Edmund Bojanowski
Edmund Wojciech Stanisław Bojanowski herbu Junosza (ur. 14 listopada 1814 w Grabonogu, zm. 7 sierpnia 1871 w Górce Duchownej) – polski działacz społeczny, twórca ochronek wiejskich, tłumacz, założyciel Zgromadzenia Sióstr Służebniczek Najświętszej Marii Panny, błogosławiony Kościoła katolickiego.
| wyznawca | |
 Edmund Bojanowski, rysunek z czasopisma „Sobótka” 1871, wykonany na podstawie oryginalnej fotografii. | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Czczony przez | |
| Beatyfikacja |
13 czerwca 1999 |
| Wspomnienie |
7 sierpnia |
| Atrybuty |
surdut, dzieci |
| Szczególne miejsca kultu | |
| |
 Herb Junosza | |
| Rodzina | |
|---|---|
| Ojciec |
Walenty |
| Matka |
Teresa z Umińskich |
Życiorys edytuj
Był synem Walentego i Teresy z Umińskich. Matka była siostrą generała Jana Nepomucena Umińskiego[1]. Edmund otrzymał wychowanie katolickie. W domu rodzinnym pielęgnowano polskie tradycje patriotyczne. Jak często w swoich listach i pamiętniku podkreślał błogosławiony, będąc dzieckiem, doświadczył łaski uzdrowienia z ciężkiej choroby, dzięki modlitwie matki w sanktuarium w Gostyniu. Rodzice chcieli zapewnić Edmundowi gruntowne wykształcenie. Początkowo pobierał prywatne lekcje w domu. W 1832 roku rozpoczął studia na Uniwersytecie Wrocławskim. W pierwszych latach nauki był wolnym słuchaczem, uzupełniając równocześnie średnie wykształcenie. Formalnie studentem został w 1835. W latach 1836–1838 kontynuował studia w Berlinie, korzystając także z wykładów z historii sztuki, muzyki, psychologii, poezji i logiki. Największą jego pasją stała się wówczas literatura: pisał między innymi artykuły o polskich zabytkach, przetłumaczył na język polski wiersze liryczne, pieśni serbskie i czeskie, a także „Manfreda” George’a Byrona. Poważna choroba uniemożliwiła mu ukończenie studiów filozoficznych, które podjął na uniwersytetach we Wrocławiu i w Berlinie. Problemy zdrowotne uniemożliwiły mu realizację marzeń o kapłaństwie, chociaż podejmował próby studiów seminaryjnych[2].
Był założycielem Zgromadzenia Sióstr Służebniczek Najświętszej Marii Panny. Jako osoba świecka otworzył 3 maja 1850 ochronkę w Podrzeczu, która dała początek Bractwu Ochroniarek, z którego z kolei rozwinęło się przyszłe Zgromadzenie Służebniczek. W Grabonogu założył „Dom miłosierdzia” dla sierot, ponadto apteki dla biednych, wypożyczalnie książek oraz czytelnie[2].
Gromadził zgłaszające się do niego dziewczęta i przygotowywał je do pracy w swoim dziele. W formacji przyszłych sióstr dbał o wychowanie religijne, uczył praktyk pobożnościowych, takich jak modlitwa, rachunek sumienia, czytanie duchowne, medytacja. W napisaniu reguły zgromadzenia współpracował z J. Koźmianem, ks. H. Kajsiewiczem i ks. P. Semenenką. W 1855 arcybiskup poznański Leon Przyłuski udzielił Bojanowskiemu tymczasowego pozwolenia na jej zachowywanie przez siostry. W 1858 abp Przyłuski przyjął zgromadzenie pod opiekę Kościoła, a jego następca, abp Mieczysław Ledóchowski 27 grudnia 1866 zatwierdził definitywnie statuty i konstytucje służebniczek. W 1869 Edmund Bojanowski wstąpił w Gnieźnie do Seminarium duchownego, lecz ze względu na powikłania związane z gruźlicą musiał je opuścić[2].
Przed śmiercią Bojanowskiego, która nastąpiła 7 sierpnia 1871 w Górce Duchownej, zgromadzenie miało w Wielkim Księstwie Poznańskim 22 domy i liczyło 98 sióstr. Za życia Bojanowskiego służebniczki zaczęły pracować także w innych częściach Polski rozbiorowej: w Galicji, w Królestwie Polskim oraz na terenie niemieckiej prowincji Śląsku[2].
Publikacje edytuj
Publikował na łamach wrocławskiej „Marzanny” (m.in. 1934), w almanachu „Pokłosie” którego był założycielem i redaktorem[3], w roczniku „Rok wiejski” wychodzącym w Ostrowie. Do znaczniejszych publikacji należą[4]:
Kult edytuj
Od 11 sierpnia 1871 do 11 sierpnia 1930 r. ciało zmarłego spoczywało w kościele św. Barbary w Jaszkowie (gdzie znajdował się nowicjat Sióstr Służebniczek), o czym informuje tablica pamiątkowa[8]. Następnie jego szczątki zostały przeniesione do sarkofagu w przyklasztornej Kaplicy Najświętszego Serca Pana Jezusa w Luboniu-Żabikowie[9].
Papież św. Jan Paweł II 13 czerwca 1999 w Warszawie dokonał beatyfikacji Bojanowskiego[10], a 8 września kaplica w Luboniu, w której znajduje się jego sarkofag, została ustanowiona Sanktuarium Bł. Edmunda Bojanowskiego, by szerzyć kult Bożej Opatrzności, tak obecnego w jego życiu[9].
Wspomnienie liturgiczne w Kościele katolickim obchodzone jest 7 sierpnia.
Jego relikwie znajdują się w parafii pw. św. Małgorzaty w Gostyniu[11], oraz w Parafii pw. Niepokalanego Serca Maryi w Piaskach[12].
Patronat edytuj
Jest patronem:
- w Dębnie – Niepublicznego Gimnazjum[13]
- w Gostyniu – parafii na Pożegowie[14]
- w Woli Rzędzińskiej – Szkoły Podstawowej nr 2[15]
- w Szelejewie Drugim – Zespołu Szkół im. bł. Edmunda Bojanowskiego[16]
- w Warszawie – parafii na Ursynowie[17], Wyższej Szkoły Przymierza Rodzin[18], Szkoły Podstawowej Nr 317[19]
- w Białymstoku[20] – Szkoły Podstawowej Nr 30 przy Pogotowiu Opiekuńczym[21], Zespołu Szkół Nr 17, Publicznego Gimnazjum Nr 23 przy Pogotowiu Opiekuńczym
- w Katowicach – ulicy w dzielnicy Ligota-Panewniki[22], kaplicy w Okręgowym Szpitalu Kolejowym[23]
- w Dębicy – ulicy, kaplicy przy Domu Macierzystym Sióstr Służebniczek Dębickich[24]
- w Bojanowie – Szkoły Podstawowej[25]
- w Henrykowie – Katolickiego Liceum Ogólnokształcącego[26]
- w Piotrkowie Trybunalskim – przedszkola niepublicznego[27]
- w Lubsku – szkoły podstawowej, gimnazjum
- w Pleszewie – przedszkola niepublicznego[28]
- w Luboniu – Szkoła Podstawowa nr 1[29]
- w Radomicku – Przedszkola Publicznego[30]
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Bojanowski Edmund (1814-1871). muzeum.gostyn.pl. [dostęp 2023-02-18]. (pol.).
- ↑ a b c d Marian Fąka: Ziarno wrzucone w ziemię. Wrocław: Siostry Służebniczki NMP, 1988, s. 18–130.
- ↑ Katarzyna Gmerek, Pokłosie. Zbieranka literacka na korzyść sierot, „Biblioteka”, 14 (23), 2010, ISSN 0551-6579.
- ↑ Edmund Bojanowski (bł. ; 1814-1871). Katalog Biblioteki Narodowej. [dostęp 2021-01-19].
- ↑ Manfred. Poema dramatyczne [online], Byron ; przekł. Edmunda Stanisława Bojanowskiego., polona.pl [dostęp 2020-05-31].
- ↑ Polona [online], polona.pl [dostęp 2022-01-19].
- ↑ Polona [online], polona.pl [dostęp 2022-01-19].
- ↑ napis na tablicy in situ
- ↑ a b Zgromadzenie Sióstr Służebniczek Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny – Luboń – HISTORIA [online], siostry-maryi.pl [dostęp 2020-12-27] (pol.).
- ↑ Jan Paweł II: Homilia Jana Pawła II (13 czerwca 1999). www.vatican.va, 1999. [dostęp 2013-10-16].
- ↑ Dziś wspominamy bł. Edmunda Bojanowskiego | [online] [dostęp 2022-01-19] (pol.).
- ↑ Bojanowski - bonus - Geocaching Opencaching Polska [online], opencaching.pl [dostęp 2022-01-19].
- ↑ Nadanie imienia Niepublicznemu Gimnazjum w Dębnie. ngdebno.pl. [dostęp 2014-10-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-10-04)].
- ↑ Parafia Bł. E Bojanowskiego [online], www.ebojanowski.pl [dostęp 2022-01-19].
- ↑ Biuletyny Informacji Publicznej [online], bip.malopolska.pl [dostęp 2022-01-19].
- ↑ Szkoła Podstawowa w Szelejewie [online] [dostęp 2022-01-19] (pol.).
- ↑ Parafia bł. Edmunda Bojanowskiego | Warszawa, Wolica ul. Kokosowa 12 [online] [dostęp 2022-01-19] (pol.).
- ↑ Uczelnia Szkoła Wyższa Przymierza Rodzin im. Bł. Edmunda Bojanowskiego [online], www.uczelnie.pl [dostęp 2022-01-19].
- ↑ Szkoła Podstawowa Integracyjna nr 317 im. Edmunda Bojanowskiego w Warszawie, ul. Deotymy 37 [online], spi317.edupage.org [dostęp 2022-01-19].
- ↑ Na podstawie Uchwały nr VI/27/11 Rady Miejskiej Białegostoku z dnia 17 stycznia 2011 r. – BIP-Białystok.
- ↑ Szkoła Podstawowa nr 30 Przy Pogotowiu Opiekuńczym w Białymstoku im. Błogosławionego Edmunda Bojanowskiego w Białymstoku [online], szkola-podstawowa.com.pl [dostęp 2022-01-19].
- ↑ Ul. bł. Edmunda Bojanowskiego - Mapa Katowice, plan miasta, ulice w Katowicach - E-turysta [online], mapy.e-turysta.pl [dostęp 2022-01-19].
- ↑ Kaplice w śląskich szpitalach [ZDJĘCIA] - zdjęcie nr 3 [online], gazetapl [dostęp 2022-01-19] (pol.).
- ↑ Krótka historia kapliczki przy Domu Macierzystym Sióstr Służebniczek w Dębicy, ul. Krakowskiej 15. [dostęp 2020-02-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-10-29)].
- ↑ Szkoła Podstawowa im. bł. Edmunda Bojanowskiego w Bojanowie - Aktualności [online], spbojanowo.pl [dostęp 2022-01-19].
- ↑ Katolickie Liceum Ogólnokształcące, pl. Cystersów 1, Henryków [online], www.eduranking.pl [dostęp 2022-01-19].
- ↑ Przedszkole Niepubliczne im. bł. Edmunda Bojanowskiego - O NAS [online], www.przedszkolepiotrkow.pl [dostęp 2022-01-19].
- ↑ Niepubliczne Przedszkole Ochronka im. bł. Edmunda Bojanowskiego. przedszkolowo.pl. [dostęp 2015-03-03].
- ↑ sp1 luboń [online], sp1lubon.szkolnastrona.pl [dostęp 2022-01-19].
- ↑ Radomicko – Przedszkole im. Edmunda Bojanowskiego. Polskaniezwykla.pl. [dostęp 2018-03-27].
Bibliografia edytuj
- Bł. Edmund Bojanowski – materiały na brewiarz.pl
- Błażej Tobolski: Na Edmundowym szlaku na opoka.org.pl
- Ks. Józef Pachucki T.J.: Bojanowski Edmund. W: Polski Słownik Biograficzny. T. 2: Beyzym Jan – Brownsford Marja. Kraków: Polska Akademia Umiejętności – Skład Główny w Księgarniach Gebethnera i Wolffa, 1936, s. 236. Reprint: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Kraków 1989, ISBN 83-04-03291-0.