Delia Derbyshire

angielska kompozytorka

Delia Ann Derbyshire (ur. 5 maja 1937 w Coventry, zm. 3 lipca 2001 w Northampton[1]) – angielska kompozytorka muzyki elektronicznej[2]. Jest najbardziej znana ze swoich prac powstałych dla BBC Radiophonic Workshop w latach 60. XX wieku, w szczególności motywu muzycznego dla brytyjskiego serialu telewizyjnego science-fiction Doctor Who. Nazywana również "nieznaną bohaterką angielskiej muzyki elektronicznej"[3].

Delia Derbyshire
Delia Ann Derbyshire
Data i miejsce urodzenia

5 maja 1937
Coventry

Data i miejsce śmierci

3 lipiec 2001
Northampton

Zawód, zajęcie

kompozytorka muzyki elektronicznej

Życiorys edytuj

Wczesne lata edytuj

Urodziła się w Coventry. Podczas II wojny światowej, zaraz po zbombardowaniu jej rodzinnego miasta w 1940 została przesiedlona do Preston ze względów bezpieczeństwa. Od najmłodszych lat jej talent muzyczny był widoczny. Grała na skrzypcach, ale jej głównym instrumentem był fortepian i jako młoda dziewczyna regularnie brała udział w konkursach pianistycznych, często zdobywając na nich nagrody[4]. W czasie studiów w Barrs Hill School (1948-1956) otrzymała stypendium na studia matematyczne w Girton College w Cambridge (1956-1959)[4]. Po roku studiów matematycznych przeniosła się na studia muzyczne, specjalizując się w muzyce średniowiecznej i współczesnej[4]; uzyskała również dyplom licencjata w grze na pianoforte[4].

Po kilku próbach zatrudnienia w studiach nagraniowych[5] zaczęła pracę jako nauczycielka gry na fortepianie dzieci brytyjskich konsulów generalnych oraz kanadyjskich i południowoamerykańskich dyplomatów[4]. Następnie została asystentką w Międzynarodowym Związku Telekomunikacyjnym ONZ[4]. W 1960 wróciła do Coventry, gdzie pracowała jako nauczycielka gry na fortepianie w szkole podstawowej[4].

Współpraca z BBC Radiophonic Workshop edytuj

W listopadzie 1960 rozpoczęła karierę w BBC jako stażystka-asystentka do spraw programowych[4]. Kiedy okazało się, że rozwijające się wtedy BBC Radiophonic Workshop znajdowało się pod tym samym kierownictwem, poprosiła o przeniesienie. Jej wniosek został przyjęty jedynie tymczasowo. Delia pozostawała „tymczasowo związana” z BBC przez lata, regularnie zastępując dyrektora jednostki i wpływając na wielu jej kolegów praktykantów przez ponad 11 lat[1]. W sierpniu 1962 wraz z asystentem Dickiem Millsem i Ronem Grainerem stworzyli oryginalną wersję motywu do serialu Doctor Who – jednego z pierwszych tematów telewizyjnych, które zostały stworzone i wyprodukowane w sposób całkowicie elektroniczny[6].

W latach 1964–65 współpracowała z brytyjskim artystą i dramaturgiem Barrym Bermangem w Trzecim programie BBC, by wyprodukować cztery Inventions for Radio, będące kolażem ludzi opisujących ich marzenia, osadzonym na tle elektronicznego dźwięku[7].

Unit Delta Plus edytuj

W 1966, nie kończąc współpracy z BBC, Derbyshire wraz z innym członkiem Radiophonic Workshop, Brianem Hodgsonem i założycielem EMS, Peterem Zinovieffem, utworzyli Unit Delta Plus – organizację, której zamierzali używać do tworzenia i promowania muzyki elektronicznej. Z siedzibą w studiu w kamienicy Zinovieffa przy 49 Deodar Road w Putney, wystawili swoją muzykę na kilku festiwalach muzyki eksperymentalnej i elektronicznej, w tym w The Million Volt Light and Sound Rave[8].

W 1966 roku nagrała demo z Anthonym Newleyem, zatytułowanym Moogies Bloogies (piosenka nigdy nie została wydana). Po niespokojnym występie w Royal College of Art w 1967, grupa Unit Delta Plus rozpadła się[8].

Kaleidophon and Electrophon edytuj

Pod koniec lat sześćdziesiątych Derbyshire ponownie pracowała z Hodgsonem – tym razem przy tworzeniu studia Kaleidophon wraz z innym twórcą elektronicznym, Davidem Vorhausem[8]. Trójka artystów pod pseudonimem miała swój wkład przy tworzeniu biblioteki muzycznej Standard Music Library[9]. W 1967 asystowała Guyowi Woolfendenowi przy produkcji elektronicznej ścieżki dźwiękowej w Makbecie Petera Halla w Royal Shakespeare Company[8]. Jej inne prace w tym okresie obejmowały: współtworzenie performance'u z udziałem muzyki elektronicznej w The Roundhouse[8], w którym znalazły się także utwory Paula McCartneya, partyturę sponsorowanego przez ICI studenckiego pokazu mody[8] oraz dźwięk do nagradzanego filmu Anthony'ego Rolanda o fotografii Pameli Bone, zatytułowany Circle of Light[10]. Skomponowała również muzykę do krótkiego filmu Yoko Ono Wrapping Event, ale nie istnieje znana kopia filmu ze ścieżką dźwiękową[7]. W 1973 opuściła BBC i pracowała przez krótki okres w studio Electrophon Hodgsona[8], gdzie współtworzyła ścieżkę dźwiękową do filmu The Legend of Hell House[11].

W 1975 roku przestała komponować. Jej ostatnimi pracami były dwie ścieżki dźwiękowe dla pionierek wideo Madelon Hooykaas i Elsy Stansfield w ich krótkich filmach Een Van Die Dagen w 1973 i Overbruggen w 1975[7].

Późniejsze lata edytuj

Po zakończeniu kariery muzycznej Derbyshire pracowała jako operator radiowy przy układaniu gazociągu brytyjskiego, w galerii sztuki i w księgarni[8]. W 2001 powróciła do muzyki, dostarczając materiał dźwiękowy do 55-sekundowego utworu o nazwie Sychrondipity Machine (Taken from an Unfinished Dream), będącego częścią kompilacji Grain: A Compilation of 99 Short Tracks. Jak podają notatki dotyczące utworu, Delia Derbyshire skomponowała „płynne dźwięki papierowe generowane przy użyciu transformacji Fouriera na podstawie informacji o zdjęciu/pikselu (B2wav - bitmapa do programu dźwiękowego)”[12]. Tego samego roku zmarła na niewydolność nerek[13].

Recepcja edytuj

Po śmierci Derbyshire na jej strychu znaleziono 267 taśm szpulowych i notatki z jej prac. Zostały one powierzone Markowi Ayresowi z BBC, a w 2007 przekazane Uniwersytetowi w Manchester, gdzie zbiory zdigitalizowano, nie są jednak dostępne ze względu na prawa autorskie[14]. Jej pracom w 2010 prezenter radiowy Matthew Sweet poświęcił jeden ze swoich radiowych dokumentów w BBC Four[15].15 czerwca 2017 na Cedars Avenue w Coventry BBC odsłoniło tablicę ku pamięci Delii Derbyshire z inicjatywy brytyjskiego nadawcy[16]. 20 listopada 2017 otrzymała pośmiertnie tytuł doktora za swój wkład w rozwój muzyki elektronicznej[17].

Przypisy edytuj

  1. a b Delia Derbyshire (delia-derbyshire.org) [online], delia-derbyshire.org [dostęp 2019-06-01].
  2. Lost tapes of the Dr Who composer [online], 18 lipca 2008 [dostęp 2019-06-01] (ang.).
  3. Delia Derbyshire | Biography, Albums, Streaming Links [online], AllMusic [dostęp 2019-06-04] (ang.).
  4. a b c d e f g h delia [online], web.archive.org, 11 września 2011 [dostęp 2019-06-01] [zarchiwizowane z adresu 2011-09-11].
  5. Variations on the Dr Who theme [online], www.scotsman.com [dostęp 2019-06-01] (ang.).
  6. Making of the Doctor Who Theme Music [online], Effectrode [dostęp 2019-06-01] (ang.).
  7. a b c Delia Derbyshire Audiological Chronology [online], delia-derbyshire.net [dostęp 2019-06-01].
  8. a b c d e f g h Brian Hodgson, Obituary: Delia Derbyshire, „The Guardian”, 7 lipca 2001, ISSN 0261-3077 [dostęp 2019-06-01] (ang.).
  9. Russe* / St. George* / Vorhaus* - Standard Music Library: Electronic Music [online], Discogs [dostęp 2019-06-01] (ang.).
  10. Circle of Light [online], web.archive.org, 14 września 2008 [dostęp 2019-06-01] [zarchiwizowane z adresu 2008-09-14].
  11. Delia Derbyshire [online], IMDb [dostęp 2019-06-01].
  12. fulltrack3 [online], web.archive.org, 4 lipca 2017 [dostęp 2019-06-04] [zarchiwizowane z adresu 2017-07-04].
  13. The Quietus | Reviews | The BBC Radiophonic Workshop [online], The Quietus [dostęp 2019-06-04] (ang.).
  14. John Scott Lewinski, Lost Tapes of Doctor Who Theme Artist Rescued, „Wired”, 30 lipca 2008, ISSN 1059-1028 [dostęp 2019-06-04].
  15. BBC Radio 4 - Radio 4 on Music, Sculptress of Sound: The Lost Works of Delia Derbyshire [online], BBC [dostęp 2019-06-04] (ang.).
  16. BBC Music - Blue Plaques celebrating your local music legends [online], www.bbc.co.uk [dostęp 2019-06-04] (ang.).
  17. Celebrating Delia - University honours electronic music pioneer behind Doctor Who theme [online], www.coventry.ac.uk [dostęp 2019-06-04] (ang.).