Deutsch – Ein Lehrbuch für Ausländer

Deutsch – Ein Lehrbuch für Ausländer – jednojęzyczny podręcznik języka niemieckiego wydawany w Niemieckiej Republice Demokratycznej w latach 1959–1989 przez Herder Institut Uniwersytetu im. Karola Marksa w Lipsku. Składał się z początkowo z dwóch, a następnie z trzech tomów. Całkowity nakład podręcznika wynosił ponad dwa miliony sztuk i rozprowadzany był w wielu krajach świata.

Deutsch – Ein Lehrbuch für Ausländer

Klucz do tomu 1, wydanie z 1967
Autor	praca zbiorowa
Tematyka	nauka języków obcych
Typ utworu	podręcznik
Data powstania	1959
Wydanie oryginalne
Miejsce wydania	Lipsk
Język	niemiecki
Data wydania	1960
Wydawca	VEB Verlag Enzyklopädie

Historia

Powstanie podręcznika było odpowiedzią na zapotrzebowanie krajów socjalistycznych, jak i rynku wewnętrznego na materiały do nauki języka niemieckiego. W Herder Institut w Lipsku stworzono zespół, który w trzy lata opracował jednojęzyczny podręcznik. Pierwsze wydanie podręcznika wydrukowano w nakładzie 10 tys. egzemplarzy w roku 1959 w wydawnictwie VEB Max Niemeyer Verlag. Z uwagi na złą jakość papieru zrezygnowano z umieszczenia fotografii i ograniczono się wyłącznie do rysunków. W roku 1965 wyszło wydanie V, a całkowity nakład wynosił 65 tys. egzemplarzy. Do podręcznika wydano komplet sześciu płyt winylowych z nagraniem tekstów. Od 1965 roku podręcznik wydawało wydawnictwo VEB Verlag Enzyklopädie Leipzig. W tym okresie opublikowano również drugą część podręcznika, głównie na podstawie oryginalnych tekstów niemieckich, a także tekstów naukowych z różnych dziedzin.

Na początku lat 70. wydano zmienione wydanie ósme podręcznika, które rozeszło się w nakładzie bliskim miliona egzemplarzy (nie licząc wydawnictw dodatkowych, takich jak słowniki i klucze), a podręcznik nazywano z powodu koloru okładki „Blauer Wunder” (niebieski cud). W roku 1980 postanowiono uczynić podręcznik bardziej przyjaznym użytkownikowi i pierwszą, ponad pięćsetstronicową część, podzielono na dwie mniejsze, nazywając je 1a i 1b. Nowe, opracowane od początku wydanie części 2. ukazało się w roku 1984. Ostatnie wydanie podręcznika wydano w roku 1989, na krótko przed zburzeniem muru berlińskiego, a łączny nakład podręcznika przekroczył tym samym dwa miliony egzemplarzy. Wkrótce jednak na skutek przemian politycznych i gospodarczych rynki byłych krajów demokracji ludowej zostały zasypane przez podręczniki zachodnioniemieckie, wydane na lepszym papierze, atrakcyjniej ilustrowane, w związku z czym sprzedaż podręcznika załamała się, niesprzedana reszta nakładu poszła na przemiał.

Kwestie polityczne

Tematyka podręcznika, zwłaszcza czytanek i tekstów oryginalnych była wymuszona przez rząd i dotyczyła wyłącznie Niemieckiej Republiki Demokratycznej, jej realiów demograficznych i życia codziennego, geografii, polityki i innych zagadnień, pomijając całkowicie istnienie Republiki Federalnej Niemiec. W latach 80. zagraniczni odbiorcy naciskali na bardziej obiektywne przedstawianie Niemiec, toteż poczyniono niewielkie ustępstwa, np. zaczęły pojawiać się nazwy miast zachodnioniemieckich.

Metodyka

Podręcznik opracowany był wyłącznie w języku niemieckim i kształtował wszystkie cztery umiejętności: rozumienia, mówienia, czytania i pisania ze szczególnym naciskiem na komunikacyjną funkcję języka i naukę mówienia. Prezentował zarówno język potoczny, jak i literacki i naukowy. Liczne ćwiczenia skupione były na funkcji komunikacyjnej języka. Dużą uwagę poświęcono warstwie dźwiękowej i nagraniom na płytach i kasetach; zrezygnowano z hiperpoprawności i prezentowania języka, jakiego w rzeczywistości cudzoziemiec nie usłyszy, wprowadzono również tło dźwiękowe do nagrań. Nowemu wydaniu z roku 1980 towarzyszył podręcznik dla nauczyciela, opracowany zarówno pod kątem metodycznym, jak i wiedzy o NRD. Książkę opracowała Rosemarie Freyer-Woynikowa.

Autorzy

Ostatnie wydania podręcznika zostały przygotowane przez zespół w składzie: Helena Dieling, Kurt Egrer-Möslein, Rosemarie Freyer-Woynikowa, Reinhard Günter, Eleonore Jerchel-Prokopowa, Fritz Kempter, Anita Petschler, Angela Tietze, a szefem zespołu był Hans Lindner.