Dom Pod Królami w Warszawie
Dom Pod Królami (pałac Daniłowiczowski) – zabytkowy budynek znajdujący się w Warszawie przy ul. Hipotecznej 2, w XVIII w. siedziba Biblioteki Załuskich. Siedziba ZAiKS-u.
 nr rej. 62 z 1.07.1965[1]
| |
 Budynek od strony ul. Hipotecznej | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres | |
| Rozpoczęcie budowy |
1621 |
| Ważniejsze przebudowy |
1742–1762, po 1821 |
| Zniszczono |
1944 |
| Odbudowano |
1960–1962 |
| Pierwszy właściciel | |
| Kolejni właściciele | |
| Obecny właściciel | |
Położenie na mapie Warszawy  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
 52°14′43,44″N 21°00′27,22″E/52,245400 21,007561
| |
Opis edytuj
W 1621 w miejscu obecnego budynku Jan Mikołaj Daniłowicz wystawił okazałą rezydencję magnacką[2]. W czasie potopu szwedzkiego budynek został zrujnowany[3]. Kilka lat później przeszedł na własność prowincji koronnej jezuitów, a następnie prymasa Teodora Potockiego[3]. W 1736 budynek odkupił biskup Andrzej Stanisław Załuski[3]. Prawdopodobnie w 1742 rozpoczęto prace nad dostosowaniem budynku do potrzeb Biblioteki Załuskich, które to trwały do 1754[4]. Zbiory książek przeniesiono do gmachu już w 1745, natomiast bibliotekę otworzono w 1747[4]. Następnie do około 1760–1762 gmach rozbudowano[3][5]. W 1794–1795 zbiory biblioteki (szacunkowo około 300–500 tys. woluminów) zostały zrabowane przez Rosjan i wywiezione do Petersburga[3]. Następnie budynek niszczał, m.in. w wyniku pożaru w 1807[6].
Od początku XIX w. budynek był wielokrotnie przebudowywany[3]. Po 1821 został przebudowany według projektu K. Gallego z przeznaczeniem na kamienicę mieszkalną[6]. W 1900 rozebrano oficyny przed budynkiem, aby przeprowadzić ulicę Hipoteczną[6]. W 1944 po upadku powstania warszawskiego budynek został spalony przez Niemców[6]. Odbudowano go w latach 1960–1962[3]. Od 1962 znajduje się w nim siedziba ZAiKS-u[7].
Obiekt wpisany jest do rejestru zabytków pod numerem 62 z 1.07.1965[1].
Przypisy edytuj
- ↑ a b Rejestr zabytków nieruchomych – Warszawa [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023 [dostęp 2020-03-03].
- ↑ Krajewski 2001 ↓, s. 87.
- ↑ a b c d e f g Krajewski 2001 ↓, s. 88.
- ↑ a b Kozłowski 1970 ↓, s. 102–103.
- ↑ Kozłowski 1970 ↓, s. 103.
- ↑ a b c d Dom pod Królami dawna Biblioteka Załuskich. Fundacja „Warszawa1939.pl”. [dostęp 2021-03-03].
- ↑ Historia „Domu pod Królami”. ZAiKS. [dostęp 2021-03-03].
Bibliografia edytuj
- Jan Kozłowski: Szkice o dziejach Biblioteki Załuskich. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1970.
- Przemysław Krajewski. Pałac Daniłowiczowski w latach 1736–1795. Siedziba Biblioteki Załuskich w świetle badań archiwalno-ikonograficznych. „Rocznik Biblioteki Narodowej”. XXXIII-XXXIV, s. 87–94, 2001.