Eminium
Eminium Schott – rodzaj roślin należący do rodziny obrazkowatych, liczący 9 gatunków występujących od północno-wschodniej Afryki, przez Bliski Wschód do środkowej Azji. Nazwa naukowa rodzaju została użyta po raz pierwszy przez Dioskurydesa w pracy De Materia Medica, powstałej w I wieku n.e.
 Eminium intortum | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadklasa | |||
| Klasa | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina |
Aroideae | ||
| Rodzaj |
Eminium | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Eminium (Blume) Schott Syn. Aroid.: 16 (1855) | |||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
Eminium spiculatum (Blume) Schott[3] | |||
| Synonimy | |||
| |||
| Zasięg | |||
| |||
Morfologia edytuj
- Pokrój
- Średniej wielkości rośliny zielne.
- Łodyga
- Niemal kulista bulwa pędowa, pokryta szczytowo woskiem.
- Liście
- Rośliny tworzą od 3 do 6 lub 8 liści na ogonkach osadzonych w relatywnie długich pochwach. Blaszki liściowe lancetowate (E. regelii), równowąsko-oszczepowate, z rozszczepionymi płatkami przy nasadzie (E. lehmannii, E. heterophyllum, E. intortum), wachlarzowatopalczaste (np. E. albertii) lub bardziej skomplikowane (E. spiculatum). Przynasadowe płatki blaszek oszczepowatych i brzegowe listki blaszek złożonych są wzniesione i spiralnie skręcone. Użyłkowanie pierwszorzędowe pierzaste, dalsze siatkowate.
- Kwiaty
- Razem z liśćmi lub wcześniej roślina tworzy pojedynczy kwiatostan typu kolbiastego pseudancjum na szypułce dużo krótszej od ogonka liściowego, zgrubiałej u szczytu. Brzegi pochwy kwiatostanu w dolnej części zwinięte, w górnej otwarte. Górna część pochwy podłużna lub podłużno-jajowata; wnętrze niekiedy gęsto marszczone (E. spiculatum). Kolba osadzona, smukła, krótsza od pochwy. Kwiaty żeńskie oddzielone od 2-pręcikowych męskich szerokim pasem prątniczek. Pręciki siedzące lub prawie siedzące, pylniki podłużno-eliptyczne, pękające przez szczytową szparkę. Prątniczki szydłowate, czasem spłaszczone, proste lub lekko zakrzywione. Zalążnie odwrotnie jajowato-eliptyczne, 1-komorowe, 2-zalążkowe. Zalążki ortotropowe. Szyjka słupka krótka do niemal niezauważalnej. Znamię słupka hemisferyczne. Wyrostek kolby zwykle relatywnie krótki, wydłużono-maczugowaty, zgrubiały, cylindryczny, gładki lub pomarszczony (np. u E. koenenianum i E. spiculatum).
Biologia i ekologia edytuj
Wszystkie gatunki są bylinami i geofitami, zasiedlającymi kamieniste lub piaszczyste gleby na łąkach, sawannach, półpustyniach i pustyniach. Rośliny rozpoczynają okres wegetacyjny późną jesienią. Liście, wyrastające razem z kwiatostanem lub po przekwitnięciu, utrzymują się do wczesnej wiosny, kiedy rośliny wchodzą w okres spoczynku. Kwiatostany wszystkich gatunków wydzielają odrażający zapach. Rośliny zapylane są przez chrząszcze z rodziny żukowatych i kusakowatych oraz muchówki z rodzin: Sphaeroceridae, Sepsidae, Ortidae, muchowatych, Ulidiidae, błotniszkowatych i wodarkowatych[5]. Liczba chromosomów 2n = 24, 28.
Systematyka edytuj
- Pozycja rodzaju według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG IV z 2016)
- Należy do plemienia Areae, podrodziny Aroideae, rodziny obrazkowatych, rzędu żabieńcowców w kladzie jednoliściennych[2][6].
- Gatunki[4]
- Eminium albertii (Regel) Engl.
- Eminium heterophyllum (Blume) Schott
- Eminium intortum (Banks & Sol.) Kuntze
- Eminium jaegeri Bogner & P.C.Boyce
- Eminium koenenianum Lobin & P.C.Boyce
- Eminium lehmannii (Bunge) Kuntze
- Eminium rauwolffii (Blume) Schott
- Eminium regelii Vved. in Schreder (ed.)
- Eminium spiculatum (Blume) Schott
Zastosowanie edytuj
Do XIX wieku Kazachowie używali do polowań na tygrysy trucizny sporządzonej z bulw E. lehmannii[7].
Ekstrakty alkaloidy i flawonoidy zawarte w liściach E. spiculatum wykazują działanie antybakteryjne przeciwko pałeczkom okrężnicy[8].
Przypisy edytuj
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-06-21] (ang.).
- ↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2010-07-31].
- ↑ a b R. Govaerts i D.G. Frodin: World Checklist of Araceae (and Acoraceae). The Board of Trustees of the Royal Botanic Gardens, Kew, 2002. [dostęp 2010-07-31]. (ang.).
- ↑ M. Gibernau. Pollinations and visitors of aroid inflorescences. „Aroideana”. 26, s. 66-83, 2003.
- ↑ L.I. Cabrera et al. Phylogenetics relationships of aroids and duckweeds (Araceae) inferred from coding and noncoding plastid DNA. „American Journal of Botany”. 95(9), s. 1153-1165, 2008. DOI: 10.3732/ajb.0800073.
- ↑ V.G. Geptner, A. Sludskii, A. S. Komarov, N. Komorov: Mammals of the Soviet Union: Carnivora, Part 2 (Hyaenas and Cats). Brill Academic Publishers. ISBN 90-04-08876-8.
- ↑ K. Najla'a et al.. Isolation and antibacterial evaluation of plant extracts from some medicinal plants in Kurdistan region. „Journal Duhok Univ.”. 12 (1), s. 250-255, 2009. University of Dohuk.
Bibliografia edytuj
- Peter C. Boyce: The Genus Eminium. The International Aroid Society. [dostęp 2010-06-25].
- Habald Riedl. Kritische Untersuchungen über die Gattung Eminium (BLUME) SCHOTT nebst Bemerkungen zu einigen anderen Aroideen der südwestasiatischen Flora. „Ann. Naturhistor. Mus. Wien”. 73, s. 103-121, 1969. Wien.