Dyrosauridae
Dyrosauridae – rodzina krokodylomorfów z grupy Neosuchia. Długo były uznawane za zwierzęta wyłącznie afrykańskie, jednak późniejsze odkrycia dowiodły, że Dyrosauridae występowały na niemal wszystkich kontynentach[1]. Była to jedna z nielicznych grup kręgowców, które przetrwały wymieranie kredowe[2]. Dyrosauridae pojawiły się w mastrychcie i dotrwały do eocenu[1]. Według definicji filogenetycznej przedstawionej przez Barbosę i współpracowników w 2008 roku nazwa Dyrosauridae odnosi się do kladu obejmującego ostatniego wspólnego przodka Chenanisuchus i Rhabdognathus i wszystkich jego potomków[2].
| Dyrosauridae | |
| de Stefano, 1903 | |
| Okres istnienia: 70–35 mln lat temu | |
 Dyrosaurus | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Infragromada | |
| Nadrząd | |
| (bez rangi) | Neosuchia |
| Rodzina |
Dyrosauridae |
Dyrozaury osiągały zróżnicowane rozmiary – przedstawiciele najmniejszych rodzajów, jak Cerrejonisuchus, dorastali do 1,22–2,22 m długości[3], podczas gdy Phosphatosaurus mógł mierzyć nawet 8 m[4]. Długość ponad 7,5 m osiągały prawdopodobnie również Arambourgisuchus, Dyrosaurus i Atlantosuchus[3]. Dyrozaury z grupy Hyposaurinae poruszały się podobnie do gawiala, były jednak lepszymi pływakami od współczesnych krokodyli: mogły pływać szybciej i szybciej przyspieszać, były bardziej wytrzymałe i zwrotne, co wynikało z większej ruchomości ogona u jego podstawy[5].
Przeprowadzona przez Barbosę i współpracowników (2008) analiza filogenetyczna sugeruje, że najbliższymi krewnymi południowoamerykańskiego Guarinisuchus są paleoceńskie formy afrykańskie – Arambourgisuchus i Rhabdognathus. Może to wskazywać, że Dyrosauridae wyewoluowały w Afryce i jeszcze przed końcem kredy przekroczyły Ocean Atlantycki w kierunku zachodnim, docierając do terenów obecnego stanu Pernambuco w Brazylii, gdzie odległość pomiędzy Afryką a Ameryką Południową była i jest najmniejsza, a następnie zasiedlając Amerykę Północną i inne obszary Ameryki Południowej. Możliwa jest również druga ewentualność, według której Dyrosauridae z północnej Afryki przedostały się do zachodniej, z której dotarły do terenów dzisiejszego stanu Pernambuco przecinając Atlantyk w kierunku południowym. Hipotezy te nie muszą się wykluczać, jednak weryfikacja drugiej spośród nich wymaga więcej informacji na temat zachodnioafrykańskich Dyrosauridae[2].
Na obszarze basenu Paraíba na północnym wschodzie Ameryki Południowej Dyrosauridae były stosunkowo rzadkie w mastrychcie, znacząco jednak zróżnicowały się w paleocenie. Jaszczurki z grupy mozazaurów, będące dominującymi morskimi drapieżnikami w późnej kredzie, po wielkim wymieraniu kredowym zostały zastąpione przez Dyrosauridae oraz duże rekiny. Niektóre duże rekiny występujące w mastrychcie na terenie basenu Paraíba wyginęły na przełomie kredy i paleogenu, jednak dwa rodzaje niewielkich rekinów z rodziny lamnowatych przetrwały wymieranie i występowały równolegle z Guarinisuchus. Nie jest pewne, czy zastąpienie mozazaurów przez Dyrosauridae na przełomie kredy i paleogenu było zjawiskiem lokalnym czy też miało charakter globalny[2].
- Kladogram Dyrosauridae według Barbosy i współpracowników (2008)[2]
| Dyrosauridae |
| |||||||||||||||||||||
Przypisy edytuj
- ↑ a b Stéphane Jouve, Mohamed Iarochčne, Baâdi Bouya, Mbarek Amaghzaz. A new dyrosaurid crocodyliform from the Palaeocene of Morocco and a phylogenetic analysis of Dyrosauridae. „Acta Palaeontologica Polonica”. 50 (3), s. 581–594, 2005. (ang.).
- ↑ a b c d e José Antonio Barbosa, Alexander Wilhelm Armin Kellner, Maria Somália Sales Viana. New dyrosaurid crocodylomorph and evidences for faunal turnover at the K–P transition in Brazil. „Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences”. 275 (1641), s. 1385–1391, 2008. DOI: 10.1098/rspb.2008.0110. (ang.).
- ↑ a b Alexander K. Hastings, Jonathan I. Bloch, Edwin A. Cadena, Carlos A. Jaramillo. A new small short-snouted dyrosaurid (Crocodylomorpha, Mesoeucrocodylia) from the Paleocene of northeastern Colombia. „Journal of Vertebrate Paleontology”. 30 (1), s. 139–162, 2010. DOI: 10.1080/02724630903409204. (ang.).
- ↑ Stéphane Jouve, Baâdi Bouya, Mbarek Amaghzaz. A short-snouted dyrosaurid (Crocodyliformes, Mesoeucrocodylia) from the Palaeocene of Marocco. „Palaeontology”. 48 (2), s. 359–369, 2005. DOI: 10.1111/j.1475-4983.2005.00442.x. (ang.).
- ↑ Daniela Schwarz-Wings, Eberhard Frey, Thomas Martin. Reconstruction of the bracing system of the trunk and tail in hyposaurine dyrosaurids (Crocodylomorpha; Mesoeucrocodylia). „Journal of Vertebrate Paleontology”. 29 (2), s. 453–472, 2009. DOI: 10.1671/039.029.0228. (ang.).