Dzwonek boloński

Dzwonek boloński
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	astrowce
Rodzina	dzwonkowate
Rodzaj	dzwonek
Gatunek	dzwonek boloński
	Nazwa systematyczna
	Campanula bononiensis L.; Sp. pl. 1:165. 1753
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Dzwonek boloński (Campanula bononiensis L.) – gatunek rośliny należący do rodziny dzwonkowatych.

Rozmieszczenie geograficzne edytuj

Rośnie dziko w Azji Zachodniej i Środkowej, na Kaukazie i Syberii oraz na większej części Europy (bez Skandynawii, Wysp Brytyjskich, Hiszpanii, Portugalii, Islandii). W Polsce gatunek rodzimy, rzadki^[3]. Występuje głównie w pasie wyżyn południowych oraz w Wielkopolsce i na Wysoczyźnie Siedleckiej. Nie występuje w górach.

Morfologia edytuj

Kwiatostan

Pokrój: Roślina do 50 cm wysokości.
Łodyga: Sztywna, słabo bruzdkowana, dołem obła, wyżej nieco kanciasta. Kutnerowato owłosiona. Ulistniona gęsto, skrętolegle.
Liście: Na spodniej stronie gęściej owłosione, szarozielone. Liście odziomkowe i dolne łodygowe z oskrzydlonymi ogonkami oraz blaszką jajowatą, w nasadzie uciętą, zaokrągloną lub sercowatą. Brzeg blaszki karbowanopiłkowany. Wyższe liście siedzące i nasadą obejmujące łodygę, ku górze łodygi coraz mniejsze i węższe.
Kwiaty: Kwiatostan kłosokształtny, wydłużony, utworzony z licznych kwiatków na krótkich szypułkach, wspartych lancetowymi listkami, zwykle krótszymi od kwiatów. Działek kielicha pięć, lancetowate, nieco odstające od korony. Korona niebieska, stożkowato dzwonkowata, długości 1,5–2,5 cm. Rozcięta co najmniej do 1/3 na pięć ostrych i dość wąskich łatek. Pręcików pięć. Słupek dolny z szyjką o trzech znamionach.
Owoc: Zwieszona torebka otwierająca się trzema dziurkami blisko nasady. Nasiona liczne, drobne.
Korzeń: Cienki, rozgałęziony.

Biologia i ekologia edytuj

Bylina, hemikryptofit. Kwitnie od czerwca do sierpnia. Siedlisko: suche murawy kserotermiczne, trawiaste zbocza, wzgórza, obrzeża zarośli. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla związku (All.) Cirsio-Brachypodion pinnati oraz All. Geranion-sanguinei (tutaj przynależność wymaga dalszych badań)^[4]. Liczba chromosomów 2n= 34^[5].

Zagrożenia i ochrona edytuj

Umieszczony na polskiej czerwonej liście w kategorii NT (bliski zagrożenia)^[6]. Należy do gatunków zagrożonych regionalnie. W województwie opolskim uznany za krytycznie zagrożony. Zanika wskutek sukcesji roślinności krzewiastej oraz ekspansji niektórych bylin. Od 2004 roślina w Polsce objęta ścisłą ochroną gatunkową.

Przypisy edytuj

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-14] (ang.).
↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-06-29].
↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
↑ Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.

Bibliografia edytuj

Halina Piękoś-Mirkowa, Zbigniew Mirek: Rośliny chronione. Wyd. Wyd.2 zm. i rozszerz. Warszawa: Multico, 2006. ISBN 978-83-7073-444-2.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-14] (ang.).

[grin-3] Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-06-29].

[4] Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.

[5] Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.

[6] Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]