Eustazy Borkowski
Eustazy Borkowski (ur. 12 marca 1887 w Warszawie, zm. 9 maja 1960 w Nowym Jorku) – kapitan żeglugi wielkiej, dowodzący polskimi transatlantykami w dwudziestoleciu międzywojennym.
| |
| Data i miejsce urodzenia |
12 marca 1887 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
9 maja 1960 |
| Zawód, zajęcie | |
| Odznaczenia | |
| |
Kapitan Borkowski to postać barwna, owiana legendami kreowanymi przez siebie i swoją załogę, a utrwalonymi przez Karola Borchardta w książce Szaman morski, której jest tytułowym bohaterem.
Życiorys edytuj
W jego życiorysie jest wiele niejasności. Wiadomo, że urodził się w Warszawie oraz że mając 14 lat, porzuciwszy gimnazjum wyjechał nad morze (dokąd dokładnie – nie wiadomo). Pracował jako chłopiec okrętowy, uczył się w szkole morskiej w Rydze. Następnie, po jej ukończeniu, został oficerem w rosyjskiej marynarce handlowej. Po I wojnie światowej przez 10 lat był właścicielem i kierowcą taksówki w Paryżu.
Do Polski powrócił w 1929 i został od razu kapitanem na polskim parowcu pasażerskim „SS Premjer” należącym do «Polbrytu». Pracował w «Polskim Transatlantyckim Towarzystwie Okrętowym» i w «Gdynia–Ameryka Linie Żeglugowe» jako kapitan statków pasażerskich: od 1931 był kapitanem „SS Kościuszko” (na którym pływał najdłużej i z którym był najbardziej związany), następnie „SS Pułaski”, „MS Piłsudski” (zastępował na nim chorego kpt. Mamerta Stankiewicza) i bliźniaczego „MS Batory”, którego kapitanem został wyznaczony jeszcze przed przejęciem statku przez armatora i dowodził nim nieprzerwanie do września 1939 roku. W kwietniu 1937 obchodził jubileusz 100 podróży morskich[1].
Znany był jako poliglota (mówił kilkunastoma językami) i doskonały mówca, co sprawiało, że był niezwykle popularny wśród pasażerów.
14 listopada 1933 roku przeprowadził jako kapitan „Kościuszki” udaną akcję ratowania rozbitków z niemieckiego trawlera „Horst Wessel”[2] i podjął nawet próbę holowania i uratowania samego statku, której jednak zaniechał po zerwaniu holu, z uwagi na zagrożenie dla własnej załogi. W listopadzie 1934 roku tym samym statkiem przewiózł do Polski z Halifaksu w Kanadzie cztery bizony – dar Polonii kanadyjskiej dla prezydenta RP Ignacego Mościckiego. Dały one początek obecnego Ośrodka Hodowli Żubrów w Smardzewicach.
Wybuch II wojny światowej zastał go wraz z „MS Batory” w Nowym Jorku. Kapitan wygłosił wówczas kilka publicznych wypowiedzi, które – po części wskutek nieścisłych relacji prasy amerykańskiej i nieporozumień językowych – zaniepokoiły zdenerwowaną wybuchem wojny załogę. W związku z tym dyrekcja «GAL» odwołała go z dowództwa „Batorego”. Kapitan pozostał w Hoboken w USA i rozpoczął pływanie na statkach amerykańskich; nie wrócił już do polskiej floty. Po wojnie również nie wrócił do kraju, w którym nie miał rodziny – jego żona zmarła w Gdyni w czasie okupacji, a dzieci nie miał.
Żył 73 lata, zmarł w nowojorskiej dzielnicy Staten Island. Pochowany w East Hanover w stanie New Jersey.
Ordery i odznaczenia edytuj
- Złoty Krzyż Zasługi (dwukrotnie: 28 czerwca 1934[2], 11 listopada 1937[3])
Przypisy edytuj
- ↑ Jubileusz kpt. Borkowskiego. „Gazeta Lwowska”, s. 2, Nr 89 z 21 kwietnia 1937.
- ↑ a b M.P. z 1934 r. nr 148, poz. 195 „za zasługi przy ratowaniu załogi statku „Horst Wessel” w dniu 14 listopada 1933 roku”.
- ↑ M.P. z 1937 r. nr 260, poz. 411 „za zasługi na polu pracy społecznej”.
Zobacz też edytuj
Bibliografia edytuj
- Karol Olgierd Borchardt, Szaman morski, Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1985, ISBN 83-215-5190-4, OCLC 835892397.
- Jerzy Pertek, Królewski statek Batory. Wydawnictwo Morskie, 1975.
- Bożena Aksamit, Batory, Agora 2015.