Wikipedia

Dzięcioł jasnoczuby

Dzięcioł jasnoczuby[4][5] (Celeus lugubris) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny dzięciołowatych (Picidae). Występuje w środkowej i południowo-środkowej Ameryce Południowej. Odróżnia się od dzięcioła żółtawego nieco jaśniejszym ubarwieniem. Nie jest zagrożony.

Dzięcioł jasnoczuby
Celeus lugubris[1]
(Malherbe, 1851)
Ilustracja
Samiec
Ilustracja
Samica
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

dzięciołowe

Podrząd

dzięciołowce

Rodzina

dzięciołowate

Podrodzina

dzięcioły

Plemię

Picini

Rodzaj

Celeus

Gatunek

dzięcioł jasnoczuby

Synonimy
  • Celeopicus lugubris Malherbe, 1851
  • Celeus flavescens lugubris[2]
  • Celeus lugubris castaneus Olrog 1963[2]
  • Celeus lugubris olrogi Fraga & Dickinson 2008[2]
Podgatunki
  • C. l. lugubris (Malherbe, 1851)
  • C. l. kerri Hargitt, 1891
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3]

Zasięg występowania
Mapa występowania
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Systematyka edytuj

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał Alfred Malherbe, nadając mu nazwę Celeopicus lugubris. Opis ukazał się w 1851 roku w Bulletin de la Société d'histoire naturelle du Département de la Moselle[2][6]. Obecnie gatunek umieszczany jest w rodzaju Celeus. Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny (IOC) wyróżnia dwa podgatunki[7]:

  • C. l. lugubris (Malherbe, 1851)
  • C. l. kerri Hargitt, 1891.

W 1963 roku argentyński ornitolog pochodzenia szwedzkiego, Claes Christian Olrog, opisał trzeci podgatunek – C. l. castaneus, obejmujący populację z północno-wschodniej Boliwii (departament Beni)[8]. W 2008 roku R. Fraga i E.C. Dickinson przemianowali go na C. l. olrogi, gdyż nazwa C. castaneus została zajęta przez dzięcioła jasnogłowego po przeniesieniu go do rodzaju Celeus[9]. Podgatunek ten jednak nie jest akceptowany przez część autorytetów[1][7], wymieniany jest za to na Clements Checklist of Birds of the World (sierpień 2021) oraz na liście ptaków świata opracowywanej we współpracy BirdLife International z autorami Handbook of the Birds of the World (6. wersja online: grudzień 2021)[10][11].

Dzięcioł jasnoczuby był dawniej uznawany za jeden gatunek z dzięciołem żółtawym (C. flavescens)[12].

Etymologia edytuj

  • Celeus: gr. κελεος keleos – „zielony dzięcioł”[13]
  • lugubris: łac. lugubris – „żałobny”[14].

Morfologia edytuj

Średniej wielkości dzięcioł o stosunkowo długim, lekko zakrzywionym i zakończonym dłutowato dziobie o barwie od szarej do rogowej, dolna szczęka jaśniejsza. Tęczówki w kolorze od ciemnoczerwonego do czerwonobrązowego, wokół oka naga, niebieskoszara skóra. Nogi silne szare. Pióra głowy tworzą charakterystyczny szpiczasty poziomy czub. Głowa w kolorze od jasnobrązowego do płowożółtego, czasami z lekkimi odcieniami cynamonu. Samce mają karmazynowe wąsy i policzki, samice w pasie policzkowym mają ciemnobrązowe przebarwienia piór. Podbródek, gardło i szyja w tym samym kolorze co cała głowa. Górna część ciała, górne pokrywy skrzydeł i grzbiet rdzawo-czarne. Lotki brązowe w dolnej części z rdzawymi poprzecznymi paskami, a w górnej części szarobrązowe z białymi paskami. Ogon czarnobrązowy, a w części przy zadzie płowo-żółty. Młode osobniki przypominają dorosłe, wyróżniają się ciemnymi przebarwieniami na głowie i mniej regularnym prążkowaniem skrzydeł. C. l. kerri różni się od podgatunku nominatywnego nieco większym rozmiarem i ciemniejszym ubarwieniem. Długość ciała około 23–24 cm; masa ciała 115–130 g (podgatunek nominatywny), 112–157 g (C. l. kerri)[12].

Zasięg występowania edytuj

Dzięcioł jasnoczuby występuje w środkowej i południowo-środkowej części Ameryki Południowej. Zasiedla obszary do poziomu morza do wysokości 800 m n.p.m.[15] Poszczególne podgatunki występują w[12][16]:

Jest gatunkiem osiadłym[12][15].

Ekologia edytuj

Jego głównym habitatem są półsuche i suche lasy i zadrzewienia obszarów Cerrado, Gran Chaco, spotykany również na obszarach, gdzie występują palmy. Odżywia się głównie mrówkami z rodzajów Camponotus, Crematogaster, Dolichoderus[12].

Rozmnażanie edytuj

Sezon lęgowy ma miejsce w okresie wrzesień–listopad, później w południowej części zasięgu występowania. Gniazda buduje w dziuplach drzew, często w nadrzewnym gnieździe mrówek lub termitów, na wysokości od 4 do 10 m nad ziemią. Brak szczegółowych informacji o rozmnażaniu tego gatunku[12].

Status edytuj

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN dzięcioł jasnoczuby klasyfikowany jest jako gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern). Liczebność populacji nie została oszacowana, ale ptak ten jest opisywany jako rzadki. Zasięg jego występowania według szacunków organizacji BirdLife International obejmuje około 1,25 mln km². Trend liczebności populacji uznawany jest za spadkowy ze względu na utratę siedlisk[3][15].

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b Celeus lugubris, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. ↑ a b c d Denis Lepage: Pale-crested Woodpecker Celeus lugubris (Malherbe, 1851) – synonyms. Avibase. [dostęp 2022-01-28]. (ang.).
  3. ↑ a b Celeus lugubris, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  4. ↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Picidae Leach, 1820 - dzięciołowate - Woodpeckers (wersja: 2020-09-15). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2022-01-28].
  5. ↑ P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 185, 1999. 
  6. ↑ Alfred Malherbe, Notes sur quelques espèces de Picinées, „Bulletin de la Société d'histoire naturelle du Département de la Moselle”, 6, Société d'histoire naturelle de la Moselle, 1851, s. 69 (fr.).
  7. ↑ a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Woodpeckers. IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2022-01-28]. (ang.).
  8. ↑ C.C. Olrog. Una nueva subespecie de Celeus lugubris de Bolivia (Aves, Piciformes, Picidae). „Neotrópica”. 9 (29), s. 87–88, 1963. (hiszp.). 
  9. ↑ R. Fraga & E.C. Dickinson, A substitute name for Celeus lugubris castaneus Olrog, „Bulletin of the British Ornithologists' Club”, 128 (1), British Ornithologists’ Club, 2008, s. 77 (ang.).
  10. ↑ Clements i inni, The eBird/Clements Checklist of Birds of the World: v2021 [online], 2021 [dostęp 2022-01-28].
  11. ↑ HBW and BirdLife International, Handbook of the Birds of the World and BirdLife International digital checklist of the birds of the world. Version 6 [online], grudzień 2021, s. 142 [dostęp 2022-01-28].
  12. ↑ a b c d e f H. Winkler & D.A. Christie: Pale-crested Woodpecker (Celeus lugubris), version 1.0. [w:] Birds of the World (red. J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2022-01-22]. (ang.).  
  13. ↑ Celeus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-01-28] (ang.).
  14. ↑ lugubris, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-01-28] (ang.).
  15. ↑ a b c Pale-crested Woodpecker Celeus lugubris, Data table and detailed info. BirdLife International, 2022. [dostęp 2022-01-28]. (ang.).
  16. ↑ Josep del Hoyo, Andrew Elliott & Jordi Sargatal (red.): Handbook of the Birds of the World. T. 7: Jacamars to Woodpeckers. Barcelona: Lynx Edicions, 2002, s. 521. ISBN 84-87334-37-7. (ang.).

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Dzięcioł_jasnoczuby&oldid=68363954”