Dzięcioł ochrowy

Dzięcioł ochrowy
	Celeus ochraceus
	(von Spix, 1824)
	; Samiec
	; Samica
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	dzięciołowe
Podrząd	dzięciołowce
Rodzina	dzięciołowate
Podrodzina	dzięcioły
Plemię	Picini
Rodzaj	Celeus
Gatunek	dzięcioł ochrowy
Synonimy
	Picus ochraceus von Spix, 1824; Celeus flavescens ochraceus (von Spix, 1824);
	Picus ochraceus von Spix, 1824; Celeus flavescens ochraceus (von Spix, 1824);
Podgatunki
	;
	;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Dzięcioł ochrowy^[4]^[5] (Celeus ochraceus) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny dzięciołowatych (Picidae). Występuje we wschodniej Ameryce Południowej. Nie jest zagrożony.

Systematyka edytuj

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał Johann Baptist von Spix, nadając mu nazwę Picus ochraceus. Opis ukazał się w 1824 roku w Avium species novae, quas in itinere annis MDCCCXVII-MDCCCXX per Brasiliam^[2]^[6]. Obecnie gatunek umieszczany jest w rodzaju Celeus. Tradycyjnie dzięcioł ochrowy był uznawany za podgatunek dzięcioła żółtawego (Celeus flavescens); po przedstawieniu w 2011 roku przez M. Robbinsa i B. Benza badań nad DNA dla całego rodzaju Celeus^[7], w 2017 roku South American Classification Committee zaproponowała wydzielenie go jako odrębnego gatunku^[8]. Jest to gatunek monotypowy, tzn. nie wyróżnia się podgatunków^[9]^[10]^[11].

Etymologia edytuj

Celeus: gr. κελεος keleos – „zielony dzięcioł”^[12]
ochraceus: łac. ochraceus – „ochrowy”^[13].

Morfologia edytuj

Średniej wielkości dzięcioł o stosunkowo krótkim, lekko zakrzywionym i spiczastym dziobie o barwie od rogowej do niebieskoszarej, a nawet czarniawej, dolna szczęka jaśniejsza. Tęczówki w kolorze od czerwonego do czerwonobrązowego, wokół oka naga, niebieskoszara skóra. Nogi silne niebieskoszare.

Pióra głowy tworzą charakterystyczny długi, spiczasty czub. Głowa w kolorze od płowego do ochrowego, czasami z lekkimi odcieniami cynamonu i czarnymi przebarwieniami w okolicach oczu. Samce mają szeroki czerwony pas policzkowy. Podbródek, gardło i szyja w tym samym kolorze co cała głowa. Górna część ciała, górne pokrywy skrzydeł i grzbiet płowocynamonowe do pomarańczowoochrowych z czarnymi prążkami w kształcie trójkątów lub serc. Lotki pierwszego rzędu czarne, drugiego rzędu ochrowe z niewielkimi czarnymi prążkami, trzeciego rzędu cynamonowo-płowożółte z czarnymi końcówkami. Ogon czarny, a w części przy zadzie płowo-cynamonowy z prążkami. Młode osobniki przypominają dorosłe, wyróżniają się ciemniejszymi barwami, a czasami brązową głową. Długość ciała około 25–27 cm^[10], przeciętna masa ciała wynosi 139 g^[14].

Zasięg występowania edytuj

Dzięcioł ochrowy występuje w środkowej części wschodniej Ameryki Południowej. Zasiedla obszary do poziomu morza do wysokości 1200 m n.p.m.^[14] Występuje w Brazylii od zachodniego Pará do wybrzeży Atlantyku oraz na południe do wschodniej części stanu Bahia i do stanu Espírito Santo. Jest gatunkiem osiadłym^[10]^[14]^[15]. Zasięg występowania według szacunków organizacji BirdLife International obejmuje około 2,82 mln km²^[14].

Ekologia edytuj

Jego głównym habitatem są wilgotne lasy, również sawanny i formacja roślinna caatinga. Bywa także spotykany na obrzeżach lasów, w lasach galeriowych i sadach. Odżywia się głównie mrówkami nadrzewnymi z rodzajów Camponotus, Crematogaster, Dolichoderus oraz termitami; dietę urozmaica owocami, w tym jagodami. Żeruje zazwyczaj w parach lub małych grupach rodzinnych^[10].

Rozmnażanie edytuj

Sezon lęgowy ma miejsce w okresie kwiecień–czerwiec. Gniazda buduje w dziuplach drzew, często w nadrzewnym gnieździe mrówek. Brak szczegółowych informacji o rozmnażaniu tego gatunku^[10].

Status edytuj

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN dzięcioł ochrowy jest uznawany za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) od 2014 roku, kiedy to po raz pierwszy sklasyfikowano go jako odrębny gatunek. Liczebność populacji nie została oszacowana, ale ptak ten jest opisywany jako dosyć pospolity. Trend liczebności populacji uznawany jest za spadkowy ze względu na utratę i fragmentację siedlisk^[3]^[14].

Przypisy edytuj

↑ ^a ^b Celeus ochraceus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b Denis Lepage: Ochre-backed Woodpecker Celeus ochraceus (von Spix, 1824) – synonyms. Avibase. [dostęp 2022-01-28]. (ang.).
↑ ^a ^b Celeus ochraceus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Picidae Leach, 1820 - dzięciołowate - Woodpeckers (wersja: 2020-09-15). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2022-01-28].
↑ P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 185, 1999.
↑ Johann Baptist von Spix & Karl Friedrich Philipp vonJ.B.S.& K.F.P. Martius, Notes sur quelques espèces de Picinées, „Avium species novae, quas in itinere annis MDCCCXVII-MDCCCXX per Brasiliam”, 1, Monachii : Impensis editores, 1838, s. 59 (łac.).
↑ B.W. Benz & M.B.B.W.B.& M.B. Robbins B.W. Benz & M.B.B.W.B.& M.B., Molecular phylogenetics, vocalizations and species limits in Celeus woodpeckers (Aves: Picidae), „Molecular Phylogenetics and Evolution”, 61 (1), 2011, s. 29–44 (ang.).
↑ Mark Robbins & Brett Benz: Proposal (742) to South American Classification Committee Elevate Celeus flavescens ochraceus to species status. South American Classification Committee, 2017. [dostęp 2022-01-28]. (ang.).
↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Woodpeckers. IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2022-01-28]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e J. del Hoyo, N. Collar & D. Christie: Ochre-backed Woodpecker (Celeus ochraceus), version 1.0. [w:] Birds of the World (red. J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2022-01-28]. (ang.).
↑ Clements i inni, The eBird/Clements Checklist of Birds of the World: v2021 [online], 2021 [dostęp 2022-01-28] .
↑ Celeus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-01-28] (ang.).
↑ ochraceus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-01-30] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Ochre-backed Woodpecker Celeus ochraceus, Data table and detailed info. BirdLife International, 2022. [dostęp 2022-01-28]. (ang.).
↑ Josep del Hoyo, Andrew Elliott & Jordi Sargatal (red.): Handbook of the Birds of the World. T. 7: Jacamars to Woodpeckers. Barcelona: Lynx Edicions, 2002, s. 521. ISBN 84-87334-37-7. (ang.).

Linki zewnętrzne edytuj

Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
Nagrania głosów. [w:] xeno-canto [on-line].

[itis-1] Celeus ochraceus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[AviBase-2] Denis Lepage: Ochre-backed Woodpecker Celeus ochraceus (von Spix, 1824) – synonyms. Avibase. [dostęp 2022-01-28]. (ang.).

[iucn-3] Celeus ochraceus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[Mielczarek&Kuziemko-4] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Picidae Leach, 1820 - dzięciołowate - Woodpeckers (wersja: 2020-09-15). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2022-01-28].

[mc-5] P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 185, 1999.

[oryg-6] Johann Baptist von Spix & Karl Friedrich Philipp vonJ.B.S.& K.F.P. Martius, Notes sur quelques espèces de Picinées, „Avium species novae, quas in itinere annis MDCCCXVII-MDCCCXX per Brasiliam”, 1, Monachii : Impensis editores, 1838, s. 59 (łac.).

[RobbinsBenz-7] B.W. Benz & M.B.B.W.B.& M.B. Robbins B.W. Benz & M.B.B.W.B.& M.B., Molecular phylogenetics, vocalizations and species limits in Celeus woodpeckers (Aves: Picidae), „Molecular Phylogenetics and Evolution”, 61 (1), 2011, s. 29–44 (ang.).

[Split-8] Mark Robbins & Brett Benz: Proposal (742) to South American Classification Committee Elevate Celeus flavescens ochraceus to species status. South American Classification Committee, 2017. [dostęp 2022-01-28]. (ang.).

[ioc-9] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Woodpeckers. IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2022-01-28]. (ang.).

[botw-10] J. del Hoyo, N. Collar & D. Christie: Ochre-backed Woodpecker (Celeus ochraceus), version 1.0. [w:] Birds of the World (red. J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2022-01-28]. (ang.).

[clements-11] Clements i inni, The eBird/Clements Checklist of Birds of the World: v2021 [online], 2021 [dostęp 2022-01-28] .

[12] Celeus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-01-28] (ang.).

[13] ochraceus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-01-30] (ang.).

[birdlife-14] Ochre-backed Woodpecker Celeus ochraceus, Data table and detailed info. BirdLife International, 2022. [dostęp 2022-01-28]. (ang.).

[HBW_7-15] Josep del Hoyo, Andrew Elliott & Jordi Sargatal (red.): Handbook of the Birds of the World. T. 7: Jacamars to Woodpeckers. Barcelona: Lynx Edicions, 2002, s. 521. ISBN 84-87334-37-7. (ang.).

[4]

[5]

[1]

[2]

[3]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]