Dysk z Fajstos
Dysk z Fajstos – gliniany dysk o średnicy około 16 cm i grubości około 1,2 cm, datowany na okres między 1650 a 1600 rokiem p.n.e. Odnaleziony został w 1908 roku w ruinach pałacu z czasów kultury minojskiej w Fajstos przez włoskiego archeologa Luigi Perniera[1]. Obecnie jest eksponowany w Muzeum Archeologicznym w Heraklionie.
Dysk pokryty jest obustronnie ciągiem napisów w postaci ideogramów, spiralnie odchodzących ze środka ku obrzeżu dysku. Spośród 241[2] odciśniętych stemplem[3] symboli rozróżniono 45 różnych znaków, przedstawiających głowy ludzkie, naczynia, narzędzia, okręty[4]. Linie dzielą dysk na 31 sekcji na stronie A i na 30 na stronie B[5], z których każda składa się od trzech do pięciu znaków.
Symbole te przypominają pismo linearne A[6]. Jedna z hipotez głosi, że napis jest w języku greckim.
Wielokrotnie podejmowano próby odcyfrowania dysku. M.in. w 1931 F.G. Gordon uznał, że tekst ten brzmi:
„pan kroczący na skrzydłach po spokojnej ścieżce, gwiazd pogromca, spieniona zatoka, pogromca małych rekinów na pełzającym kwiecie; pan, pogromca końskiej skóry (lub powierzchnię skały), pies wspinający się po ścieżce, pies przechylający łapą dzbany z wodą, wdrapujący się po krętej ścieżce, wysuszający bukłak...”
W 1948 grecki uczony K.D. Ktistopoulos ogłosił swoją wersję:
Pan Najwyższy – bóstwo, tronów mocarnych gwiazda,
Pan Najwyższy – słów pociechy delikatność,
Pan Najwyższy – proroctw dawca,
Pan Najwyższy – jaj białko.
Jedną z prób podjął Benon Szałek, wysuwając przypuszczenie, że napis rozpoczyna się na brzegu krążka i biegnie spiralnie ku środkowi. Uznał ponadto, że dysk został zapisany w archaicznym języku greckim, a jego treścią jest modlitwa[7].
W 2008 roku amerykański historyk sztuki dr Jerome Martin Eisenberg ogłosił, że dysk z Fajstos to fałszerstwo. Na łamach czasopisma „Minerva” opublikował artykuł, w którym stwierdził, że dysk z Fajstos to oszustwo archeologa, który go odnalazł. Zdaniem Eisenberga znaki na dysku są chaotyczne i niejednorodne, a Luigi Pernier dokonał tego fałszerstwa, ponieważ chciał zdobyć sławę[8].
Tekst edytuj
(A1)      
|
(A2)  
|
(A3)   
|
(A4) 
|
(A5)  
|
(A6) 
|
(A7)  
|
(A8)  [.]
|
(A9)   
|
(A10)  
|
(A11)
|
(A12)   
|
(A13)  
|
(A14)  
|
(A15) 
|
(A16)
|
(A17)  
|
(A18)
|
(A19)
|
(A20)
|
| (A21)
|
(A22)
|
(A23) 
|
(A24) 
|
| (A25)
|
(A26)
|
(A27)
|
(A28) 
|
| (A29)
|
(A30)
|
(A31)
|
|
(B1) 
|
(B2)
|
(B3) 
|
(B4)
|
(B5) 
|
(B6)  
|
(B7)
|
(B8) 
|
(B9) 
|
(B10)
|
(B11) 
|
(B12)
|
| (B13)
|
(B14)
|
(B15)
|
(B16)
|
(B17) 
|
(B18)
|
(B19)
|
(B20)
|
| (B21)
|
(B22)
|
(B23)
|
(B24)
|
| (B25)
|
(B26)
|
(B27) 
|
(B28)
|
| (B29)
|
(B30)
|
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Władysław Kopaliński, Słownik mitów i tradycji kultury, Warszawa 1985, s. 270.
- ↑ Nancy H. Demand, The Mediterranean Context of Early Greek History, Chichester 2011, s. 135.
- ↑ Dysk z Fajstos, Fenomenalna podróbka?, Pismo linearne B i pisma pokrewne
- ↑ Mała encyklopedia kultury antycznej, red. Zdzisław Piszczek, Warszawa 1966, s. 244.
- ↑ Brak pewności którą ze stron uznać za awers, a także w jakim kierunku należy czytać napis.
- ↑ Piotr Cieśliński, 6 historycznych tekstów, których nie udało się dotąd rozszyfrować [online], wyborcza.pl, 3 sierpnia 2017 [dostęp 2017-08-03].
- ↑ Aleksander Kondratow Zaginione cywilizacje 1988 s.186, przypis do wydania polskiego.
- ↑ Mirosław Gajer, Analiza zagadnień związanych z próbami odczytania dysku z Fajstos w kontekście występowania na jego powierzchni zagadkowych wzorów geometrycznych, „Lingwistyka Stosowana” (3/2017), 2017, s. 39-46.