Dzięcioł płowogrzbiety
Dzięcioł płowogrzbiety[4][5] (Campephilus leucopogon) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny dzięciołowatych (Picidae), występujący w środkowej części Ameryki Południowej. Jest gatunkiem typowym dla Gran Chaco. W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN klasyfikowany jest jako gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern)[3].
| Campephilus leucopogon[1] | |||
| (Valenciennes, 1826) | |||
_(8077580069).jpg) Samiec | |||
 Samica | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
dzięcioł płowogrzbiety | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
| |||
Systematyka edytuj
Pierwszego naukowego opisu gatunku – na podstawie holotypu pochodzącego z Brazylii – dokonał francuski przyrodnik Achille Valenciennes w 1826 roku, nadając mu nazwę Picus leucopogon[2]. Nie wyróżnia się podgatunków[6][7]. Ptaki z południowo-zachodniej części zasięgu proponowano wydzielić jako podgatunek major w oparciu o rzekomo większy rozmiar, ale osobniki o podobnym rozmiarze stwierdzane są też w pozostałej części zasięgu[6].
Morfologia edytuj
Średniej wielkości dzięcioł o dłutowatym, długim, silnym, szerokim u nasady, prostym dziobie koloru kości słoniowej. Tęczówki jasnożółte, wokół oka naga, czarna skóra. Głowa jaskrawoczerwona. Szyja u samców jaskrawoczerwona, u samic czarna. Pióra głowy tworzą czub. Samce mają charakterystyczną, niewielką, owalną plamkę uszną, od góry czarną, od dołu białawą. Samice mają czarne czoło i szczyt głowy oraz szeroki, blady pasek, zwężający się od podstawy dzioba do połowy policzka, z wąską czarną obwódką. Górna część tułowia od białawej poprzez jasnopłową do jasnocynamonowej. Spód ciała czarny. Skrzydła czarne, z rdzawymi plamami na wewnętrznych stronach lotek. Ogon raczej krótki, czarny. Nogi szare[6][8][9]. Długość ciała 28–30 cm, masa ciała 203–281 g[6][8].
Zasięg występowania edytuj
Dzięcioł płowogrzbiety występuje na terenach w dużej mierze pokrywających się z obszarem Gran Chaco do wysokości 2500 m n.p.m.[3][6] Spotykany jest od północno-środkowej Boliwii oraz środkowego i zachodniego Paragwaju po północny Urugwaj, północno-środkową Argentynę (m.in. w prowincjach Corrientes, Entre Ríos, La Rioja, Córdoba) oraz zachodnią część stanu Rio Grande do Sul w skrajnie południowej Brazylii[6][8].
Ekologia edytuj
Jego głównym habitatem są suche zadrzewienia, sawanny, pastwiska z zagajnikami i lasy. Żywi się głównie larwami chrząszczy. Żeruje na pniach wysokich drzew, w tym izolowanych drzew na obszarach otwartych, zlatuje też na przewrócone pnie. Poza sezonem lęgowym żeruje głównie samotnie[6].
Rozmnażanie edytuj
Informacje na temat rozmnażania dzięcioła płowogrzbietego są bardzo skąpe. Okres lęgowy głównie we wrześniu, ale także od października do listopada. Gniazduje w dziuplach w pniach dużych drzew lub palm na wysokości 6–8 m. Oboje rodzice zajmują się karmieniem młodych[6].
Status i ochrona edytuj
W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN dzięcioł płowogrzbiety jest klasyfikowany jako gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) od 2004 roku[10]. Liczebność populacji nie została oszacowana, ale gatunek ten opisywany jest jako rzadki[3][11]. Zasięg jego występowania według szacunków organizacji BirdLife International obejmuje około 1,75 mln km². Ze względu na brak dowodów na spadki liczebności bądź istotne zagrożenia dla gatunku BirdLife International uznaje trend liczebności populacji za stabilny[3]. Organizacja ta wymienia 23 ostoje ptaków IBA, w których ten gatunek występuje: 13 w Paragwaju (m.in. Park Narodowy Defensores del Chaco, Park Narodowy Teniente Agripino Enciso, Park Narodowy Médanos del Chaco, Park Narodowy Tinfunqué), 6 w Boliwii (w tym Park Narodowy Kaa-Iya), 2 w Brazylii i 2 w Argentynie[10].
Przypisy edytuj
- ↑ Campephilus leucopogon, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b Denis Lepage: Cream-backed Woodpecker Campephilus leucopogon (Valenciennes, 1826) – synonyms. Avibase. [dostęp 2021-10-22]. (ang.).
- ↑ a b c d e Campephilus leucopogon, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Rodzina: Picidae Leach, 1820 - dzięciołowate - Woodpeckers (wersja: 2020-09-15). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-10-22].
- ↑ P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 86, 1999.
- ↑ a b c d e f g h Hans Winkler & David Christie: Cream-backed Woodpecker Campephilus leucopogon, version 1.0. [w:] Birds of the World (J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D. A. Christie, and E. de Juana, Editors) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2021-10-22]. (ang.).
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Woodpeckers. IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2021-10-22]. (ang.).
- ↑ a b c Josep del Hoyo, Andrew Elliott & Jordi Sargatal (red.): Handbook of the Birds of the World. T. 7: Jacamars to woodpeckers. Barcelona: Lynx Edicions, 2002, s. 533. ISBN 84-87334-37-7. (ang.).
- ↑ Cream-backed Woodpecker Campephilus leucopogon. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, 2021. [dostęp 2021-10-22]. (ang.).
- ↑ a b Cream-backed Woodpecker Campephilus leucopogon, Data table and detailed info. BirdLife International, 2021. [dostęp 2021-10-22]. (ang.).
- ↑ Cream-backed Woodpecker Campephilus leucopogon. BirdLife International, 2021. [dostęp 2021-10-22]. (ang.).
Linki zewnętrzne edytuj
- Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
- Nagrania głosów. [w:] xeno-canto [on-line].