Dryzki (1907)
Dryzki (bułg. Дръзки) – bułgarski torpedowiec, główny okręt typu Dryzki, który odznaczył się podczas pierwszej wojny bałkańskiej (1912–1913) i dotrwał w służbie do drugiej wojny światowej. Obecnie torpedowiec tego typu "Strogi" jest zachowany w Warnie jako okręt muzeum "Dryzki".
 Okręt muzeum "Dryzki" | |
| Historia | |
| Stocznia | |
|---|---|
| Wodowanie | |
 Bułgaria
| |
| Wejście do służby | |
| Los okrętu |
złomowany; bliźniaczy "Strogi" zachowany jako okręt muzeum pod nazwą "Dryzki" |
| Dane taktyczno-techniczne | |
| Wyporność |
97 t |
| Długość |
38 m |
| Szerokość |
4,4 m |
| Zanurzenie |
2,6 m |
| Napęd | |
| 2 kotły parowe, 1 maszyna parowa VTE o mocy ind. 1900 KM, 1 śruba | |
| Prędkość |
26 węzłów |
| Zasięg |
500 Mm |
| Uzbrojenie | |
| 2 działa 47 mm 3 wyrzutnie torpedowe 450 mm (stan początkowy) | |
| Załoga |
23-30 |
.jpg)
Historia edytuj
"Dryzki" był jednym z serii sześciu torpedowców, zamówionych przez bułgarską marynarkę wojenną we francuskich zakładach Schneider et Cie w Chalon-sur-Saône. Okręty te zostały zbudowane we Francji, a następnie przetransportowane w częściach do Bułgarii, gdzie zostały wykończone i zwodowane w Warnie. "Dryzki", "Smeli" i "Chrabri" zostały zamówione 24 lutego 1904, wysłane do Bułgarii w kwietniu 1905, wodowane 23 sierpnia 1907 i wcielone do służby 5 stycznia 1908[1].
Bułgarskie torpedowce były pierwszymi pełnowartościowymi okrętami bułgarskiej marynarki, po kanonierce torpedowej "Nadeżda" i przez dłuższy czas stanowiły trzon floty Bułgarii. Pierwszym konfliktem, w jakim wzięły udział, była I wojna bałkańska 1912 – 1913. W jej trakcie podejmowały kilka bezskutecznych prób ataków torpedowych na tureckie okręty atakujące bułgarskie wybrzeże. Wieczorem 20 listopada 1912 "Letjaszti", "Smeli", "Strogi" i "Dryzki" zostały wysłane z Warny w celu przechwycenia dwóch egipskich statków transportowych, pod dowództwem kapitana II rangi Dimitra Dobrewa na "Letjasztym"[1]. "Dryzki" był dowodzony przez miczmana Georgi Kupowa. Po północy 21 listopada zespół natknął się na turecki krążownik pancernopokładowy "Hamidiye" w eskorcie dwóch kontrtorpedowców "Bekefsan" i "Yarhisar"[1] około 32 mile morskie od Warny[2]. O godzinie 0:43 bułgarskie okręty przystąpiły do ataku w szyku torowym, odpalając po jednej torpedzie, pierwszy "Letjaszti". Pierwsze trzy okręty nie trafiły, lecz "Dryzki", będąc ostatnim okrętem, odpalił torpedę z odległości ok. 100 m, która trafiła "Hamidiye" w prawą burtę, uszkadzając go[1]. Następnie, bułgarskie okręty uniknęły kontrataku kontrtorpedowców i powróciły do Warny. Akcja ta była największym sukcesem w dziejach małej marynarki bułgarskiej[1].
Bułgarskie torpedowce nie brały aktywnego udziału w działaniach drugiej wojny bałkańskiej. Wzięły następnie udział w I wojnie światowej. Pod koniec 1916 okręty zmodyfikowano do przenoszenia 6 min. "Dryzki" wraz z trzema pozostałymi w służbie torpedowcami został zmodernizowany w 1934. W 1936 otrzymał literę rozpoznawczą Д na dziobie. Podczas II wojny światowej, torpedowce, będąc już przestarzałe, były używane jako patrolowce i do eskorty konwojów przybrzeżnych.
15 października 1942 na "Dryzkim" wybuchł proch na skutek niezachowania ostrożności i okręt zatonął w porcie warneńskim. Został następnie podniesiony i wyremontowany[3]. W 1954 został wycofany i przekształcony na ćwiczebny okręt-cel. Przed 45. rocznicą storpedowania "Hamidye" zdecydowano upamiętnić ten najsłynniejszy okręt w historii bułgarskiej floty, lecz w tym czasie "Dryzki" był już pocięty na części do złomowania[2]. Ostatecznie komin, działo i drobniejsze części "Dryzkiego" zamontowano na bliźniaczym okręcie "Strogi", który, 21 listopada 1957, w rocznicę storpedowania "Hamidiye", wystawiono na lądzie do zwiedzania jako eksponat Muzeum Marynarki Wojennej w Warnie – okręt muzeum "Dryzki"[2][3].
W polskiej literaturze nazwa ta jest często nieprawidłowo transkrybowana jako "Derski"[4].
Dane techniczne edytuj
- wyporność: 97 t
- wymiary:
- długość: 38 m
- szerokość: 4,4 m
- zanurzenie 2,6 m
- siłownia: 2 kotły parowe, 1 pionowa maszyna parowa potrójnego rozprężania o mocy indykowanej 1900 KM; 1 śruba napędowa[5]
- prędkość maksymalna: 26 węzłów
- zasięg: 500 Mm
- zapas paliwa: 10,5 t węgla
- załoga: 23-30
uzbrojenie
- początkowo:
- 2 działa kalibru 47 mm Schneider (na burtach)
- 3 wyrzutnie torpedowe 450 mm (1xI, 1xII – jedna stała na dziobie, jedna podwójna obrotowa na pokładzie)
- od 1934:
- 2 działa kalibru 47 mm Schneider (na dziobie i rufie)
- 2 karabiny maszynowe 7,92 mm Maxim MG-08 (na burtach)
- 2 wyrzutnie torpedowe 450 mm (1xII – podwójna obrotowa na pokładzie)
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e M. Sobański, Flota..., s.7-9
- ↑ a b c Атаката на торпедоносеца "Дръзки" срещу турския крайцер "Хамидие" през Балканската война
- ↑ a b Миноносци тип „Дръзки”
- ↑ Np. M. Sobański, Flota..., s.7
- ↑ Robert Gardiner, Randal Gray (red.): Conway's All the World's Fighting Ships 1906-1921. Londyn: Conway Maritime Press, 1986, ss. 315, 412. ISBN 0-85177-245-5
Bibliografia edytuj
- Maciej Sobański: Flota bułgarska na początku dwudziestego wieku w: Okręty Wojenne nr 15
- Миноносци тип „Дръзки” (po bułgarsku)
Linki zewnętrzne edytuj
- Атаката на торпедоносеца "Дръзки" срещу турския крайцер "Хамидие" през Балканската война – Atak na "Hamidiye" (po bułgarsku)