Diecezja chełmsko-podlaska
Diecezja chełmsko-podlaska – jedna z trzech diecezji Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego w Generalnej Guberni, z siedzibą w Chełmie. Funkcjonowała od 1940 do 1944. Jej pierwszym i jedynym ordynariuszem był biskup, a następnie arcybiskup Hilarion (Ohijenko).
 Bazylika Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Chełmie, w czasie II wojny światowej prawosławny sobór Narodzenia Matki Bożej | |
| Siedziba | |
|---|---|
| Data powołania |
1940 |
| Data zamknięcia |
1944 (de facto) |
| Wyznanie | |
| Kościół | |
| Sobór |
Narodzenia Matki Bożej w Chełmie |
| Biskup diecezjalny |
arcybiskup Hilarion (Ohijenko) (ostatni) |
| Dane statystyczne | |
| Liczba wiernych |
250 tys.[1] |
| Liczba dekanatów |
17 |
| Liczba parafii |
175 |
| Liczba klasztorów |
1 |
Decyzja o powstaniu diecezji zapadła na soborze biskupów Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego w Generalnej Guberni w dniu 30 września 1940. Nominację na jej ordynariusza otrzymał ukraiński działacz narodowy, Iwan Ohijenko, po złożeniu ślubów zakonnych Hilarion[2]. Jego chirotonia na biskupa chełmskiego oraz intronizacja odbyła się 19–20 października 1940 w soborze Narodzenia Matki Bożej w Chełmie. Wikariuszem diecezji chełmsko-podlaskiej wyznaczono biskupa Tymoteusza (Szrettera), którego rezydencją został monaster św. Onufrego w Jabłecznej. Biskup Tymoteusz nie był jednak zwolennikiem ukrainizacji ziemi chełmskiej, w którą zaangażował się biskup Hilarion, toteż nie odgrywał w życiu diecezji żadnej roli[2].
W planach ukraińskich działaczy narodowych, z którym to środowiskiem związany był arcybiskup Hilarion, ziemia chełmska miała uzyskać w pełni ukraiński charakter. Hierarcha był również przed wojną związany z ruchem na rzecz ukrainizacji PAKP. Dlatego po objęciu urzędu wprowadził do liturgii język ukraiński w miejsce cerkiewnosłowiańskiego, głosił w nim kazania i wydawał literaturę religijną[2].
Diecezja chełmsko-podlaska liczyła 175 parafii zgrupowanych w 17 dekanatach[3]. Tym samym znajdowała się na jej terenie zdecydowana większość wszystkich struktur Kościoła, łącznie liczącego 219 placówek duszpasterskich[2]. Jej działalność ustała w 1944, po wkroczeniu Armii Czerwonej na ziemię chełmską. Jeszcze w 1945 jej tymczasowym administratorem był biskup Tymoteusz (Szretter), następnie administraturę zlikwidowano[2].
Przypisy edytuj
- ↑ Jan Sziling, Kościoły chrześcijańskie w polityce niemieckich władz okupacyjnych w Generalnym Gubernatorstwie (1939–1945), Toruń: UMK, 1988, s. 92, ISBN 83-231-0156-6, OCLC 834614474.
- ↑ a b c d e A. Mironowicz: Kościół prawosławny na ziemiach polskich w XIX i XX wieku. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 2001, s. 203–205. ISBN 83-7431-046-4.
- ↑ S. Dudra: Metropolita Dionizy (Waledyński) 1876–1960. Warszawa: Warszawska Metropolia Prawosławna, 2010, s. 81. ISBN 978-83-603-11-34-9.