Prostoskrzydłe długoczułkowe

(Przekierowano z Ensifera (owady))

Prostoskrzydłe długoczułkowe[2][3], prostoskrzydłe długoczułkie[4] (Ensifera) – podrząd owadów prostoskrzydłych (Orthoptera), do którego zaliczane są m.in. powszechnie znane pasikoniki i świerszcze. Obejmuje ponad 10 tysięcy gatunków[4] występujących na wszystkich kontynentach poza Antarktydą. W zapisie kopalnym są znane co najmniej od górnego triasu.

Prostoskrzydłe długoczułkowe
Ensifera[1]
Chopard, 1920
Ilustracja
Świerszcz polny (Gryllus campestris)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

stawonogi

Gromada

owady

Podgromada

owady uskrzydlone

Infragromada

Neoptera

(bez rangi) Polyneoptera
Nadrząd

Orthopterida

Rząd

prostoskrzydłe

Podrząd

prostoskrzydłe długoczułkowe

Pasikonik zielony
Opaślik sosnowiec
Dolichopoda, prawdopodobnie D. azami
Motuweta isolata
Gryllotalpa brachyptera

Nazwa zwyczajowa edytuj

W języku polskim takson Ensifera Chopard, 1920 określany jest nazwami: prostoskrzydłe długoczułkowe[3] lub długoczułkie[4], ale obydwie z nich stosowane są również dla muchówek z podrzędu Nematocera określanych jako muchówki długoczułkowe[5] lub długoczułkie[6][7].

Taksonomia edytuj

Takson wprowadzony w 1920 roku przez Luciena Choparda[8]. Przez wielu autorów traktowany w randze osobnego rzędu[2][9].

Opis edytuj

Średniej wielkości owady (długości zwykle ok. 3 cm), o ciele spłaszczonym bocznie lub walcowatym. Głowa hipognatyczna. Narządy gębowe typu gryzącego. Czułki długie, liczące nie mniej niż 30 członów, często dłuższe u ciała[2], krótkie jedynie u turkuciowatych[9]. Przedplecze zachodzące na następne segmenty, może być podzielone poprzeczną bruzdą na prozonę i metazonę. Golenie odnóży przednich wyposażone w narządy bębenkowe (tympalne) o otworach owalnych lub szczelinowatych[9]. Tylne odnóża skoczne, o bardzo silnie rozbudowanych udach. Stopy zwykle cztero-, rzadziej trójczłonowe. Zwykle obecne dwie pary skrzydeł, choć mogą być one zredukowane lub całkiem ich brak. Przednia para skórzasta, węższa[2] i mocniej zesklerotyzowana[9], a tylna błoniasta i szeroka, gęsto użyłkowana, o żyłkach podłużnych ułożonych wachlarzowato. Odwłok szeroko połączony z tułowiem[2], u samic zwieńczony długim pokładełkiem (które może jednak nie występować[4] jak np. u turkuciowate[9]) oraz podłużnie złożonymi walwami[6].

Biologia i ekologia edytuj

Liczne gatunki zdolne są do wydawania wysokich dźwięków. Używają do tego narządów strydulacyjnych w postaci zmodyfikowanych części przednich skrzydeł, które pocierają o siebie. Dźwięk jest odbierany przez inne osobniki dzięki narządom tympalnym[2].

Przeobrażenie niezupełne[2].

Wiele gatunków drapieżnych, aktywnie polujących; inne wszystkożerne[2], a tylko długoskrzydlakowate wyłącznie roślinożerne[9].

Rozprzestrzenienie edytuj

Kosmopolityczny podrząd, znany z całej kuli ziemskiej. W Polsce występuje 6 rodzin: pasikonikowate (Tettigoniidae), długoskrzydlakowate (Phaneropteridae), śpieszkowate (Rhaphidophoridae), świerszczowate (Gryllidae), mrowiszczakowate (Myrmecophilidae) i turkuciowate (Gryllotalpidae)[9][8].

Systematyka edytuj

Do podrzędu tego zalicza się 4 infrarzędy[8]:

, trzy nadrodziny nieprzypisane do infrarzędów[8]:

oraz 2 rodziny nieprzypisane do nadrodzin[8]:

Przypisy edytuj

  1. Ensifera, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. a b c d e f g h Jiří Zahradník: Przewodnik: Kózkowate. Warszawa: Multico, 2001, s. 72.
  3. a b Ursula Stichmann-Marny, Erich Kretzschmar: Przewodnik. Rośliny i zwierzęta. Warszawa: Multico, 2006. ISBN 83-7073-429-4.
  4. a b c d Fauna Polski - charakterystyka i wykaz gatunków. Bogdanowicz W., Chudzicka E., Pilipiuk I. i Skibińska E. (red.). T. II. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2007. ISBN 978-83-881470-7-4.
  5. Czesław Jura: Bezkręgowce. Podstawy morfologii funkcjonalnej, systematyki i filogenezy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007, s. 599. ISBN 978-83-01-14595-8.
  6. a b Józef Razowski: Słownik entomologiczny. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1987. ISBN 83-01-07907-X.
  7. Biologia. Multimedialna encyklopedia PWN Edycja 2.0. pwn.pl Sp. z o.o., 2008. ISBN 978-83-61492-24-5.
  8. a b c d e Eades, D.C.; D. Otte; M.M. Cigliano & H. Braun: Orthoptera Species File Online: suborder Ensifera. [dostęp 2010-10-01]. (ang.).
  9. a b c d e f g Heiko Bellmann: Szarańczaki. Łatwe oznaczanie gatunków Europy Środkowej. Multico Oficyna Wydawnicza, 2006, seria: Przewodnik Entomolog. ISBN 978-83-7073-705-4.