Demodex bisonianus
Demodex bisonianus – gatunek roztocza z rodziny nużeńcowatych. Jego jedynym żywicielem jest żubr europejski.
| Demodex bisonianus | |
| Kadulski et Izdebska, 1996 | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| Nadrodzina | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
Demodex bisonianus |
Taksonomia edytuj
Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1996 roku przez Sławomira Kadulskiego i Joannę Izdebską na łamach „Wiadomości Parazytologicznych”. Jako miejsce typowe wskazano Puszczę Białowieską w Polsce. Epitet gatunkowy pochodzi od nazwy żywiciela, Bison bonasus[1].
Morfologia i rozwój edytuj
Osobniki dorosłe edytuj
Nużeniec o ciele smukłym, silnie wydłużonym, u samców długości 495–540 μm i szerokości 54–73 μm, u samic zaś długości 513–553 μm i szerokości 59–77 μm[1].
Krótsza niż u podstawy szeroka[1], trapezowata gnatosoma ma dość małe, stożkowate, umieszczone przednio-bocznie i skierowane pionowo kolce nadbiodrowe. Nogogłaszczki budują dwa człony ruchome, z których drugi ma dwa kolce duże i jeden kolec mały[1][2]. Po bokach dolnej części nabrzmiałości gardzieli leży para szczecinek subgnatosomalnych[2].
Podosoma u samicy jest dwukrotnie dłuższa niż szeroka, u samca nieco węższa. Na spodzie podosomy leżą cztery pary dłuższych niż szerokich płytek epimeralnych, z których pierwsza formuje przednimi krawędziami trójkątne wykrojenie, druga i trzecia są prostokątne[1], a ostatnia u samicy formuje tylnymi krawędziami trójkątne wcięcie, w którym leży długa na 20–25 μm wulwa. Odnóża występują w liczbie czterech par, są bardzo masywne, czteroczłonowe, w widoku od góry wyraźnie wystające poza zarys zewnętrznych brzegów podosomy. Każde zwieńczone jest dwoma bardzo dużymi i silnie rozwidlonymi pazurkami. U samca na wierzchu podosomy leży na wysokości drugiej i trzeciej pary płytek epimeralnych długi na 26–40 μm, smuklejszy niż u D. bialoviensis edeagus[1][2], a na wysokości pierwszej i drugiej pary płytek epimeralnych otwór płciowy[1].
Opistosoma jest długa, wąska, walcowata, poprzecznie rowkowana, na końcu zaokrąglona[1][2].
Stadia rozwojowe edytuj
Jaja są wrzecionowatego kształtu, długości 105–115 μm i szerokości 33–38 μm, o cienkim, przejrzystym chorionie[1].
Larwy mają ciało wrzecionowate w zarysie, długości 163–201 μm i szerokości 34–43 μm. Ich gnatosoma ma małe kolce nadbiodrowe, podosoma ma trzy pary nieczłonowanych odnóży i pozbawiona jest płytek epimeralnych, a opistosoma jest tylko przy końcu poprzecznie rowkowana[1].
Protonimfy mają wrzecionowate ciało o długości 272–122 μm i szerokości 48–60 μm, o węższej i dłuższej niż u larw opistosomie. Mają trzy pary odnóży[1].
Nimfy mają ciało o długości 399–431 μm i szerokości 58–68 μm. Zaopatrzone są już w cztery pary odnóży. Ich opistosoma jest dłuższa niż u protonimf, ale krótsza niż u form dorosłych[1].
Ekologia i występowanie edytuj
Roztocz ten jest monoksenicznym[1][3] komensalem[4] lub pasożytem żubra europejskiego[1][3]. Bytuje w gruczołach tarczkowych powiek gospodarza. Na żubrze europejskim żyje także D. bialoviensis, ale wybiera on okolicę nozdrzy żywiciela[1][2].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o Sławomir Kadulski, Joanna N. Izdebska. Demodex bisonianus sp. nov. (Acari, Demodicidae) a new parasite of the bison (Bison bonasus L.). „Wiadomości Parazytologiczne”. 42, s. 103-110, 1996.
- ↑ a b c d e f Joanna N. Izdebska, Leszek Rolbiecki, Wojciech Bielecki. Demodex bialoviensis sp. nov. (Acariformes, Demodecidae) a new, specific parasite of the European bison Bison bonasus (Artiodactyla, Bovidae). „International Journal for Parasitology: Parasites and Wildlife”. 17, s. 138-143, 2022. DOI: 10.1016/j.ijppaw.2022.01.003.
- ↑ a b c Joanna N. Izdebska, Leszek Rolbiecki. The biodiversity of demodecid mites (Acariformes: Prostigmata), specific parasites of mammals with a global checklist and a new finding for Demodex sciurinus. „Diversity”. 12, s. 261-299, 2020. DOI: 10.3390/d12070261.
- ↑ Aida Corina Badescu, Luminita Smaranda Iancu, Laura Statescu, Demodex: commensal or pathogen?, „Revista Medico-Chirurgicala a Societatii De Medici Si Naturalisti Din Iasi”, 117 (1), 2013, s. 189–193, ISSN 0048-7848, PMID: 24505913 [dostęp 2017-08-12].