował także przy kilku kompozycjach, w tym Indeterminacy (1959), Cartridge Music (1960), Variations II (1961) i Variations III (1963). Cage twierdził, że wszystkie utwory, które skomponował przed 1970, zostały napisane albo dla Davida Tudora, albo z myślą o nim[4].

Tudor słynął z niebywałej biegłości technicznej[3] i umiejętności błyskawicznego poruszania się pomiędzy dynamicznymi skrajnościami[2]. Był wnikliwym interpretatorem trudnych utworów muzyki eksperymentalnej[3][4]. Rozwiązywał problemy notacyjne, wynajdował nowe techniki wykonawcze[2][4] i w konsekwencji nierzadko przejmował kontrolę nad kompozycją, przekraczając powoli granicę podziału wykonawca – twórca[3]. Pod koniec lat 60. porzucił karierę pianisty i całkowicie poświęcił się komponowaniu i nauczaniu[4].

Twórczość edytuj

W swojej twórczości Tudor skupiał się na muzyce eksperymentalnej i poszukiwaniach brzmieniowych[1]. Wykorzystywał dźwięki naturalne i sztucznie uzyskiwane z zaprojektowanych przez siebie generatorów dźwięku. Tworzył z nich określone komponenty elektroniczne, które następnie mieszał, zniekształcał, przetwarzał i łączył, definiując zarówno kompozycję, jak i jej wykonanie[2][3].

Komponował utwory multimedialne i muzykę do widowisk choreograficznych Merce’a Cunninghama, z którym współpracował od czasu zawiązania zespołu Merce Cunningham Dance Company w 1953[1][2][4]. Tworzył też kompozycje zbiorowe z Johnem Cage’em, Lowellem Crossem (do widowisk laserowych), Jackie Monnier (do instalacji wizualnych), Gordonem Mummą, Milesem Davisem, Davidem Behrmanem, Marcelem Duchampem, Carsonem Jeffriesem, Jasperem Johnsen, Tonym Martinem, Fujiko Nakayą, Takehisą Kosugim, Andrew Culverem[1][2][3].

Wybrane kompozycje edytuj

(na podstawie materiału źródłowego[1][2]

utwory multimedialne

  • Fluorescent Sound (1964)
  • Bandoneon! na bandoneon, elektronikę, światła i taśmę wideo; projekcja wideo L. Cross (1966)
  • 4 Pepsi Pieces (1970, zrew. 1973)
  Pepsibird
  Anima Pepsi
  Pepscillator
  Microphone
  • Monobird (1972)
  • Rainforest II (1972)
  • Untitled (1972)
  • Laser Rock (1973)
  • Laser Bird (1973)
  • Rainforest IV, instalacja (1973)
  • Pulsers (1976)
  • Hedgehog (1985)
  • Web (1985)
  • Electronics with Talking Shrimp (1986)
  • Lines and Clusters (1986)
  • Web for J.C. (1987)
  • Web for J.C. II (1992)
  • Neural Synthesis 1–9 (1994); oparta na muzyce baletowej Neural Network Plus (1992)

muzyka do widowisk baletowych

(choreografia Merce Cunningham)

  • Rainforest (1968); wyk. pol. Warszawska Jesień, z taśmy (1972)
  • Melodics for Amplified Bandoneon (1972)
  • Toneburst, do Sounddance (1974)
  • Forest Speech, do Event (1976)
  • Weatherings, do Exchange (1978)
  • Phonemes, do Channels/ Inserts (1981)
  • Likeness, do Voices/ Dialects (1982)
  • Sextet for Seven (1982)
  • Dialects (1984)
  • Fragments (1984)
  • Webwork (1987)
  • Virtual Focus (1990)
  • Neural Network Plus (1992)
  • Untitled (1994), oparta na Toneburst (1975)

kompozycje zbiorowe

  • Reunion; z: Behrman, Cage, Cross, Mumma, Duchamp (1968)
  • Assemblage; z: Cage, Mumma (1968)
  • Video III; z: Cross (1968)
  • Video/Laser I, II; z: Cross, Jeffries (1969)
  • First Week of June; z: Cage, Mumma (1970
  • 52/3; z: Cage, Johns (1972)
  • Rainforest III (1973)
  • Free Spectral Range I, II; z: Cross (1973)
  • Photocell Action; z: Martin (1974)
  • Island Eye Island Ear; z: Nakaya (1974–1978)
  • Free Spectral Range III; z: Cross (1976)
  • Free Spectral Range IV; z: Cross (1977)
  • Video Pulsers, do filmu Brazos River (1977)
  • Forest Speech II (1978)
  • Rotation (1978)
  • Audio Laser; z: Cross (1979)
  • Laser Concert; z: Cross (1979)
  • Sea Tails; wideo instalacja z: Davies, Monnier (1983)
  • Tailing a Dream; z: Monnier (1985)
  • Sea Tails; z: Monnier (1986)
  • 9 Lines Reflected; z: Monnier (1986)
  • Le Dos du Réve; z: Monnier (1987)
  • Volatis with Sonic Reflections; z: Monnier (1988)
  • Five Stone Wind; z: Cage, Kosugi (1988)
  • Soundings ‘Ocean Diary’; z: Culver, Cunningham; wg szkicu J. Cage’a (1994)

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c d e f g h i j k Zbigniew Skowron: Tudor David. W: Encyklopedia muzyczna PWM. Elżbieta Dziębowska (red.). Wyd. I. T. 11: T–V część biograficzna. Kraków: PWM, 2009, s. 160. ISBN 978-83-224-0905-3. (pol.).
  2. ↑ a b c d e f g h i j k John Holzaepfel, Tudor, David (Eugene), Oxford Music Online. Grove Music Online, 30 sierpnia 2004, DOI: 10.1093/gmo/9781561592630.article.28561, via Oxford University Press [dostęp 2020-10-19] (ang.).
  3. ↑ a b c d e f g h i Philip Clark, David Tudor: Philip Clark Profiles a Disciple of Cage Who Moved from a Successful Career as a Pianist to Become a Leading Composer of Electronic Music [online], Gramophone, grudzień 2013, via Questia [dostęp 2020-10-19] (ang.).
  4. ↑ a b c d e Allan Kozinn, David Tudor, 70, Electronic Composer, Dies [online], The New York Times, 15 sierpnia 1996 [zarchiwizowane z adresu 2020-02-21] (ang.).

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=David_Tudor&oldid=73604494”