Wikipedia

Edward Solon

kapitan Wojska Polskiego

Edward Solon ps. „Ateński” (ur. 8 grudnia 1899 w Zagórzu, zm. 6 czerwca 1971 w Sanoku) – kapitan piechoty Wojska Polskiego, działacz konspiracji podczas II wojny światowej, powstaniec warszawski.

Edward Solon
Ateński
Ilustracja
kapitan piechoty kapitan piechoty
Data i miejsce urodzenia

8 grudnia 1899
Zagórz

Data i miejsce śmierci

6 czerwca 1971
Sanok

Przebieg służby
Siły zbrojne

Wojsko Polskie
Armia Krajowa
ludowe Wojsko Polskie

Formacja

Wojska Ochrony Pogranicza

Jednostki

2 Pułk Strzelców Podhalańskich,
Batalion „Wigry”,
Grupa „Kampinos”

Stanowiska

oficer placu,
dowódca kompanii

Główne wojny i bitwy

wojna polsko-ukraińska,
II wojna światowa (kampania wrześniowa, powstanie warszawskie)

Odznaczenia
Srebrny Krzyż Zasługi Medal za Warszawę 1939–1945
Krzyż Obrońców Węzła Zagórskiego
Multimedia w Wikimedia Commons

Życiorys edytuj

Urodził się 8 grudnia 1899 w Zagórzu[1][2][3][4][5][6][7][8][9][a], w rodzinie Jana (kowal w Zagórzu[10], zm. przed 1916[2]) i Aleksandry z Dołżyckich[6][3][9][4]. Miał brata Władysława (ur. 1885)[10]. W roku szkolnym 1912/1913 rozpoczął naukę w C. K. Gimnazjum w Sanoku[11], a uczniem te szkoły pozostawał jeszcze w trakcie I wojny światowej w roku szkolnym 1915/1916[2]. W późniejszym czasie uzyskał wykształcenie średnie o profilu ekonomicznym[3].

Tuż po odzyskaniu przez Polskę niepodległości jako telegrafista uczestniczył w walkach obrony infrastruktury kolejowej miasta Zagórza podczas wojny polsko-ukraińskiej[12]. Został oficerem Wojska Polskiego służby stałej od 1919[13]. Mianowany na stopień podporucznika piechoty ze starszeństwem z dniem 31 sierpnia 1924[14], następnie awansowany do stopnia porucznika piechoty ze starszeństwem z dniem 31 sierpnia 1926[15][16]. W latach 20. i 30. służył w szeregach 2 pułku Strzelców Podhalańskich w Sanoku[17][18][19][5]. W latach 30. został awansowany na stopień kapitana piechoty[5][20]. Zamieszkiwał w Nowym Zagórzu[7]. Według stanu z marca 1939 w szeregach 2 p.s.p. pełnił funkcje oficera placu Sanok oraz dowódcy 5 kompanii w II batalionie[21].

Po wybuchu II wojny światowej brał udział w kampanii wrześniowej w szeregach macierzystego 2 p.s.p., sprawując stanowisko kwatermistrza[22][23]. Po nastaniu okupacji niemieckiej od 1940 przebywał i ukrywał się w Warszawie pod fałszywą tożsamością „Władysław Żarow”[24][9][25]. Tam zaangażował się w działalność konspiracyjną w 1941[13][25]. Działał w batalionie harcerskim „Wigry”[3], a z jego ramienia był wykładowcą w konspiracyjnej Szkole Podchorążych „Agricola”[26]. Działał w Armii Krajowej, przydzielony do Okręgu Warszawa AK[9]. W konspiracji funkcjonował pod pseudonimem „Ateński”[24][9]. W okresie od 1942 do lipca 1944 był oficerem wyszkolenia w 1 kompanii „Witold” w składzie batalionu „Wigry”[27][9]. Po sformowaniu na przełomie 1943/1944 kompanii „Edward” służył w jej dowództwie (dowódcą był p.o. por.. rez. Bohdan Machan ps. „Akaga”) oraz jako oficer szkoleniowy[28]. Jako oficer „Wigier” był także wykładowcą w zakresie piechoty na kursach w tajnym Centrum Wyszkolenia Wojskowego Szarych Szeregów, zatwierdzonym w czerwcu 1944[29]. Kilka godzin przed wybuchem powstania warszawskiego (godzina „W”) 1 sierpnia 1944 został mianowany przez kpt. hm. Eugeniusza Konopackiego ps. „Trzaska” na stanowisko dowódcy 3 kompanii „Edward” (zastępując dotychczasowego dowódcę „Akagę”) w składzie batalionu „Wigry” w ramach Zgrupowania „Paweł”[30][31][32][9][5]. Koncentracja żołnierzy była zaplanowana na placu Krasińskich, gdzie zjawił się „Ateński” (a także „Akaga”), ale podległe mu plutony znajdowały się na Starówce[33]. Po wycofaniu się oddziałów na Stare Miasto 6 sierpnia batalion „Wigry” podlegał zgrupowaniu „Róg”[30][9][5]. Od 7 sierpnia kpt. Solon służył w dowództwie batalionu „Wigry”[34]. W powstaniu brał udział w walkach na Woli i na Starym Mieście[13]. W dniu 20 sierpnia 1944 przeszedł do Kampinosu[35]. Tam był oficerem Wydzielonej Grupy Batalionu Harcerskiego „Wigry” AK, która około 15 września 1944 została włączona do batalionu „Zemsta” w składzie Grupy „Kampinos”[36]. Służył w szeregach kompanii „Zemsta II”[9].

 
Nagrobek Edwarda Solona

Po nadejściu frontu wschodniego ochotniczo w 1945 zgłosił się do służby w szeregach ludowego Wojska Polskiego[37]. W 1945 był dowódcą kompanii w Warszawie[13]. Otrzymał przydział do Wojsk Ochrony Pogranicza[25]. W 1946 sprawował stanowisko zastępcy dowódcy komendanta odcinka WOP Gorlice[38]. Z wojska został zwolniony w lipcu 1946[39].

Po wojnie był rencistą i pozostawał w stopniu kapitana[3]. Przedwojenne elementy umundurowania i odznaki pułkowe przekazał na rzecz Muzeum Historycznego w Sanoku[40]. Był członkiem organizacji ZBoWiD w Sanoku[41]. Do końca życia był emerytem i zamieszkiwał w Sanoku przy ul. Adama Mickiewicza 39[1][3]. Zmarł 6 czerwca 1971 w Sanoku[1][3][25][b]. Został pochowany na cmentarzu przy ul. Rymanowskiej w Sanoku[1][42].

28 lipca 1929 w Sanoku poślubił Janinę Smólską (1904–1985, córka Władysława, nauczycielka)[6][7][43][44][45]. Mieli dwie córki, w tym Krystynę Bożenę (ur. 1936)[7], oraz syna Jerzego (ur. 1931, inżyniera mechanik, nauczyciel w Sanoku)[46]. Żona kpt. Solona w latach 30. była właścicielką domu przy ul. Adama Mickiewicza 29[47], przed 1939 należała do Rodziny Wojskowej 2 p.s.p., po wybuchu wojny wraz z synem Jerzym oraz w grupie innych małżonek polskich oficerów z sanockiego pułku trafiła do Kulczyc, następnie do Drohobycza, po czym powróciła do Sanoka[48][49][50].

Ordery i odznaczenia edytuj

Uwagi edytuj

  1. ↑ Datę urodzenia 8 grudnia 1899 podały Roczniki Oficerskie 1928, 1932, Księga urodzeń (wojskowi) 1932-1939 oraz historyk Andrzej Brygidyn. Dzień urodzenia 4 grudnia 1899 został podany na inskrypcji nagrobnej Edwarda Solona. We wpisie w Księdze małżeństw (1924–1936) z 1929 podano wyłącznie wiek Edwarda Solona (29 lat).
  2. ↑ Inskrypcja na grobie podała datę śmierci 5 czerwca 1971. Strona Muzeum Powstania Warszawskiego (1944.pl) podała datę zgonu 5 czerwca 1970.

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c d Księga cmentarna 1 „A” lata 1962–1973, s. 89 (poz. 56).
  2. ↑ a b c CK Gimnazjum Państwowe Wyższe w Sanoku. Katalog główny, rok 1915/16 (zespół 7, sygn. 64). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 233.
  3. ↑ a b c d e f g Deklaracje ↓, s. 38.
  4. ↑ a b Deklaracje (N) ↓, s. 203.
  5. ↑ a b c d e Andrzej Brygidyn: Żołnierskimi rzuceni losami. Sanok: 1994, s. 215. ISBN 83-87282-47-2.
  6. ↑ a b c Księga małżeństw (1924–1936). Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku. s. 311.
  7. ↑ a b c d Księga urodzeń (wojskowi) 1932–1939. Sanok.
  8. ↑ a b Rocznik Oficerski 1939 ↓, s. 54.
  9. ↑ a b c d e f g h i Edward Solon. Muzeum Powstania Warszawskiego. [dostęp 2021-07-31].
  10. ↑ a b CK Gimnazjum Państwowe Wyższe w Sanoku. Katalog główny, rok szkolny 1897/1898 (zespół 7, sygn. 23). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 103.
  11. ↑ XXXII. Sprawozdanie Dyrekcyi c.k. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1912/13. Sanok: Fundusz Naukowy, 1913, s. 78.
  12. ↑ a b Informacja na wystawie w Szkole Podstawowej nr 2 w Zagórzu.
  13. ↑ a b c d Deklaracje ↓, s. 39.
  14. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 407.
  15. ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 274.
  16. ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 107.
  17. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 328.
  18. ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 102.
  19. ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 616.
  20. ↑ Andrzej Brygidyn: Kryptonim „San”. Żołnierze sanockiego Obwodu Związku Walki Zbrojnej – Armii Krajowej 1939-1944. Sanok: Społeczny Komitet Wydawniczy „San”, 1992, s. 15.
  21. ↑ Rocznik Oficerski 1939 ↓, s. 653.
  22. ↑ Andrzej Brygidyn: Żołnierskimi rzuceni losami. Sanok: 1994, s. 165. ISBN 83-87282-47-2.
  23. ↑ Paweł Sulich: Wielka księga piechoty polskiej 1918–1939. 22 Dywizja Piechoty Górskiej. Warszawa: Edipresse Polska SA, 2018, s. 30. ISBN 978-83-7945-614-7.
  24. ↑ a b Bielecki 1991 ↓, s. 47, 52.
  25. ↑ a b c d Deklaracje (N) ↓, s. 204.
  26. ↑ Bielecki 1991 ↓, s. 47.
  27. ↑ Bielecki 1991 ↓, s. 281-282.
  28. ↑ Bielecki 1991 ↓, s. 285.
  29. ↑ Bielecki 1991 ↓, s. 52.
  30. ↑ a b Bielecki 1991 ↓, s. 61, 73, 84, 285.
  31. ↑ Robert Bielecki: Długa 7 w Powstaniu Warszawskim. 1994, s. 16.
  32. ↑ Juliusz Kulesza: Starówka. Przewodnik historyczny po miejscach walk i pamięci czasu okupacji i Powstania Warszawskiego. 1999, s. 168.
  33. ↑ Bielecki 1991 ↓, s. 73.
  34. ↑ Bielecki 1991 ↓, s. 84, 289.
  35. ↑ Bielecki 1991 ↓, s. 289.
  36. ↑ Bielecki 1991 ↓, s. 309.
  37. ↑ Deklaracje ↓, s. 38, 40.
  38. ↑ Deklaracje ↓, s. 39, 40.
  39. ↑ Deklaracje ↓, s. 40.
  40. ↑ Andrzej Romaniak: Pamiątki po 2 Pułku Strzelców Podhalańskich z Sanoka. Katalog zbiorów. Sanok: Muzeum Historyczne w Sanoku, 2003, s. 97–98, 101. ISBN 83-919305-0-5.
  41. ↑ Deklaracje ↓, s. 40-41.
  42. ↑ Edward Solon. cmentarzsanok.zetohosting.pl. [dostęp 2021-07-21].
  43. ↑ Deklaracje (N) ↓, s. 200, 202.
  44. ↑ Księga przynależnych do gminy Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka. s. 581 (poz. 1104).
  45. ↑ Janina Solon. cmentarzsanok.zetohosting.pl. [dostęp 2021-07-21].
  46. ↑ Niektórzy z grona... Jerzy Solon. W: Stanisław Dydek: Zespół Szkół Mechanicznych w Sanoku 1946–1996. Brzozów: Oficyna Wydawniczo-Reklamowa „Edytor” w Brzozowie, 1997, s. 255–256. ISBN 83-87450-00-6.
  47. ↑ Akta miasta Sanoka. Wykaz ulic i mieszkań w mieście Sanoku 1931 r. (zespół 135, sygn. 503). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 127.
  48. ↑ Alojzy Bełza, Edward Zając. 100 lat temu urodził się Alojzy Bełza – ps. „Alfred Burzyński”, „Alik” (IV). Nie było czasu na żale i rozważania. „Gazeta Bieszczadzka”, s. 8, Nr 21 (225) z 20 października 2000. 
  49. ↑ Alojzy Bełza, Edward Zając. 100 lat temu urodził się Alojzy Bełza – ps. „Alfred Burzyński”, „Alik” (IV). Na wzgórzach wyrosła tyraliera piechoty niemieckiej. „Gazeta Bieszczadzka”, s. 8, Nr 22 (226) z 3 listopada 2000. 
  50. ↑ Alojzy Bełza, Edward Zając. 100 lat temu urodził się Alojzy Bełza – ps. „Alfred Burzyński”, „Alik” (IV). Są duże aresztowania. „Gazeta Bieszczadzka”, s. 8, Nr 23 (227) z 17 listopada 2000. 
  51. ↑ M.P. z 1939 r. nr 119, poz. 280 „za zasługi w służbie wojskowej”.
  52. ↑ Deklaracje (N) ↓, s. 202.

Bibliografia edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Edward_Solon&oldid=71413643”