Driakiew
Driakiew (Scabiosa L.) – rodzaj roślin w zależności od ujęcia zaliczany do rodziny przewiertniowatych Caprifoliaceae lub szczeciowatych Dipsacaceae. Należy do niego około 80 gatunków[4], ewentualnie mniej w przypadku wyodrębnienia części z nich w osobne rodzaje Lomelosia i Sixalix[4][5]. Rośliny te występują w Europie i zachodniej Azji (po Syberię i Kaukaz) oraz w górach we wschodniej i południowej Afryce[4]. W Polsce rosną dziko cztery gatunki: driakiew gołębia S. columbaria, driakiew lśniąca Scabiosa lucida, driakiew wonna S. canescens i driakiew żółta S. ochroleuca[6].
 Morfologia (driakiew gołębia) | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadklasa | |||
| Klasa | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj |
driakiew | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Scabiosa L. Sp. Pl. 98. 1753 | |||
| Typ nomenklatoryczny | |||
| Synonimy | |||
| |||
Rośliny z tego rodzaju rosną zwykle na łąkach, murawach, na terenach skalistych i w widnych lasach[4]. Kwiaty zapylane są przez pszczoły, motyle i muchówki[4].
Niektóre gatunki uprawiane są jako rośliny ozdobne i wykorzystywane lokalnie w ziołolecznictwie. Sproszkowane korzenie driakwi gołębiej używane były jako zasypka dla niemowląt[5]. Nazwa driakiew (teriak) w przeszłości oznaczała stosowane od starożytności lekarstwo o uniwersalnym zakresie stosowania, a czasem dowolne lekarstwo[7].
Morfologia edytuj
.jpg)
- Pokrój
- Rośliny jednoroczne, dwuletnie i byliny[8][4], rzadko także półkrzewy[9] i niskie krzewy[4]. Osiągają do 1 m wysokości[4].
- Liście
- Ulistnienie nakrzyżległe. Dolne liście zwykle całobrzegie, ząbkowane lub pierzasto wcinane, górne klapowane pierzasto[4].
- Kwiaty
- Zebrane w spłaszczone koszyczki lub kulistawe główki (dno kwiatostanowe jest nagie, wypukłe lub półkuliste), wsparte miękkimi listkami okrywy zakończonymi szydlasto. Kwiaty brzeżne są wyraźnie większe od znajdujących się wewnątrz kwiatostanu[4][9]. Kolor kwiatów u różnych gatunków od białego poprzez żółty, różowy do purpurowoniebieskiego[4]. Kwiat u nasady okryty jest kubkowatym kieliszkiem z 8 bruzdami, w górze z talerzykowato rozpostartym rąbkiem[9]. W czasie owocowania kieliszek powiększa się i staje się papierzasty[4]. Kielich u dołu zrośnięty, w górze zwieńczony 5 szczecinkami. Korona z 5 łatkami na końcu, silnie grzbiecista[9]. Pręciki cztery. Zalążnia dolna, jednokomorowa, z jednym zalążkiem. Szyjka słupka pojedyncza[4].
- Owoce
- Niełupki okryte trwałym kielichem i kieliszkiem, z 5 ośćmi[4][9].
Systematyka edytuj
Rodzaj tradycyjnie zaliczany był do rodziny szczeciowatych Dipsacaceae. Rodzina ta od systemu APG II z 2003 włączana jest w randze podrodziny Dipsacoideae Eaton do rodziny przewiertniowatych Caprifoliaceae (opcjonalnie, a od systemu APG III z 2009 już definitywnie)[2][10].
W niektórych ujęciach część gatunków wyodrębniana jest w osobne rodzaje Lomelosia (np. S. caucasica) i Sixalix (S. atropurpurea)[4][5].
- Wykaz gatunków (nazwy zaakceptowane według The Plant List)[11][12][6][13]
- Scabiosa achaeta Vis. & Pančić
- Scabiosa africana L.
- Scabiosa albanensis R.A. Dyer
- Scabiosa albocincta Greuter
- Scabiosa alpestris Kar. & Kir.
- Scabiosa angustiloba B.L. Burtt
- Scabiosa argentea L.
- Scabiosa atropurpurea L. – driakiew purpurowa
- Scabiosa austroaltaica Bobrov
- Scabiosa balcanica Velen. ex Nyman
- Scabiosa buekiana Eckl. & Zeyh.
- Scabiosa candollei DC.
- Scabiosa canescens Waldst. & Kit. – driakiew wonna
- Scabiosa caucasica M. Bieb. – driakiew kaukaska
- Scabiosa cinerea Lapeyr. ex Lam. – driakiew szara
- Scabiosa columbaria L. – driakiew gołębia
- Scabiosa comosa Fisch. ex Roem. & Schult.
- Scabiosa cosmoides Boiss.
- Scabiosa crenata Cirillo
- Scabiosa cretica L.
- Scabiosa drakensbergensis B.L. Burtt
- Scabiosa epirota Halácsy & Bald.
- Scabiosa fumarioides Vis. & Pančić
- Scabiosa graminifolia L. – driakiew trawolistna
- Scabiosa gumbetica Boiss.
- Scabiosa hispidula Boiss. – driakiew szczecinkowata
- Scabiosa holosericea Bertol. – driakiew jedwabista
- Scabiosa hymettia Boiss. & Spruner
- Scabiosa incisa Mill.
- Scabiosa isetensis L.
- Scabiosa japonica Miq. – driakiew japońska
- Scabiosa lacerifolia Hayata
- Scabiosa limonifolia Vahl
- Scabiosa lucida Vill. – driakiew lśniąca
- Scabiosa micrantha Desf.
- Scabiosa minoana (P.H.Davis) Greuter
- Scabiosa monspeliensis Jacq.
- Scabiosa nitens Roem. & Schult.
- Scabiosa ochroleuca L. – driakiew żółta
- Scabiosa olgae Albov – driakiew Olgi
- Scabiosa parviflora Desf.
- Scabiosa persica Boiss.
- Scabiosa pulsatilloides Boiss.
- Scabiosa rhodopensis Stoj. & Stef.
- Scabiosa rotata M.Bieb.
- Scabiosa saxatilis Cav.
- Scabiosa semipapposa Salzm. ex DC.
- Scabiosa sicula L.
- Scabiosa silenifolia Waldst. & Kit. – driakiew lepnicowata
- Scabiosa songarica Schrenk
- Scabiosa sphaciotica Roem. & Schult.
- Scabiosa stellata L. – driakiew gwiaździsta
- Scabiosa taygetea Boiss. & Heldr.
- Scabiosa tenuis Spruner ex Boiss.
- Scabiosa transvaalensis S. Moore
- Scabiosa triandra L.
- Scabiosa triniifolia Friv.
- Scabiosa tschiliensis Grüning
- Scabiosa turolensis Pau
- Scabiosa tysonii L. Bolus
- Scabiosa variifolia Boiss.
- Scabiosa vestina Facchini ex W.D.J.Koch – driakiew okryta
- Scabiosa webbiana D.Don
Uprawa edytuj
Niektóre gatunki są uprawiane jako rośliny ozdobne. W Polsce najczęściej: driakiew purpurowa S. atropurpurea, driakiew kaukaska S. caucasica, driakiew gwiaździsta S. stellata[6]. Jednoroczne gatunki rozmnaża się przez wysiew nasion na wiosnę, byliny przez wysiew nasion jesienią przez sadzonki i podział. Najlepiej rosną na stanowisku słonecznym, na glebach przepuszczalnych o odczynie od obojętnego do lekko zasadowego[8].
Przypisy edytuj
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-29] (ang.).
- ↑ a b Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-03-05].
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 323. ISBN 0-333-74890-5.
- ↑ a b c David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 832, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
- ↑ a b c Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 161-162, ISBN 978-83-62975-45-7.
- ↑ driakiew [online], Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego sjp.pwn.pl.
- ↑ a b Geoffrey Burnie i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134.
- ↑ a b c d e Bogumił Pawłowski, Adam Jasiewicz (red.): Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych. T. XIII. Warszawa, Kraków: PAN, PWN, 1972, s. 16-17.
- ↑ Genus: Scabiosa L.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2019-06-30].
- ↑ Scabiosa. [w:] The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2019-06-29].
- ↑ Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina botanica, 2008, s. 160-161. ISBN 978-83-925110-5-2.
- ↑ Ludmiła Karpowiczowa (red.): Słownik nazw roślin obcego pochodzenia łacińsko-polski i polsko-łaciński. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 1973.