Diphda
Diphda (Beta Ceti, Deneb Kaitos) – najjaśniejsza gwiazda w gwiazdozbiorze Wieloryba (wielkość gwiazdowa: 2,01m)[1]. Odległa od Słońca o około 96 lat świetlnych[4].
| β Ceti | |||||||||||||||||||||||
 Położenie gwiazdy w gwiazdozbiorze Wieloryba | |||||||||||||||||||||||
| Dane obserwacyjne (J2000) | |||||||||||||||||||||||
| Gwiazdozbiór | |||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Rektascensja |
00h 43m 35,371s[1] | ||||||||||||||||||||||
| Deklinacja |
−17° 59′ 11,78″[1] | ||||||||||||||||||||||
| Paralaksa (π) | |||||||||||||||||||||||
| Odległość | |||||||||||||||||||||||
| Wielkość obserwowana | |||||||||||||||||||||||
| Ruch własny (RA) | |||||||||||||||||||||||
| Ruch własny (DEC) |
31,99 ± 0,12 mas/rok[1] | ||||||||||||||||||||||
| Prędkość radialna |
13,32 ± 0,05 km/s[1] | ||||||||||||||||||||||
| Charakterystyka fizyczna | |||||||||||||||||||||||
| Rodzaj gwiazdy | |||||||||||||||||||||||
| Typ widmowy | |||||||||||||||||||||||
| Masa | |||||||||||||||||||||||
| Promień | |||||||||||||||||||||||
| Metaliczność [Fe/H] |
0[2] | ||||||||||||||||||||||
| Wielkość absolutna | |||||||||||||||||||||||
| Jasność | |||||||||||||||||||||||
| Okres obrotu |
170 dni[5] | ||||||||||||||||||||||
| Prędkość obrotu |
~18 km/s[6] | ||||||||||||||||||||||
| Temperatura |
4838 ± 70 K[2] | ||||||||||||||||||||||
| Charakterystyka orbitalna | |||||||||||||||||||||||
| Krąży wokół | |||||||||||||||||||||||
| Półoś wielka |
7683[4] pc | ||||||||||||||||||||||
| Mimośród |
0,0873[4] | ||||||||||||||||||||||
| Alternatywne oznaczenia | |||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||
Nazwa edytuj
Tradycyjna nazwa gwiazdy, Diphda, wywodzi się od arabskiego wyrażenia الضفدع الثاني aḍ-ḍifdaʿ aṯ-ṯānī, co oznacza „drugą żabę” („pierwszą żabą” był Fomalhaut)[7][8]. Inna nazwa tej gwiazdy, Deneb Kaitos, także wywodzi się z języka arabskiego; wyrażenie ألذنب ألقيتوس ألجنوب al Dhanab al Ḳaiṭos al Janūbīyy oznacza „południową część ogona wieloryba” i odnosi się do położenia tej gwiazdy w gwiazdozbiorze Wieloryba[7][8]. Międzynarodowa Unia Astronomiczna w 2016 roku formalnie zatwierdziła użycie nazwy Diphda dla określenia tej gwiazdy[9].
Charakterystyka fizyczna edytuj
Diphda należy do typu widmowego K0 III[2][3], choć niektóre źródła zaliczają ją do typu G9[4]. Jej wielkość absolutna wynosi –0,31m[4]. Temperatura powierzchni tego pomarańczowego olbrzyma wynosi ok. 4840 K[2]. Masa gwiazdy jest ok. 3–3,5 raza większa od masy Słońca[2][3], jej promień wynosi ok. 16,8 promienia Słońca[2]. Gwiazda ta emituje 139 razy więcej promieniowania niż Słońce[2]. Jest jednym z najsilniejszych źródeł promieniowania rentgenowskiego w sąsiedztwie Słońca[7]. Jeden obrót wokół własnej osi wykonuje w ciągu 170 dni[5]. Jest to także gwiazda zmienna, jej obserwowana wielkość gwiazdowa waha się od 1,96 do 2,11m[6].
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f g h Diphda w bazie SIMBAD (ang.)
- ↑ a b c d e f g h i j k P. Berio et al. Chromosphere of K giant stars Geometrical extent and spatial structure detection. „Astronomy & Astrophysics”. 535 (A59), 2011. DOI: 10.1051/0004-6361/201117479. (ang.).
- ↑ a b c d S. Tsvetkova et al. Magnetic field structure in single late-type giants: β Ceti in 2010–2012. „Astronomy & Astrophysics”. 556 (A43), 2013. DOI: 10.1051/0004-6361/201321051. (ang.).
- ↑ a b c d e f g Anderson E., Francis C: HIP 3419. [w:] Extended Hipparcos Compilation (XHIP) [on-line]. VizieR, 2012. [dostęp 2018-02-13]. (ang.).
- ↑ a b Jan Desselberger, Jacek Szczepanik: Tablice astronomiczne. Bielsko-Biała: Park, 2002, s. 198–201. ISBN 83-7266-156-1.
- ↑ a b Deneb Kaitos. Alcyone ephemeris. [dostęp 2017-02-13]. (ang.).
- ↑ a b c Jim Kaler: DENEB KAITOS (Beta Ceti). [w:] STARS [on-line]. [dostęp 2018-02-13]. (ang.).
- ↑ a b Cetus, the Whale or Sea Monster. W: Richard Hinckley Allen: Star Names Their Lore and Meaning. Nowy Jork: Dover Publications Inc., 1963, s. 163. ISBN 0-486-21079-0. (ang.).
- ↑ Naming Stars. Międzynarodowa Unia Astronomiczna, 2017-11-19. [dostęp 2017-02-01].