Dysmutaza ponadtlenkowa

Dysmutaza ponadtlenkowa^[1]^[2]^[3] (SOD z ang. SuperOxide Dismutase, E.C. 1.15.1.1) – enzym z grupy oksydoreduktaz katalizujący dysmutację anionorodnika ponadtlenkowego.

Dysmutaza ponadtlenkowa została wyizolowana w 1939 roku z erytrocytów wołu, a największa jego zawartość jest w komórkach wątroby. Jest pierwszym odkrytym enzymem którego substratem jest wolny rodnik. Enzym ten jest metaloproteiną. Składa się z części białkowej (apoenzym) oraz katalitycznej grupy prostetycznej w formie atomu metalu pełniącej funkcję centrum aktywnego.

W komórkach ludzkich występują trzy izoformy dysmutaz ponadtlenkowych:

cytoplazmatyczna SOD-1 zawierająca miedź (Cu) i cynk (Zn) CuZnSOD-1 o masie cząsteczkowej 32 kDa, chromosom 21q22,
mitochondrialna SOD-2 zawierająca mangan (Mn) MnSOD-2, o masie cząsteczkowej 96 kDa, chromosom 6q25,
wydzielana na zewnątrz komórki SOD-3, inaczej EC SOD zawierająca miedź (Cu) i cynk (Zn) CuZnSOD-3, o masie cząsteczkowej 135 kDa, chromosom 4q21.

EC SOD występuje w: limfie, osoczu, płynie maziowym. W odróżnieniu od pozostałych izoform może być wydalana na zewnątrz, a jej umiejscowienie komórkowe to błona komórkowa i macierz międzykomórkowa.

Jest ona strukturą tetrameryczną z elementami sacharydowymi, i jest odporna na działanie mocznika i wysokich temperatur oraz wiąże heparynę w odróżnieniu od dwóch pozostałych izoform dysmutaz ponadtlenkowych. SOD-1 i SOD-2 nie posiadają w swojej budowie cukrów, a SOD-1 jest homodimerem, pozostałe dwie formy to homotetramer

SOD-1 oraz EC SOD mogą być hamowane przez jony cyjankowe lub azydkowe.

Podstawienie seryny przez 3-metyloamino-L-alaninę (aminokwas niebiałkowy) zmienia strukturę SOD-1, co może skutkować degeneracją neuronów i rozwojem stwardnienia zanikowego boczne zachodniego Pacyfiku^[4]

Przypisy edytuj

↑ MichałM. Skrzycki MichałM., HannaH. Czeczot HannaH., Rola dysmutazy ponadtlenkowej w powstawaniu nowotworów, „Postępy Nauk Medycznych”, 4, 2005, s. 7–15 [dostęp 2024-02-11] .
↑ Dysmutaza ponadtlenkowa jako element systemu antyoksydacyjnego w rozwoju nowotworów przewodu pokarmowego człowieka w bazie „Prace badawcze” portalu Nauka Polska (OPI).
↑ MarekM. Gacko MarekM. i inni, Zewnątrzkomórkowa dysmutaza ponadtlenkowa ściany naczyń krwionośnych, „Advances in Clinical and Experimental Medicine”, 15 (5), 2006, s. 925–932 [dostęp 2024-02-11] .
↑ Elizabeth A.E.A. Proctor Elizabeth A.E.A., David D.D.D. Mowrey David D.D.D., Nikolay V.N.V. Dokholyan Nikolay V.N.V., β-Methylamino-L-alanine substitution of serine in SOD1 suggests a direct role in ALS etiology, „PLOS Computational Biology”, 15 (7), 2019, art. nr e1007225, DOI: 10.1371/journal.pcbi.1007225, PMID: 31323035, PMCID: PMC6668853 [dostęp 2024-02-11] (ang.).

[Skrzycki-1] MichałM. Skrzycki MichałM., HannaH. Czeczot HannaH., Rola dysmutazy ponadtlenkowej w powstawaniu nowotworów, „Postępy Nauk Medycznych”, 4, 2005, s. 7–15 [dostęp 2024-02-11] .

[Skrzycki2-2] Dysmutaza ponadtlenkowa jako element systemu antyoksydacyjnego w rozwoju nowotworów przewodu pokarmowego człowieka w bazie „Prace badawcze” portalu Nauka Polska (OPI).

[Gacko-3] MarekM. Gacko MarekM. i inni, Zewnątrzkomórkowa dysmutaza ponadtlenkowa ściany naczyń krwionośnych, „Advances in Clinical and Experimental Medicine”, 15 (5), 2006, s. 925–932 [dostęp 2024-02-11] .

[proctor-4] Elizabeth A.E.A. Proctor Elizabeth A.E.A., David D.D.D. Mowrey David D.D.D., Nikolay V.N.V. Dokholyan Nikolay V.N.V., β-Methylamino-L-alanine substitution of serine in SOD1 suggests a direct role in ALS etiology, „PLOS Computational Biology”, 15 (7), 2019, art. nr e1007225, DOI: 10.1371/journal.pcbi.1007225, PMID: 31323035, PMCID: PMC6668853 [dostęp 2024-02-11] (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]