Dwór w Jemielnie
Dwór w Jemielnie – zabytkowy dwór w Jemielnie.
 nr rej. A-100 z 21.02.1959[1]
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Typ budynku | |
| Styl architektoniczny | |
| Inwestor |
Piotr Tuchołka |
| Powierzchnia użytkowa |
450 m² |
| Rozpoczęcie budowy | |
| Ukończenie budowy | |
| Pierwszy właściciel |
Piotr Tuchołka |
| Kolejni właściciele |
Michał Skórzewski, Karol Lebracht von Joeden, PGR Przechlewo |
Położenie na mapie gminy Przechlewo  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa pomorskiego  | |
Położenie na mapie powiatu człuchowskiego  | |
 53°47′00,4″N 17°19′47,9″E/53,783444 17,329972
| |
Jest najstarszym zachowanym dworem na Ziemi Człuchowskiej. Jako jeden z nielicznych na Pomorzu pozostawał w rękach polskich właścicieli od czasu powstania, aż do połowy XIX wieku.
Historia edytuj
Pierwsza wzmianka o założeniu dworskim w Gemłach (dawna nazwa wsi) pochodzi z 1626. Dwór wzniesiony był w konstrukcji drewnianej lub szkieletowej. Miał trzy szczyty. Obok dworu istniała kaplica.
Nowy, murowany dwór wzniósł podkomorzy malborski Piotr Tuchołka, wnuk Jana Piotra Tuchołki. Prace rozpoczęto w 1744, a zakończono w 1745. Wzniesiono też nową kaplicę. W 1764 dwór kupił Michał Skórzewski, po którym dziedziczyli go kolejno Drogosław Skórzewski i Ignacy Zachariasz Skórzewski. W 1827 majątek został zajęty z powodu zadłużenia i wystawiony na licytację. W 1834 kupił go Karol Lebracht von Joeden. Kolejnymi właścicielami byli von Schmidt i Gerloch. W latach 1956–1991 dwór użytkował PGR Przechlewo. Obecnie znajduje się w rękach prywatnych i nie jest udostępniony do zwiedzania.
Architektura edytuj
Dwór wzniesiono na wysokim brzegu Brdy. Od zachodu półkoliście otacza go park opadający tarasowo ku rzece. W parku zachował się starodrzew i aleje. Za parkiem, nad brzegiem Brdy, w pobliżu mostu znajduje się wysoki barokowy cokół z drewnianą rzeźbą św. Jana Nepomucena.
Dwór zbudowano na planie prostokąta. Parter osadzony jest na wysokim cokole. W części środkowej dwór jest piętrowy. Główny korpus przykrywa dach czterospadowy, a część środkową dach dwuspadowy. Elewacje frontowa i tylna są siedmioosiowe. Dwór otrzymał późnobarokową dekorację rzeźbiarską nadproży okiennych, półkolistego portalu i tympanonu, na którym umieszczono herb Korzbok oraz litery P i T – inicjały Piotra Tuchołki. Pierwotnie był budowlą dwutraktową z szeroką sienią frontową i izbą jadalną, przylegającą do niej z lewej strony. W wyniku przebudów w XIX i XX wieku układ wnętrza został zmieniony.
Przypisy edytuj
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo pomorskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023 [dostęp 2018-12-31].
Bibliografia edytuj
- Konstanty Kościński. Parafia kaszubska Konarzyny. Obrazek historyczny. „Roczniki Towarzystwa Naukowego w Toruniu”. 13, s. 143, 1906. Toruń: Towarzystwo Naukowe w Toruniu.
- Franciszek Mamuszka, Ryszard Massalski, Jerzy Stankiewicz, Wykaz zabytków powiatu człuchowskiego, [w:] Kazimierz Śląski (red.), Z dziejów Ziemi Człuchowskiej, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1967, s. 201.
- Danuta Ptaszyńska, Zabytki powiatu człuchowskiego, [w:] Kazimierz Śląski (red.), Z dziejów Ziemi Człuchowskiej, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1967, s. 188.
- Eugeniusz Wiązowski, Dwór w Jemielnie, „Głos Pomorza” (43), Koszalińskie Wydawnictwo Prasowe RSW „Prasa-Książka-Ruch”, 22 lutego 1993, s. 6.