Edgeworthia

Edgeworthia
	; Edgeworthia chrysantha
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	ślazowce
Rodzina	wawrzynkowate
Rodzaj	edgeworthia
	Nazwa systematyczna
	Edgeworthia C. F. Meisner; Pl. Vasc. Gen. 1: 330; 2: 242. 18-24 Jul 1841
	Typ nomenklatoryczny
	E. gardneri (Wallich) C. F.
Synonimy
	Edgworthia Lindl.;
	Edgworthia Lindl.;
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Edgeworthia^[5] (Edgeworthia Meisner) – rodzaj roślin z rodziny wawrzynkowatych. Obejmuje 5 gatunków^[4]. Rośliny te występują w Azji w Nepalu, Bhutanie, w Asamie i Sikkimie w Indiach, w Mjanmie oraz południowych i południowo-wschodnich Chinach. Jako rośliny introdukowane rosną w Wietnamie, Korei i Japonii^[4]. Zasiedlają widne lasy i zarośla, często nad strumieniami^[6]. Silnie pachnące kwiaty zapylane są przez owady^[6].

Łyko gatunku edgeworthia papierodajna E. chrysantha wykorzystywane jest do wyrobu wysokiej jakości papieru mitsumata, zwanego też ryżowym, wykorzystywanym m.in. do wyrobu banknotów. Olej z kwiatów stosowany jest w tradycyjnej medycynie chińskiej do leczenia chorób oczu^[7]. Edgeworthia gardneri uprawiana jest jako roślina ozdobna^[7]. Uprawa możliwa jest na obszarach o ciepłym, łagodnym klimacie. W klimacie umiarkowanym rośliny szklarniowe, które mogą być wystawiane na dwór latem^[8].

Nazwa rodzaju upamiętnia Michaela Packenhama Edgewortha (1812–1881) – irlandzkiego botanika pracującego w Indiach^[6].

Morfologia edytuj

Pokrój: Krzewy osiągające do 2 m wysokości, zwykle z licznymi pędami silnie rozgałęzionymi od nasady^[6].
Liście: Zimozielone lub opadające na zimę^[9], skrętoległe, zwykle skupione na końcach pędów, krótkoogonkowe^[9]. Liście pojedyncze, długości od 8 do 15 cm, lancetowate do wąskoeliptycznych^[6]^[9].
Kwiaty: Zebrane w gęste, główkowate kwiatostany wyrastające na krótszych lub dłuższych szypułach na szczytach pędów i w kątach liści. Kwiatostany wsparte są drobnymi i odpadającymi przysadkami. Kwiaty są obupłciowe, 4-krotne, osadzone na członowanej szypułce. Rurka kielicha biała lub żółta gęsto owłosiona, na końcach z wolnymi, odgiętymi łatkami. Płatków korony brak. Pręciki rozwijają się w dwóch okółkach w liczbie dwukrotnie większej od liczby działek. Mają krótkie nitki. Zalążnia siedząca, jednokomorowa, owłosiona, na szczycie z długą szyjką zwieńczoną kulistym lub maczugowatym i brodawkowatym znamieniem^[9].
Owoc: Zwykle skórzasty, rzadko nieco zmięśniały, wsparty u nasady pozostałościami trwałego kielicha^[9]. Zawiera pojedyncze nasiono^[6].

Systematyka edytuj

Pozycja systematyczna

Rodzaj z plemienia Daphneae, podrodziny Thymelaeoideae, rodziny wawrzynkowatych Thymelaeaceae^[2].

Wykaz gatunków^[4]

Edgeworthia albiflora Nakai
Edgeworthia chrysantha Lindl. – edgeworthia papierodajna
Edgeworthia eriosolenoides K.M.Feng & S.C.Huang
Edgeworthia gardneri (Wall.) Meisn.
Edgeworthia longipes Lace

Przypisy edytuj

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-08-06] (ang.).
↑ ^a ^b Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-08-06] (ang.).
↑ ^a ^b Index Nominum Genericorum. [dostęp 2021-08-06].
↑ ^a ^b ^c ^d Edgeworthia Meisn.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-08-06].
↑ Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. ISBN 83-09-00256-4.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 1. Trees and shrubs. London: Macmillan, 2002, s. 171. ISBN 0-333-73003-8.
↑ ^a ^b David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 321, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
↑ JerzyJ. Hrynkiewicz-Sudnik JerzyJ., BolesławB. Sękowski BolesławB., MieczysławM. Wilczkiewicz MieczysławM., Rozmnażanie drzew i krzewów liściastych, wyd. 3, Warszawa: Wydaw. Naukowe PWN, 2001, s. 453-454, ISBN 83-01-13434-8, OCLC 749776599 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Yinzheng Wang, Michael G. Gilbert: Edgeworthia Meisner. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2021-08-06].

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-08-06] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-08-06] (ang.).

[ing-3] Index Nominum Genericorum. [dostęp 2021-08-06].

[powo-4] Edgeworthia Meisn.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-08-06].

[podbiel-5] Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. ISBN 83-09-00256-4.

[philips-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 1. Trees and shrubs. London: Macmillan, 2002, s. 171. ISBN 0-333-73003-8.

[mabb-7] David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 321, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .

[8] JerzyJ. Hrynkiewicz-Sudnik JerzyJ., BolesławB. Sękowski BolesławB., MieczysławM. Wilczkiewicz MieczysławM., Rozmnażanie drzew i krzewów liściastych, wyd. 3, Warszawa: Wydaw. Naukowe PWN, 2001, s. 453-454, ISBN 83-01-13434-8, OCLC 749776599 .

[china-9] Yinzheng Wang, Michael G. Gilbert: Edgeworthia Meisner. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2021-08-06].

[5]

[4]

[6]

[1]

[2]

[3]

[7]

[8]

[9]