Demon ruchu
Demon ruchu – zbiór nowel fantastycznych Stefana Grabińskiego wydany w 1919.
 Okładka zbioru opowiadań Demon ruchu, 1919 | |
| Autor | |
|---|---|
| Typ utworu | |
| Wydanie oryginalne | |
| Miejsce wydania | |
| Język | |
| Data wydania |
1919 |
| Wydawca |
Księg. J. Czernecki, dawniej Księg. Spółki Wyd. Polskiej |
Składają się na niego opowieści grozy, osnute wokół tematyki kolejowej (dworce, dróżnicy, konduktorzy, maszyniści). Bohaterowie traktują swój zawód jako rodzaj posłannictwa, rytuału czy kultu. W utworach są obecne niewytłumaczalne zjawiska, katastrofy, zabłąkane pociągi, tajemnicze depesze, dziwne stacje, ślepe tory. W zjawiskach tych przejawia się „demon ruchu” nadający światu techniki rysy irracjonalne.
Pierwsze wydanie zbioru obejmowało 9 opowiadań: „Maszynista Grot”, „Błędny pociąg” (Legenda kolejowa), „Demon ruchu”, „Smoluch”, „Wieczny pasażer” (Humoreska), „W przedziale”, „Sygnały”, „Ślepy tor”, „Ultima Thule”. Następną edycję, która ukazała się w 1922 roku, uzupełniono o trzy kolejne nowele: „Głucha przestrzeń (Ballada kolejowa)”, „Fałszywy alarm”, „Dziwna stacja (Fantazja przyszłości)”. Została dodana także Przedmowa Józefa Jedlicza.
Autor planował także trzecie wznowienie zbioru. W liście do Kazimierza Czachowskiego z 23.02.1931 roku pisze: „Zwłaszcza radbym przeprowadzić nowe, zwiększone o 2 nowele, wydanie Demona ruchu”. Pierwszą z nowel były Engramy Szatery (opublikowane pierwotnie w „Naokoło świata”, 1926, nr 28, s. 19–42), drugą natomiast Przypowieść o krecie tunelowym. (Epilog do „Demona Ruchu“) (opublikowana w dodatku literackim „Polonia” – 1926, nr 141, s. 11–13; 147, s. 12–13; 154, s. 11–12; 161, s. 12).
Bibliografia edytuj
- Grzegorz Gazda: Dwudziestolecie międzywojenne. Słownik literatury polskiej. Gdańsk: słowo / obraz terytoria; Gdańskie Wydawnictwo Oświatowe, 2008, s. 49–50. ISBN 978-83-7420-110-0.
- Jerzy Kwiatkowski: Dwudziestolecie międzywojenne. Wyd. III - 5 dodruk. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2012, s. 242–243, seria: Wielka Historia Literatury Polskiej. ISBN 978-83-01-13851-6.
- Katalogi Biblioteki Narodowej. [dostęp 2015-01-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-02-06)].
- Adrian Mianecki. Stefan Grabiński, Przypowieść o krecie tunelowym (Epilog do „Demona ruchu”) (wstęp i opracowanie A. Mianecki). „Litteraria Copernicana”. 1(11)/2013, s. 249–261, 11 2013. ISSN 1899-315X.