Dno kwiatowe, oś kwiatowa (łac. receptaculum) – element budowy kwiatu roślin okrytonasiennych będący przeważnie mniej lub bardziej rozszerzonym końcem szypułki. Na dnie kwiatowym osadzone są wyrastające spiralnie lub w okółkach pozostałe elementy budowy kwiatu – okwiat, pręcikowie i słupkowie. Dno kwiatowe stanowi twór homologiczny do osi kłosa zarodnionośnego roślin zarodnikowych i osi strobili nagonasiennych[1].

Różne ukształtowanie dna kwiatowego (szary) i osadzenie słupka (czerwony): I – słupek górny, II –słupek pośredni, III – słupek dolny

W zależności od ukształtowania dna kwiatowego i osadzenia na nim słupkowia wyróżnia się[2][3]:

  • dno kwiatowe płaskie lub wypukłe ze słupkowiem znajdującym się na jego szczycie i pozostałymi elementami kwiatu poniżej – słupek górny, kwiat dolny (hipogyniczny),
  • dno kwiatowe wklęsłe ze słupkowiem zagłębionym, ale nie zrośniętym z dnem – słupek górny lub pośredni (wpół dolny), kwiat kołozalążkowy (perygyniczny),
  • dno kwiatowe wklęsłe ze słupkowiem z nim zrośniętym – słupek dolny, kwiat górny (epigyniczny).

Silnie wgłębione, często mięsiste dno kwiatowe, otaczające słupki znajdujące się wewnątrz niego określane jest mianem hypancjum[4]. Wydłużenie dna kwiatowego wynoszące słupek ponad pozostałe części kwiat to gynofor (gynophore)[5]. Rzadziej spotykane jest wyniesienie słupka i pręcikowia zwane androgynoforem (androgynophore)[6] i wzniesienie dna kwiatowego między kielichem i koroną kwiatu, pręcikowiem i słupkowiem (np. u niektórych goździkowatych) zwane antoforem (anthophore)[7].

Mięsiste dno kwiatowe u wielu roślin bierze udział w tworzeniu owoców, zwanych w takim przypadku owocami pozornymi. Wypukłe dno kwiatowe, w którym osadzone są drobne orzeszki tworzy np. owoc pozorny truskawki. Wypukłe dno otoczone pestkowcami wchodzi w skład owocu pozornego malin. Zmięśniałe hypancjum jest owocem pozornym róży oraz owocem jabłkowatym (np. jabłoni i gruszy)[8].

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski (red.): Botanika. Wyd. tom I. Morfologia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2003, s. 284. ISBN 83-01-13946-3.
  2. Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski (red.): Botanika. Wyd. tom I. Morfologia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2003, s. 288-289. ISBN 83-01-13946-3.
  3. E. Strasburger, F. Noll, H. Schenck, A.F.W. Schimper: Botanika. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1972, s. 812-813.
  4. Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006, s. 654. ISBN 83-01-14342-8.
  5. Henk Beentje: The Kew plant glossary: an illustrated dictionary of plant terms. Wyd. Second. Richmond, Surrey, UK. ISBN 978-1-84246-604-9.
  6. Jill Bailey: Dictionary of Plant Sciences. Pinguin Books, 1999, s. 25, 220. ISBN 0-14-051403-1.
  7. Božo Frajman, Mikael Thollesson, Bengt Oxelman. Taxonomic revision of Atocion and Viscaria (Sileneae, Caryophyllaceae). „Botanical Journal of the Linnean Society”. 173, 2, s. 194–210, 2013. DOI: 10.1111/boj.12090. 
  8. E. Strasburger, F. Noll, H. Schenck, A.F.W. Schimper: Botanika. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1972, s. 856.