Wikipedia

Dawid Przepiórka

polski szachista

Dawid Przepiórka (ur. 22 grudnia 1880 w Warszawie, zm. w I poł. 1940 w Palmirach) – polski szachista i kompozytor szachowy pochodzenia żydowskiego, złoty medalista olimpijski, mistrz Polski, wicemistrz świata amatorów, działacz szachowy[1].

Dawid Przepiórka
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

22 grudnia 1880
Warszawa

Data i miejsce śmierci

1940
Palmiry

Obywatelstwo

Polska

Ranking FIDE

2612 (wrzesień 1929)

FIDE Top 100

15 (lipiec 1929)

Odznaczenia
Złoty Krzyż Zasługi
Multimedia w Wikimedia Commons

Życiorys edytuj

Syn Izraela Przepiórki, bogatego warszawskiego inwestora budowlanego i Dwojry (Debory) Kon, córki lubelskiego rabina Szneura Zalmana Ladiera. Uznawany był za „genialne dziecko” – w 1892 r. rozegrał pokazową partię z mistrzem Janem Taubenhausem, którą wygrał. W 1895 r. opublikował swoje pierwsze zadania (dwuchodówki) w „Kurierze Warszawskim”. Maturę uzyskał eksternistycznie w VI Gimnazjum Męskim w Warszawie. W latach 1903–1905 studiował na wydziale matematyki Uniwersytetu Warszawskiego. W latach 1905–1914 przebywał w Niemczech, kontynuując studia na uniwersytecie w Getyndze, a następnie w Monachium[2]. Lata I wojny światowej spędził w Szwajcarii. Uzyskany na turnieju w Coburgu w 1904 r. tytuł mistrza pozwolił mu uczestniczyć w turniejach międzynarodowych[3].

W pierwszych dekadach XX wieku był uczestnikiem prestiżowych turniejów czołówki światowej. Największe indywidualne sukcesy odniósł w 1926 roku. Wygrał wówczas turniej w Monachium (przed Jefimem Bogolubowem i Rudolfem Spielmannem) oraz zwyciężył w pierwszych mistrzostwach Polski w Warszawie. W 1928 r. zajął II miejsce (za Maxem Euwe) podczas oficjalnych mistrzostw świata amatorów w Hadze, zdobywając tytuł wicemistrza świata[3].

Był członkiem polskiej „złotej” drużyny olimpijskiej, która w 1930 r. w Hamburgu zdobyła złote medale, a rok później w Pradze – srebrne. Przepiórka osiągnął bardzo dobre rezultaty, odpowiednio 9 pkt (z 13 partii) i 10 pkt (z 17 partii)[4].

Wśród miłośników szachów na całym świecie Przepiórka jest znany głównie jako autor kompozycji szachowych, specjalizujący się zwłaszcza w wielochodówkach. Opublikował około 160 zadań. Wychował wielu znanych problemistów, jego uczniami byli m.in. Marian Wróbel, Leon Tuhan-Baranowski i Aleksander Goldstein[5].

Był również działaczem szachowym, stał na czele Komitetu Organizacyjnego, który doprowadził do powstania Polskiego Związku Szachowego. Był wieloletnim wiceprezesem Polskiego Związku Szachowego i mecenasem, który wspierał finansowo PZSZach[6]. Redagował (od 1920) dział szachowy w „Tygodniku Ilustrowanym”, w „Kurierze Polskim” i „Dookoła Świata”. W latach 1926–1933 był redaktorem naczelnym miesięcznika „Świat Szachowy”[5].

Został odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi za zasługi w organizacji szachowej olimpiady w Warszawie w 1935 roku. W 1936 r. został pierwszym w historii Polakiem, który otrzymał tytuł Honorowego Członka Międzynarodowej Federacji Szachowej[7].

W styczniu 1940 r. wraz z innymi miłośnikami szachów (ok. 30 osób) został aresztowany przez gestapo w kawiarni szachowej mieszczącej się w prywatnym mieszkaniu Franciszka Kwiecińskiego przy ulicy Marszałkowskiej 76 (róg Hożej). Cała grupa przebywała w areszcie śledczym przy ul. Daniłowiczowskiej. Tam Przepiórka wygłosił swój ostatni wykład poświęcony końcówkom: król i pion przeciwko królowi. Aresztowany wraz z Przepiórką Zygmunt Szulce kilka lat po wojnie opublikował wspomnienie o tych wydarzeniach[8]. Podsumowując wywody Przepiórki, Szulce stworzył termin „linia Przepiórki”. Część szachistów aresztowanych na Daniłowiczowskiej została po kilku dniach wypuszczona. Osoby pochodzenia żydowskiego zostały przewiezione do więzienia Pawiak i w okresie styczeń–kwiecień 1940 rozstrzelane przez Niemców podczas masowych egzekucji w Palmirach[9].

Prócz niego w Palmirach zostali zabici również inni aresztowani u Kwiecińskiego szachiści: Stanisław Kohn, Achilles Frydman, Mojżesz Łowcki, Moryc Abkin i inż. Jakub Rabinowicz (zięć Dawida Przepiórki).

W 2023 Międzynarodowa Federacja Szachowa pośmiertnie odznaczyła Dawida Przepiórkę tytułem mistrza FIDE kompozycji szachowej[10].

Według retrospektywnego systemu Chessmetrics najwyżej sklasyfikowany był w lipcu 1929 r., zajmował wówczas 15. miejsce na świecie[11].

Ordery i odznaczenia edytuj

Turnieje pamięci Dawida Przepiórki edytuj

Polski Związek Szachowy zorganizował turnieje szachowe (memoriały) pamięci Przepiórki w latach:

Przypisy edytuj

  1. ↑ W. Litmanowicz, J. Giżycki, Szachy od A do Z, tom II, Warszawa 1987, s. 985 n.
  2. ↑ W. Litmanowicz, J. Giżycki, Szachy od A do Z, 1987, s. 985 n.
  3. ↑ a b W. Litmanowicz, J. Giżycki, Szachy od A do Z, 1987, s. 986.
  4. ↑ OlimpBase.
  5. ↑ a b Dawid Przepiórka – Szachy w Polsce (szachypolskie.pl)[1].
  6. ↑ POLSKI ZWIĄZEK SZACHOWY, ZARYS HISTORII SZACHÓW W POLSCE, Autor opracowania Andrzej Filipowicz.
  7. ↑ Honorary Members.
  8. ↑ „Szachy” 1949, nr 4, s. 41–42.
  9. ↑ Eugeniusz Fostowicz Zahorski – szachowy maratończyk. [dostęp 2009-05-18].
  10. ↑ [2]]
  11. ↑ Chessmetrics Player Profile: Dawid Przepiórka.
  12. ↑ M.P. z 1937 r. nr 235, poz. 381 „za zasługi na polu pracy społecznej”.
  13. ↑ Turniej Międzynarodowy Szczawno Zdrój 1950. [dostęp 2011-06-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-22)].
  14. ↑ Turniej Międzynarodowy Szczawno Zdrój 1950. [dostęp 2011-06-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-07-25)].
  15. ↑ ChessBase Megabase 2010.
  16. ↑ Alexey Kislinsky zwycięzcą Varsovii 2019 – MIĘDZYNARODOWY FESTIWAL SZACHOWY VARSOVIA. [dostęp 2020-03-16]. (pol.).
  17. ↑ Międzynarodowy Festiwal Szachowy VARSOVIA 2019 – grupa A. chessarbiter.com. [dostęp 2020-03-16].

Bibliografia edytuj

  • Tomasz Lissowski, Jerzy Konikowski, Jerzy Moraś, Mistrz Przepiórka, Wydawnictwo Penelopa, Warszawa 2013, ISBN 978-83-62908-90-5.
  • Tadeusz Wolsza, Arcymistrzowie, mistrzowie, amatorzy... Słownik biograficzny szachistów polskich, tom I, Wydawnictwo DiG, Warszawa 1995.
  • W. Litmanowicz, J. Giżycki, Szachy od A do Z, tom II, Warszawa 1987, s. 985–988.
  • „Łódź w Ilustracji”, 23 IX 1928, nr 39, s. 3 (na pokazie symultany z 22 najlepszymi łódzkim szachistami w lokalu Stowarzyszenia Miłośników Gry Szachowej w Łodzi).
  • „Łódź w Ilustracji”, 17 V 1931, nr 20, s. 5 (podczas pokazu symultany z 26 łódzkimi szachistami w siedzibie oddz. łódzkiego Stow. Miłośników Gry Szachowej; 9.05.1931).

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Dawid_Przepiórka&oldid=71697456”