Elisabeta Rizea
Elisabeta Rizea właśc. Elisabeta Șuța (ur. 28 czerwca 1912 we wsi Domnești, zm. 4 października 2003 w Pitești[1]) – rumuńska działaczka antykomunistycznego ruchu oporu, ofiara represji.
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przyczyna śmierci |
zapalenie płuc |
Życiorys edytuj
Urodziła się w rodzinie chłopskiej, była jednym z trzynaściorga dzieci Iona i Marii Șuța[2][3]. Ukończyła 7 klas szkoły podstawowej, ale z powodów materialnych nie mogła kontynuować nauki[3]. W 1931 przeniosła się do wsi Nucșoara, gdzie poślubiła wdowca Gheorghe Rizeę[4]. Po przejęciu władzy przez komunistów w 1947 zginął wujek Elisabety Gheorghe Șuța, działacz Narodowej Partii Chłopskiej, zamordowany przez policję[5]. Po jego śmierci, mąż Elisabety dołączył do oddziału Haiducii Muscelului, dowodzonego przez Tomę Arnăuțoiu[6]. Elisabeta zajmowała się zaopatrzeniem oddziału w żywność i dostarczaniem informacji[1]. 18 czerwca 1948 oddział Tomy Arnăuțoiu wpadł w zasadzkę zorganizowaną przez Securitate, ale większość oddziału przerwała okrążenie i uciekła. Uczestniczące w obławie oddziały wojskowe i Securitate rozpoczęło aresztowania osób podejrzewanych o współpracę z partyzantami. 20 listopada 1950 Elizabeta Rizea została aresztowana i trafiła do więzienia w Pitești[2]. Mimo tortur nie ujawniła miejsca pobytu oddziału[5]. Śledztwo w jej sprawie trwało przez 18 miesięcy, zanim stanęła na ławie oskarżonych i została skazana przez sąd wojskowy na 6 lat więzienia[2]. Karę odbywała w więzieniu w Jilavie[3].
Po uwolnieniu z więzienia w 1956 nadal kontynuowała swoją działalność dostarczając informacje i żywność dla partyzantów antykomunistycznych[1]. W 1958 Rizea została ponownie uwięziona[2]. Była torturowana, a następnie skazana na 25 lat więzienia. Karę odbywała w więzieniu kobiecym w Mislea. W 1964 wyszła z więzienia, na mocy amnestii generalnej[1].
Historia życia Rizei stała się znana Rumunów dzięki wywiadowi, którego udzieliła w 1992 dziennikarce Lucii Hoss-Longin, przygotowującej film o partyzantach antykomunistycznych[1][3]. Rizea zaangażowała się w działalność na rzecz upamiętnienia ofiar terroru komunistycznego[4]. W maju 2001 jej dom w Nucșoarze odwiedził król Michał I i prezydent Emil Constantinescu[4]. Zmarła z powodu wirusowego zapalenia płuc w szpitalu w Pitești[3].
Pamięć edytuj
Zapis wywiadu z Elisabetą Rizea znajduje się w muzeum w Sighecie[6]. znajduje się w Imię Elisabety Rizei noszą ulice w Nucșoarze, Jassach i Timișoarze. Dzięki staraniom prawnuka Rizei, Bogdana Vârvoreanu dom w Nucșoarze ma być przekształcony w muzeum[4].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e Elisabeta Rizea (1912-2003) [online], tagproject.eu (ang.).
- ↑ a b c d Elisabeta Rizea [online], eroinenucsoara.ro (rum.).
- ↑ a b c d e Elisabeta Rizea – o icoană a demnităţii, un simbol al rezistenţei anticomuniste [online], radioromaniacultural.ro, 2019 (rum.).
- ↑ a b c d Claudia Florentina Dobre. A Different Kind of Heroes: The Romanian Anticommunists during Postcommunist Era. „Balkanistic Forum”. 1, s. 189-192, 2023.
- ↑ a b Elisabeth Bouleanu, Elisabeta Rizea [online], historia.ro (rum.).
- ↑ a b Elisabeta Rizea = memorialsighet.ro [online] (rum.).