Dzięcioł iberyjski

Dzięcioł iberyjski
	Picus sharpei
	(H. Saunders, 1872)
	; Samiec
	; Samica
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	dzięciołowe
Podrząd	dzięciołowce
Rodzina	dzięciołowate
Podrodzina	dzięcioły
Plemię	Picini
Rodzaj	Picus
Gatunek	dzięcioł iberyjski
Synonimy
	Gecinus sharpei H. Saunders, 1872; Picus viridis sharpei (H. Saunders, 1872);
	Gecinus sharpei H. Saunders, 1872; Picus viridis sharpei (H. Saunders, 1872);
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Dzięcioł iberyjski^[3] (Picus sharpei) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny dzięciołowatych (Picidae). Występuje na Półwyspie Iberyjskim oraz w skrajnie południowej Francji. Do roku 2011 uznawany za podgatunek dzięcioła zielonego (Picus viridis). Nie jest zagrożony wyginięciem.

Taksonomia edytuj

Takson ten po raz pierwszy opisał Howard Saunders w roku 1872, jako osobny gatunek, pod nazwą Gecinus sharpei^[4]. Do roku 2011 dzięcioł iberyjski uznawany był jednak za podgatunek dzięcioła zielonego (P. viridis). Najprawdopodobniej podtaksony dzięcioła zielonego nie są jednego pochodzenia (w kontekście geograficznym). Dzięcioł iberyjski powstał w wyniku specjacji allopatrycznej. Podgatunek afrykański dzięcioła zielonego oddzielił się od europejskiego 1,6–2,2 mln lat temu. Podgatunek nominatywny zamieszkujący Europę oddzielił się od P. sharpei około 0,7–1,2 mln lat temu (środkowy plejstocen). W tym przypadku barierę geograficzną specjacji allopatrycznej stanowią Pireneje. Oddzielenie od osobników zamieszkujących pozostałą część Europy doprowadziło do wykształcenia innych cech morfologicznych. Na południu Francji dochodzi do krzyżowania się podgatunku P. viridis viridis z P. sharpei^[5].

Morfologia edytuj

Długość ciała wynosi 32 cm^[6]. Od dzięcioła zielonego P. sharpei różni się szarymi bokami głowy, całkowicie szkarłatnym paskiem przyżuchwowym (bez czarnego obrzeżenia). U samicy pasek przyżuchwowy całkowicie czarny. U obu płci brak czarnej brwi. Kuper intensywnie żółty^[4]. Wierzch głowy czerwony. Kark, wierzch ciała i skrzydła zielone. Tęczówki białe^[6]. Lotki na obu chorągiewkach posiadają białe plamy na ciemnoszarym tle, jednak na chorągiewkach zewnętrznych zielono obrzeżone. Sterówki szarobrązowo-jasnoszaro prążkowane.

Wymiary edytuj

Wymiary podane są w milimetrach. Dla porównania podano też wymiary dla dzięcioła zielonego.

	Skrzydło	Ogon	Skok	Dziób
P. sharpei^[7]	155–157	—	—	38
P. viridis viridis^[7]	165–172	105–115	30–33	50–53

Behawior edytuj

Jajo z kolekcji muzealnej

Głos identyczny jak u dzięcioła zielonego; odzywa się głośnym śmiechem klikliklikli^[6]. Wymiary jaj wynoszą 29,5–33 x 20–24,1 mm^[7].

Status edytuj

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) od 2020 roku uznaje dzięcioła iberyjskiego za gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern); wcześniej, od 2015 roku klasyfikowała go jako gatunek bliski zagrożenia (NT, Near Threatened), a od 2012 jako gatunek najmniejszej troski. Liczebność populacji szacuje się na 488–938 tysięcy dorosłych osobników. BirdLife International uznaje trend liczebności populacji za spadkowy^[2].

Przypisy edytuj

↑ Picus sharpei, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b Picus sharpei, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Picini Leach, 1820 (wersja: 2023-04-08). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2023-04-26].
↑ ^a ^b Howard Saunders. On a new Species of Green Woodpecker from Southern Europe. „Proceedings of Zoological Society of London”, s. 153–154, 1872.
↑ J.-M. Pons, G. Olioso3, C. Cruaud, J. Fuchs. Phylogeography of the Eurasian green woodpecker (Picus viridis). „Journal of Biogeography”. 38, s. 311–325, 2011. DOI: 10.1111/j.1365-2699.2010.02401.x.
↑ ^a ^b ^c Peter H. Barthel & Pascal Dougalis: Jaki to ptak?. MULTICO, 2006, s. 112. ISBN 978-83-7073-688-0.
↑ ^a ^b ^c Ernst Hartert: Die Vögel der paläarktischen Fauna systematische Übersicht der in Europa, Nord-Asien und der Mittelmeerregion vorkommenden Vögel. Berlin: 1910, s. 890–893. (niem.).

Linki zewnętrzne edytuj

Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).

[itis-1] Picus sharpei, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[iucn-2] Picus sharpei, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[mk-3] P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Picini Leach, 1820 (wersja: 2023-04-08). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2023-04-26].

[org-4] Howard Saunders. On a new Species of Green Woodpecker from Southern Europe. „Proceedings of Zoological Society of London”, s. 153–154, 1872.

[5] J.-M. Pons, G. Olioso3, C. Cruaud, J. Fuchs. Phylogeography of the Eurasian green woodpecker (Picus viridis). „Journal of Biogeography”. 38, s. 311–325, 2011. DOI: 10.1111/j.1365-2699.2010.02401.x.

[jaki-6] Peter H. Barthel & Pascal Dougalis: Jaki to ptak?. MULTICO, 2006, s. 112. ISBN 978-83-7073-688-0.

[de-7] Ernst Hartert: Die Vögel der paläarktischen Fauna systematische Übersicht der in Europa, Nord-Asien und der Mittelmeerregion vorkommenden Vögel. Berlin: 1910, s. 890–893. (niem.).

[3]

[1]

[2]

[4]

[5]

[6]

[7]