Dawny budynek Kamery Cesarskiej we Wrocławiu
Dawny budynek Kamery Cesarskiej, obecnie siedziba Instytutu Filologii Romańskiej Uniwersytetu Wrocławskiego – zabytkowa kamienica narożna znajdująca się przy placu biskupa Nankiera 4 we Wrocławiu.
 nr rej. A/2781/249 z 30.12.1970[1]
| |
 Budynek Kamery Cesarskiej | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres | |
| Kondygnacje |
cztery |
| Rozpoczęcie budowy |
1702-1703 |
| Ważniejsze przebudowy |
1901-1902, 1972-1974, 2009 |
| Pierwszy właściciel |
Urząd Kamery Cesarskiej |
| Kolejni właściciele |
1809-1836 h. Leopold von Schaffgotsch |
| Obecny właściciel |
Uniwersytet Wrocławski |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
Położenie na mapie Polski  | |
| 51,112535°N 17,036871°E/51,112535 17,036871 | |
Historia edytuj
Pierwsze murowane budynki na działce nr 4 zostały wzniesione w późnym średniowieczu. W XVI wieku, w narożniku ulicy Nankiera i ul. Łaciarskiej, znajdowały się dwie kamienice szczytowe[2]. W 1701 roku oba budynki zostały zakupione przez Urząd Kamery Cesarskiej, przebudowane i połączone[2]. Urząd Kamery Cesarskiej został utworzony w 1558 roku i swoją siedzibę miał w murach wrocławskiego zamku cesarskiego, a następnie w budynku dawnej kurii Piastów Opolskich przy ul. Biskupa Nankiera 1. W 1702 roku urząd przeniósł się do nowej siedziby[2].
Z połączenia dwóch kamienic utworzono wówczas trójskrzydłowy, trzykondygnacyjny budynek z wewnętrznym dziedzińcem przykryty dachem mansardowym[2][3]. W takiej formie przetrwał kolejne trzydzieści lat, kiedy to fasadzie nadano bardziej barokową formę[2]. W 1802 roku ówczesny Urząd Kamery Królewsko-Pruski został przeniesiony do pałacu Hatzfeldtów, a budynek urzędu został sprzedany w ręce prywatne. W latach 1809–1836 jego właścicielem był hrabia Leopold von Schaffgotsch[2].
Opis architektoniczny edytuj
Obecnie jest to czteroskrzydłowy, czterokondygnacyjny budynek wzniesiony w formie pałacu miejskiego o układzie jednotraktowym[a] i dwutraktowym. W skrzydle zachodnim znajduje się zabiegowa klatka schodowa. Pomieszczenia w niższych kondygnacjach zachowały sklepienia kolebkowe z lunetami oraz sklepienia żaglaste[3]. Sześcioosiowa elewacja od strony pl. Biskupa Nankiera jest boniowana w narożnych lizenach[2][5]. W drugiej osi od strony zachodniej znajduje się piaskowcowy portal wejściowy; taki sam znajduje się w osi czwartej choć stanowi on jedynie obramienie dla wysokiego okna parterowego[5]. W ich naczółkach znajdują się rzeźby cesarskich orłów nawiązujących do wcześniejszej roli jaką pełnił budynek[2]. Okna wszystkich kondygnacji są otoczone uszakowymi oprawami, na drugiej kondygnacji wzbogaconymi naczółkami. Taką samą dekorację umieszczono na jedenastoosiowej fasadzie[b] od strony ulicy Łaciarskiej[2]. W XVIII wieku w osiach obydwu elewacjach znajdowały się, na wysokości połaci dachowej, dwuosiowe lukarny w formie aediculi z trójkątnymi tympanonami ujętymi w wolutowe spływy. Po oby stronach tych lukarn znajdowały się również mniejsze lukarny[2].
W latach 1901–1902 budynek został przebudowany[c], podwyższono go o jedną kondygnację likwidując przy tym dach mansardowy, w podwojonej osi środkowej na drugiej i trzeciej kondygnacji umieszczono balkony[7] a całość zakończono lukarną[5].
Pod koniec XIX wieku powiększono budynek o skrzydło południowe (powstałe w wyniku przyłączenia kamienicy stojącej przy Łaciarskiej 35[8]) z zachowaniem ciągłości dekoracji fasadowej[2]. W tym samym czasie w podwojonej osi środkowej na drugiej i trzeciej kondygnacji umieszczono balkony[7][8].
Po 1945 roku edytuj
W latach 1972–1974 budynek został gruntownie wyremontowany, zachowując czwartą kondygnację, którą pokryto dachem mansardowym; zlikwidowano frontowe balkony[2][4]. Ostatni remont budynku miał miejsce w 2009 roku[5].
Uwagi edytuj
- ↑ Brzeziński pisze o układzie półtoratraktowym z korytarzem od strony dziedzińca[4]
- ↑ W chwili wzniesienia budynku fasada od strony wschodniej była ośmioosiowa[3]
- ↑ We wcześniejszych opracowaniach, u Harasimowicza, a za nim u Brzezowskiego, podniesienie kamienicy o jedną kondygnację i zlikwidowanie dachu mansardowego ma miejsce na początku XIX wieku. Zachowane zdjęcia kamienicy przeczą tym założeniom[3][2][6]
Przypisy edytuj
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo dolnośląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023 [dostęp 2018-05-21].
- ↑ a b c d e f g h i j k l m Harasimowicz 1997 ↓, s. 103.
- ↑ a b c d Brzezowski 2005 ↓, s. 231.
- ↑ a b Brzezowski 2005 ↓, s. 232.
- ↑ a b c d Eysymontt 2011 ↓, s. 254.
- ↑ Zdjęcie budynku z końca XIX wieku.
- ↑ a b Fasada północna z widocznymi balkonami.
- ↑ a b Harasimowicz 2006 ↓, s. 253.
Bibliografia edytuj
- Jan Harasimowicz: Encyklopedia Wrocławia. Wydawnictwo Dolnośląskie, 2006. ISBN 83-7384-561-5.
- Rafał Eysymontt, Jerzy Ilkosz, Agnieszka Tomaszewicz, Jadwiga Urbanik (red.): Leksykon architektury Wrocławia. Wrocław: Via Nova, 2011.
- Jan Harasimowicz (red.): Atlas architektury Wrocławia t.I. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 1997.
- Wojciech Brzezowski: Dom mieszkalny we Wrocławiu w okresie baroku. Wrocław: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, 2005.