Eudialit
Eudialit – minerał zaliczany do gromady krzemianów. Jest krzemianem pierścieniowym. Nazwa minerału pochodzi od złożenia dwóch greckich słów eu = dobrze i dialitos = rozkładalny, co nawiązuje do łatwości rozpuszczenia tego minerału w kwasach. Potocznie eudialit nazywa się krwią północy.
| |
| Właściwości chemiczne i fizyczne | |
| Skład chemiczny |
Na4(Ca,Ce)2(Fe2+,Mn2+)ZrSi8O22(OH,Cl)2 |
|---|---|
| Twardość w skali Mohsa |
5-5,5 |
| Przełam |
brak |
| Łupliwość |
niewyraźna |
| Pokrój kryształu |
pokrój krótko słupkowy |
| Układ krystalograficzny |
trygonalny |
| Właściwości mechaniczne |
kruchy, łatwo rozpuszczalny w kwasach |
| Gęstość minerału |
2,74-3,10 g/cm³ |
| Właściwości optyczne | |
| Barwa |
czerwono różowa |
| Rysa |
biała |
| Połysk |
szklisty do tłustego |
| Współczynnik załamania |
nω = 1,588-1,636 nε= 1,588-1,658 |
| Inne |
dodatni lub ujemny |
Charakterystyka edytuj
Eudialit tworzy kryształy o pokroju grubotabliczkowym i krótkosłupowym. Występuje jako wrosły minerał w postaci zbitych i ziarnistych skupień. Jest kruchym minerałem o szklistym połysku na świeżej powierzchni. Połysk ten „tłuścieje” wraz z wietrzeniem powierzchni kryształu. W płytkach cienkich jest minerałem bezbarwnym oraz nie wykazuje pleochroizmu. Minerał ten współwystępuje z mikroklinem, nefelinem, egirynem, lamprofyllitem, lorenzenitem, murmanitem, arfvedsonitem, sodalitem, enigmatytem, rinkitem, lavenitem, tytanitem oraz magnetytem.
Skład chemiczny edytuj
Zazwyczaj minerał ten zawiera do 12% ZrO2 oraz 0,3-2,9% (Ce,La,Y)2O3. Występują także odmiany zasobne w FeO i NbO5 – nazywane są eukolitem.
| Składnik | (1) % wag. | (2) % wag. | Składnik | (1) % wag. | (2) % wag. |
|---|---|---|---|---|---|
| SiO2 | 50,35 | 50,14 | SrO | 0,11 | 0,47 |
| TiO2 | 0,38 | 0,46 | Na2O | 12,53 | 14,06 |
| ZrO2 | 11,80 | 11,83 | F | 0,23 | – |
| Al2O3 | 0,44 | 0,07 | Cl | 1,47 | 1,82 |
| REE2O3 | 6,40 | 0,37 | H2O+ | 1,64 | 1,07 |
| Fe2O3 | 0,19 | 0,50 | H2O- | – | 0,12 |
| Nb2O5 | 0,69 | 0,11 | P2O5 | 0,03 | – |
| FeO | 2,41 | 5,32 | S | – | 0,04 |
| MnO | 1,34 | 0,60 | -O=(F,Cl)2 | 0,43 | 0,41 |
| MgO | 0,13 | 0,24 | ************* | ************* | ************* |
| CaO | 9,74 | 11,18 | Suma | 99,88 | 99,38 |
Wzory empiryczne z powyższych analiz
- (1) Na3,85(Ca1,65REE0,19K0,17)Σ=2,01(Fe2+0,32Mn2+0,18Nb0,06Mg0,03)Σ=0,59(Zr0,91Al0,08Ti0,04Fe3+0,001)Si8,02O22(OH2Cl0,39)Σ=2,12 – Kipawa Lake, Kanada
- (2) Na4,29(Ca1,88K0,28REE0,02)Σ=2,18(Fe2+0,70Mn2+0,08Mg0,06Nd0,01)Σ=0,85(Zr0,98Fe3+0,13Ti0,05Al0,01)Σ=0,1,17Si7,90O22(OH1,12Cl0,43)Σ=1,55 – Masyw Chibiński, Półwysep Kolski, Rosja
Krystalochemia edytuj
- Grupa punktowa 3-2/m
- Grupa przestrzenna R3-m
- Parametry komórki elementarnej, a=13,95-14,29Å, (b=a), c=29,89-30,49Å
- Z=12
Geneza edytuj
Minerał ten powstaje w procesach krystalizacji magmowej powiązanej z powstawaniem masywów sjenitów nefelinowych, granitów alkalicznych i skał z nimi związanych (fojaity, agpaity, lujawuryty, chibinity itp.). Może również powstawać w wyniku pomagmowych procesów pegmatytowych (tzw. pegmatyty agpaitowe) na skutek działającej tam pneumatolizy.
Występowanie edytuj
Jest to minerał niezwykle rzadki. Występuje głównie na Półwyspie Kolskim w Rosji (Masyw Chibiny i Łowoziero) wśród sjenitów nefelinowych. Poza Masywem Murmańskim można na niego natrafić w Szwecji (Ostergotland), Norwegii (Langesundfjord), Kanadzie w rejonie Kipawa Lake w Quebec, Grenlandii (Julianehaab i Kangerdluarssuk) oraz na Madagaskarrze, USA, Południowej Afryce, Gwinei i Namibii.
Zastosowanie edytuj
- kolekcjonerstwo
- drobna galanteria ozdobna
Literatura edytuj
 |
Ta sekcja od 2021-06 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. |
- Bolewski A., Mineralogia szczegółowa, Wydanie III, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa 1982, ISBN 83-220-0151-7
- Bolewski A., Manecki A., Mineralogia szczegółowa, Wydawnictwo PAE. Warszawa 1993, ISBN 83-85636-03-X
- Borkowska M., Smulikowski K., Minerały skałotwórcze, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa 1973
- Majerowicz A., Wierzchołowski B., Petrologia skał magmowych, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa 1990, ISBN 83-220-0335-8
- Manecki A, Muszyński M., Przewodnik do petrografii, Uczelniane Wydawnictwo Naukowo-Dydaktyczne AGH, Kraków 2008, ISBN 978-83-7464-110-4
- Coдoдoвa Ю.П., Aндреекo З.Д., Грaнaдчикова В.Г., Определитељ ювелирных и поделочных камней, Изд. "НЕДРА", Москва 1985
- Żaba J., Ilustrowana encyklopedia skał i minerałów, Wyd. Videograf II, Chorzów 2006, ISBN 978-83-7183-385-7