Express – piosenka pop/R&B stworzona na ścieżkę dźwiękową Burlesque: Original Motion Picture Soundtrack (2010). Wykonywany przez amerykańską piosenkarkę Christinę Aguilerę oraz wyprodukowany przez Christophera „Tricky’ego” Stewarta, utwór wydany został jako pierwszy singel promujący krążek w listopadzie 2010 roku.

Express
Wykonawca singla
z albumu Burlesque: Original Motion Picture Soundtrack
Christina Aguilera
Wydany

12 listopada 2010 r.
(Zobacz dokładne daty wydania)

Nagrywany

20092010

Gatunek

pop, R&B, electronica

Długość

4:23 (wersja albumowa)
3:04 (wersja radiowa)

Wydawnictwo

RCA Records, Sony BMG

Producent

Tricky Stewart

Format

digital download, airplay

Autor

Christina Aguilera, Christopher Stewart, Claude Kelly

Singel po singlu
I Hate Boys
(2010)
„Express”
(2010)
Bound to You
(2010)

Singel odniósł umiarkowany sukces komercyjny, obejmując pozycje w Top 30 większości list przebojów, na których był notowany. Zajął miejsce siedemdziesiąte piąte na UK Singles Chart oraz pięćdziesiąte ósme na ARIA Top 100 Singles[1][2]. Choć nie był promowany wideoklipem, „Express” został przebojem w krajach Azji; uplasował się tam na szczycie oficjalnych zestawień singlowych Armenii i Tajwanu, a także na pozycji #2 japońskiego Oricon Top 100 Singles[1]. Piosenka została pozytywnie oceniona przez krytyków muzycznych, którzy docenili jej nowoczesną aranżację oraz interpretację utworu przez Aguilerę[3][4].

Informacje o utworze edytuj

 
Współautor piosenki Claude Kelly (na zdj. w 2015 roku).

Utwór powstawał na przestrzeni lat 2009 i 2010 w czterech pracowniach: The Village Recorder i Larrabee Sound Studios w Los Angeles, The Boom Boom Room w Burbank oraz Triangle Sound Studios w Atlancie. Autorami utworu są Christina Aguilera, Claude Kelly[5] i Christopher „Tricky” Stewart[6][7]; dwaj ostatni nawiązali współpracę z Aguilerą podczas nagrywania przez nią albumu Bionic (2010)[5][7]. Wokalistka opisała „Express” jako „bardzo zmysłowy utwór traktujący o byciu silną kobietą i znalezieniu pewności siebie we własnym erotyzmie[8]. Jednocześnie treść może opisywać życie tancerki burleskowej – bohaterki filmu muzycznego Burleska (Burlesque, 2010), w którym w głównej roli żeńskiej wystąpiła Aguilera[9]. „Express” jest jedną z trzech piosenek napisanych przez Aguilerę na ścieżkę dźwiękową do filmu oraz jedną z ośmiu przez nią wykonanych[9]. Gatunkowo „Express” balansuje na pograniczu muzyki pop, R&B i jazz-popu, podobnie jak inne piosenki z Burlesque OST. W wykonaniu odwołuje się do materiału z krążka Bionic, zawierając w sobie elementy elektroniki (słyszalne głównie pod koniec utworu) i dance-popu. Melodia utworu, inspirowana muzyką lat pięćdziesiątych XX wieku[10], jest współmierna ze staromodnym stylem przeboju Aguilery „Lady Marmalade” (2001)[4]. Jak podkreślali krytycy muzyczni, zamysłem kompozycji było zmiksowanie „old-schoolowego” tonu ze współczesnym krojem[10][11]. Piosenkę skomponowano w tonacji a-moll; głos wykonawczyni opiera się na oktawach, od E3 do E5[12].

Wydanie singla edytuj

45-sekundowy fragment utworu „Express” w sieci opublikowany został już na początku października 2010, udostępniony przez zarządców oficjalnej strony internetowej filmu Burleska. Kopia fragmentu piosenki trafiła na serwis YouTube[13]. Światowa premiera utworu miała miejsce 3 listopada 2010 roku na antenie amerykańskiej radiostacji KIIS-FM, w audycji On Air with Ryan Seacrest. Wówczas „Express” ogłoszony został przez prezentera Ryana Seacresta pierwszym singlem promującym soundtrack z filmu[14][15]. Początkowo na anglojęzycznej Wikipedii pojawiały się informacje, jakoby za inauguracyjny singel służyć miał utwór zamykający album, „The Beautiful People”, a 5 listopada singel „Express” opublikowano w Stanach Zjednoczonych na płytach kompaktowych. Obie okazały się nieprawdziwe. Fizyczna premiera singla odbyła się 19 listopada 2010, kiedy to wydawnictwo opublikowano w formacie digital download w Stanach Zjednoczonych[16]. Ponadto, także w listopadzie, RCA Records wydało – jak się wkrótce okazało – błędne oświadczenie, wedle którego premiera singla CD miała nastąpić po wejściu do kin filmu Burleska[17]. W połowie listopada „Express” wydany został jako singel airplayowy we Włoszech[18], a na początku grudnia zadebiutował na antenach radiowych w Australii[19]. „Express” nigdy nie został opublikowany na singlu CD.

W ostatnim dniu listopada 2010, jeszcze nie będąc oficjalnie wydanym singlem, „Express” zadebiutował w trzech japońskich notowaniach publikowanych przez magazyny Billboard i Hanshin Contents Link: prestiżowym Japan Hot 100, Top 100 Airplay oraz Adult Contemporary Airplay Chart, kolejno na pozycjach #68, #55 oraz #38[19]. Były to pierwsze listy przebojów, na jakich swoją obecność zanotował utwór. Jako szczytne w tych zestawieniach singel odnotował pozycje: #32[20], #20[21], #8[22]. Na innej japońskiej liście, Oricon Top 100 Singles, „Express” zajął wysokie miejsce drugie[1]. W drugiej połowie grudnia singel debiutował z pozycji siedemdziesiątej piątej na liście UK Singles Chart[23]. Osiągnął miejsca pierwsze list przebojów singlowych Armenii i Tajwanu oraz uplasował się w Top 10 listy indonezyjskiej i singapurskiej[2].

Opinie edytuj

Według redaktorów strony internetowej the-rockferry.onet.pl, „Express” to jeden z trzydziestu najlepszych utworów nagranych przez Aguilerę w latach 1997–2010[24].

Recenzje edytuj

Utwór spotkał się z pozytywnym przyjęciem krytyki. Przy okazji omówienia albumu Burlesque: Original Motion Picture Soundtrack dla witryny internetowej Decaptain.com, redaktor Antoine Reid wytypował „Express” na najnowocześniej brzmiącą piosenkę z płyty. „Zaczyna się dźwiękami trąbek i trzasków, aby szybko przejść w odrobinę elektroniczny bit; co jest przyjemnego w tym utworze, to, że – w przeciwieństwie do wcześniejszych kompozycji (zawartych na albumie – przyp.) – charakteryzuje się on agresywnym wokalem Aguilery i kieruje zasadą 'wszystkie chwyty dozwolone'” – napisał Reid[3]. Eric Henderson, recenzent czasopisma Slant Magazine, uznał „Express” za utwór „nieprzyzwoity, brzęczący i taneczny”, przekształcający Aguilerę w „bioniczną Lady Marmalade[4]. Piosenkę docenił także serwis Movie-Moron.com, pisząc, że „Express” „może poszczycić się dźwiękiem oddającym ducha muzyki XXI wieku” oraz porównując jej refren do refrenu przeboju Aguilery „Dirrty” (2002)[25]. Zdaniem recenzenta filmowo-muzycznego serwisu internetowego Movie Buzzers, „Express” i „Show Me How You Burlesque” są seksownymi, energicznymi utworami, które stanowią dopełnienie talentu Aguilery i obrazują, jak dobrze przygotowała się ona jako tancerka do udziału w muzycznym filmie Burleska[26]. Mariusz Leśniowski (orange.pl) pochwalił mocny bit piosenki oraz opisał ją jako „zestawienie dowolnie wybranego fragmentu pamiętnego musicalu Chicago z podkładem do utworu ‘Don’t Stop the Music' Rihanny[27]. Marek Michalak (tuba.pl) pisał o „Express” jako o „dobrze wypadającym, energetycznym kawałku, umiejętnie łączącym tradycyjne dźwięki z nowoczesnym beatem”[28].

W retrospektywnej recenzji dla serwisu Idolator z 2018 roku pisano, że „Express” to utwór, który „zasługiwał na bycie przebojem i został okradziony z nagrody Grammy”. Wspomniano również, że jego wykonanie w Burlesce pozostaje najlepszą sceną w filmie[29].

Promocja i wykonania koncertowe edytuj

Promocja medialna singla ruszyła pod koniec listopada 2010. Dnia 12 listopada 2010 roku ukazał się przedpremierowy fragment (teaser) wideoklipu do utworu, w którym Aguilera, jako Ali z filmu Burleska, śpiewa i tańczy w filmowym klubie „The Burlesque Lounge”. Do realizacji właściwego teledysku nigdy nie doszło. 21 listopada 2010 w Los Angeles artystka wystąpiła z utworem „Express” podczas 38. ceremonii wręczenia nagród American Music Awards; było to jedno z najważniejszych wydarzeń wieczoru[30]. Występ rozpoczęła siedząc na krześle, tyłem do widowni, by następnie obrócić się i w świetle reflektorów zaprezentować swój sceniczny wizerunek – ubrana była w czarny, błyszczący trykot-bezrękawnik, czarne buty do kolan i melonik. Scenę stylizowano na klub burleski, zgodnie z fabułą filmu z udziałem Aguilery, który to promowany był przez singel „Express”, a wokalistce towarzyszyły zastępy skąpo ubranych tancerek[30]. Komentatorzy porównali show do występów artystki z utworem „Dirrty” w czasach medialnej promocji albumu Stripped (2002)[30], redaktor brytyjskiego dziennika Daily Mail jednoznacznie określił widowisko mianem „oszałamiającego”[31].

11 grudnia 2010 Aguilera gościła w talent show The X-Factor brytyjskiej stacji telewizyjnej ITV. Po wspólnym wykonaniu swojego przeboju „Beautiful” z finalistką programu Rebeccą Ferguson, wokalistka odśpiewała piosenkę „Express”[32]. Indywidualny występ Aguilery przypominał ten, który miał miejsce trzy tygodnie wcześniej podczas American Music Awards[33]; sceneria, choreografia oraz kostiumy tancerzy odwzorowywały scenę z filmu Burleska, w której bohaterka kreowana przez piosenkarkę wykonuje utwór[34]. Wykonanie wokalistki wzburzyło Brytyjczyków, którzy pokierowali w stronę ITV tysiące zażaleń. Skarżono się na rzekomo lubieżny układ taneczny Aguilery, który stacja wyemitowała w czasie, gdy przed telewizorami zasiadało kilka milionów rodzin z dziećmi. Podczas premiery filmu Burleska w Wielkiej Brytanii Aguilera broniła widowiska, w którym uczestniczyła, odwołując się do feminizmu oraz tłumacząc, że w sztuce burleskowej nie istnieją limity, ograniczające widowiskowość i wyznaczające sprośność[9]. Promocja utworu oraz filmu, z którego pochodził, uwzględniała także wywiad Aguilery w japońskiej telewizji. W trakcie wywiadu artystka odśpiewała fragment piosenki[35].

28 maja 2016 występ Aguilery przed dwustutysięczną widownią zamknął marokański festiwal muzyczny Mawazine. Wśród dwudziestu odśpiewanych przez artystkę piosenek znalazł się fragment „Express”, poprzedzający cover „Lady Marmalade[36][37][38]. Rok później, w lipcu 2017, fragment nagrania został wykorzystany w trakcie koncertu Northwestern Mutual, odbywającego się w hali BMO Harris Bradley Center[39][40]. Instrumentalny urywek z piosenki urozmaicił też segmenty taneczne trasy koncertowej The Liberation Tour (2018)[41][42] oraz rezydentury The Xperience (2019)[43][44]. Latem 2019 roku Aguilera ruszyła w europejską trasę The X Tour: set koncertowy obejmował między innymi medley utworów „Vanity” i „Express”[45][46].

Spuścizna edytuj

W drugiej połowie lutego 2011 w sieci pojawił się parodystyczny wideoklip przedstawiający popisy taneczne dziesięcioletniego tajwańskiego chłopca. Dziecko, ubrane w kobiecy strój, tańczyło do piosenki „Express”, wzorując swój układ na choreografii Aguilery z filmu Burleska. Nagranie wzbudziło kontrowersje; redaktorka magazynu Billboard Jillian Mapes krytykowała seksualny wydźwięk klipu[47]. W czerwcu 2014 „Express” został wykonany przez wokalistkę Elefterię Elefteriu podczas jednego z nadawanych na żywo odcinków greckiego programu telewizyjnego Your Face Sounds Familiar. Później, wiosną 2019, Katarzyna Dąbrowska zaśpiewała utwór na łamach polskiej edycji programu[48]. Singel Louisy Johnson, „Yes” (2018), został zainspirowany brzmieniem piosenki Aguilery[49]. W styczniu 2021 roku Madison Hubbell i Zachary Donohue wywalczyli mistrzostwo USA w łyżwiarstwie figurowym w kategorii para taneczna. Swoją choreografię opracowali do piosenki „Express” Aguilery[50][51].

Nagrody i wyróżnienia edytuj

Rok Ceremonia Nagroda Rezultat
2011 J-Wave Awards piosenka roku[52] Nominacja

Listy utworów i formaty singla edytuj

Amerykański digital download
  1. „Express” – 4:20
Amerykański singel CD (nigdy nieopublikowany)
  1. „Express” (Soundtrack Version) – 4:23
  2. „Express” (Radio Edit) – 3:04
  3. „Express” (Instrumental) – 4:15

Remiksy utworu edytuj

  • Chakalaka Express (Michael Buston Mashup Mix) (vs. Wippenberg) – 8:34
  • Bitchin’ Diva Mix – 3:45
  • DJ B. Killer Remix – 5:05

Twórcy edytuj

  • Główne wokale: Christina Aguilera
  • Producent: Christopher „Tricky” Stewart
  • Autor: Christina Aguilera, Christopher „Tricky” Stewart, Claude Kelly
  • Producent wokalu: Claude Kelly
  • Nagrywanie: Oscar Ramirez
  • Inżynier dźwięku: Brian „B-LUV” Thomas, Andrew Wuepper
  • Mixer: Jaycen Joshua
  • Asystent mixera: Jesus Garnica
  • Perkusja: Joan Manuel Leguizamo, Pablo Correa, Brian „B-LUV” Thomas, Andrew Wuepper
  • Róg: Brian „B-LUV” Thomas, Andrew Wuepper, Chris Galland, Luis Navarro
  • Saksofon: James King
  • Puzon: Alejandro Carballo

Pozycje na listach przebojów edytuj

Kraj/region Notowanie (2010/2011) Wydawca Najwyższa pozycja
Armenia Official Singles Chart[1] IFPI 1
Australia Top 100 Singles[53][19] ARIA Charts 58
Chile Top 100 Singles[54] Nielsen Chile/IDERE/Monitec 100
Chorwacja Top 100 Airplay[2] YE 25
Indonezja Official Singles Chart[1] LIMA 5
Top 50 Singles[55] Creative Disc 2
Top Digital Songs[56] LIMA 1
Izrael Airplay Chart[57] Soundcharts 31
Japonia Adult Contemporary Airplay Chart[22] Billboard/Hanshin Contents Link 8
Japan Hot 100[20] 32
Top 100 Airplay[21] 20
Top 100 Singles[1] Oricon 2
Kostaryka Top 30 Airplay[2] IFPI 16
Malta Top 20 Singles[2] 14
Nikaragua Official Singles Chart[2] 21
Singapur Official Singles Chart[2] 8
Stany Zjednoczone Billboard Bubbling Under Hot 100[58] Billboard 2
Szwajcaria Top 100 Singles[1] Schweizer Hitparade 54
Tajwan Airplay Chart[59] Soundcharts 8
Top 50 Singles[1] RIT 1
Wielka Brytania UK R&B Chart[60] OCC 21
UK Singles Chart[23] 75
Włochy Top 100 Airplay[61] FIMI 50
Top 50 Singles[62] 91

Listy końcoworoczne edytuj

Kraj Notowanie (2011) Wydawca Najwyższa pozycja
Indonezja Top 50 Singles[63] Creative Disc 51
Tajwan Top 50 Singles RIT 20

Historia wydania edytuj

Region Data Format Wytwórnia
Włochy 12 listopada 2010 airplay[18] RCA Records
Stany Zjednoczone 19 listopada 2010 digital download[16]
Australia 6 grudnia 2010 airplay[19][64] Sony Music Entertainment
Polska 29 stycznia 2011

Informacje dodatkowe edytuj

Przypisy edytuj

  1. a b c d e f g h Christina Aguilera/Cher – Burlesque OST. musicchartheaven.com. (ang.) [dostęp 2011-02-01].
  2. a b c d e f g „SINGOLI DA 'BURLESQUE: ORIGINAL MOTION PICTURE SOUNDTRACK’ (registrato con Cher), I singoli dal ottavo album”. christinaaguilera-club.it. (wł.) [dostęp 2011-07-19].
  3. a b Reid, Antoine (2010-11-19). „Album Review: Christina Aguilera & Cher’s ‘Burlesque’ Soundtrack”. decaptain.com. (ang.) [dostęp 2010-11-25].
  4. a b c Henderson, Eric (2010-11-21). Christina Aguilera & Cher: Burlesque – Original Soundtrack | Music Review. SlantMagazine.com. (ang.) [dostęp 2010-11-25].
  5. a b „Songwriter Claude Kelly Strikes Again With Aguilera Single”. singersroom.com. 2010-11-06. (ang.) [dostęp 2010-11-14].
  6. Christopher Stewart Discography. discogs.com. (ang.) [dostęp 2010-11-25].
  7. a b Mitchell, Gail (2010-11-12). „Music producer Tricky Stewart talks career 'firsts'”. reuters.com. (ang.) [dostęp 2010-11-25].
  8. Goldberg, Lesley (2010-11-17). „'Beautiful,' Bullied and ‘Burlesque’ – our interview with Christina Aguilera”. afterellen.com. (ang.) [dostęp 2010-11-19].
  9. a b c „Express by Christina Aguilera Songfacts”. songfacts.com. (ang.) [dostęp 2012-05-13].
  10. a b „Christina Aguilera & Cher – Burlesque Soundtrack Review”. divadevotee.com. 2010-12-15. (ang.) [dostęp 2013-05-26].
  11. „Music Review: Burlesque – Original Motion Picture Soundtrack”. blogcritics.com. 2010-12-13. (ang.) [dostęp 2013-05-26].
  12. „Christina Aguilera – Express Sheet Music”. musicnotes.com. (ang.) [dostęp 2013-05-26].
  13. „(AUDIO) Fragment piosenki EXPRESS!”. christinaaguilera.com.pl. 2010-10-09. [dostęp 2010-11-05].
  14. Turner, Sadao (2010-11-03). „WORLD PREMIERE: New Music from Christina Aguilera ‘Express’ (AUDIO)”. ryanseacrest.com. (ang.) [dostęp 2010-11-05].
  15. „Express – pierwszy singiel z Burleski”. christinaaguilera.com.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-03-02)].. christinaaguilera.com.pl. 2010-11-03. [dostęp 2010-11-05].
  16. a b „Express (Burlesque Original Motion Picture Soundtrack): Christina Aguilera: Amazon.com: MP3 Downloads”. Amazon.com. (ang.) [dostęp 2010-12-22].
  17. Wood, Mikael (2010-11-19). „Christina Aguilera and Cher Shine on ‘Burlesque’ Soundtrack”. Billboard. (ang.) [dostęp 2010-11-25].
  18. a b Tozzi, Edoardo (2010-11-08). „CHRISTINA AGUILERA – EXPRESS (Burlesque). Radio Date: 12 Novembre 2010”. earone.it. (wł.) [dostęp 2010-12-06].
  19. a b c d CHRISTINA AGUILERA/CHER – THE BURLESQUE OST – ERA. ukmix.org. (ang.) [dostęp 2010-12-01].
  20. a b Hot 100 | JAPAN Charts | Billboard JAPAN. billboard-japan.com. 2010-12-20. (jap.) [dostęp 2010-12-08].
  21. a b Hot Top Airplay | JAPAN Charts | Billboard JAPAN. billboard-japan.com. 2010-12-20. (jap.) [dostęp 2010-12-08].
  22. a b Adult Contemporary Airplay | JAPAN Charts | Billboard JAPAN. billboard-japan.com. 2010-12-20. (jap.) [dostęp 2010-12-15].
  23. a b „OFFICIAL UK SINGLES TOP 100 – 25th December 2010”. theofficialcharts.com. 2010-12-25. (ang.) [dostęp 29010-12-19].
  24. „# 31, 32, 33, 34 Christina Aguilera 'Keeps Gettin Better – a Decade of Hits’ (2008) & Britney Spears ‘Singles Collection’ (2009) & Leona Lewis ‘Echo’ (2009) & Ciara ‘Fantasy Ride’ (2009)”. the-rockferry.blog.onet.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-09-24)].. the-rockferry.onet.pl. [dostęp 2014-01-22].
  25. „Burlesque Soundtrack”. movie-moron.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-11-27)].. movie-moron.com. 2010-11-23. (ang.) [dostęp 2010-12-03].
  26. „Burlesque Soundtrack Review”. moviebuzzers.com. 2010-12-08. (ang.) [dostęp 2010-12-26].
  27. Leśniowski, Mariusz (2011-02-01). „Welcome to Burlesque”. orange.pl. [dostęp 2011-02-01].
  28. Michalak, Marek (2011-02-11). „Christina Aguilera i Cher – Burlesque OST: recenzja”. tuba.pl. [dostęp 2011-04-11].
  29. Nied, Mike (2018-12-18). „Should Have Been Bigger: Christina Aguilera’s 'Express'”. idolator.com. (ang.) [dostęp 2019-06-08].
  30. a b c Kaufman, Gil (2010-11-21). „Christina Aguilera Struts Through 'Express (Burlesque)' At AMAs”. MTV News. MTV. (ang.) [dostęp 2010-11-22].
  31. „Rihanna debuts yet another wild new style at the American Music Awards. Justin Bieber wins four awards including Favourite Artist. Katy Perry, Fergie and Christina Aguilera put on racy performances”. Daily Mail. 2010-11-22. (ang.) [dostęp 2010-11-22].
  32. „Christina Aguilera Belts Out ‘Beautiful’ & ‘Express’ on 'X Factor'”. justjared.buzznet.com. 2010-12-11. (ang.) [dostęp 2010-12-12].
  33. „Występ w programie X-Factor”. xtina.pl. 2010-12-11. [dostęp 2010-12-12].
  34. „Występ Christiny z piosenką ‘Express’ w X-Factor – video”. xtina.pl. 2010-12-12. [dostęp 2010-12-12].
  35. „Christina Aguilera singing ‘EXPRESS’ in Japan 2010 (rare video)”. youtube.com. [dostęp 2016-03-24].
  36. „Mawazine Festival – Rhythms of the World 2016 – 15th edition – Artists – Christina Aguilera”. festivalmawazine.ma. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-07)].. festivalmawazine.ma. 2016. (ang.) [dostęp 2016-05-29].
  37. „Xtina Travels To Morocco To Perform At The Mawazine Festival; Slays In The Process”. 2016-05-29. (ang.) [dostęp 2016-05-29].
  38. „ZDJĘCIA/VIDEO: FESTIVAL MAWAZINE 2016”. christinaaguilera.com.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-09-11)].. christinaaguilera.com.pl. 2016-05-29. [dostęp 2016-05-31].
  39. „Christina Aguilera comes to town for private Northwestern Mutual performance”. onmilwaukee.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-06-12)].. onmilwaukee.com. 2017-07-25. (ang.) [dostęp 2017-07-27].
  40. „Christina Aguilera Setlist – BMO Harris Bradley Center, Milwaukee, WI, USA „. setlist.fm. (ang.) [dostęp 2017-07-27].
  41. „Christina Aguilera Setlist – Hard Rock Live, Hollywood, FL, USA „. setlist.fm. 2018-09. (ang.) [dostęp 2018-09-28].
  42. Miller, Jordan (2018-09-26). „The Hits, Tears, And A Proposal: Christina Aguilera Kicks Off The ‘Liberation’ Tour!”. breatheheavy.com. (ang.) [dostęp 2018-09-28].
  43. „Christina Aguilera Concert Setlist at Zappos Theater, Las Vegas on May 31, 2019”. setlist.fm. (ang.) [dostęp 2019-06-01].
  44. Nied, Mike (2019-06-01). „Christina Aguilera Launches ‘The Xperience’ Residency: See The Setlist”. idolator.com. (ang.) [dostęp 2019-06-08].
  45. „Christina Aguilera Concert Setlist at AccorHotels Arena, Paris on July 4, 2019”. setlist.fm. 2019-07. (ang.) [dostęp 2019-07-23].
  46. „Christina Aguilera Brings ‘The X Tour’ to Europe”. sosugary.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-07-19)].. sosugary.com. 2019-07-14. (ang.) [dostęp 2019-07-23].
  47. Mapes, Jillian (2011-02-18). „Watch: Little Boy Dresses Up like Christina Aguilera, Dances to 'Express'”. Billboard. (ang.) [dostęp 2014-08-02].
  48. „'Twoja twarz brzmi znajomo’. Iga Krefft wystąpiła jako Lady Gaga w utworze z ‘Narodzin gwiazdy’. Ale to nie ona wygrała”. rmf.fm. 2019-05-06. [dostęp 2019-05-22].
  49. Copsey, Rob (2018-03-09). „Just say YES to Louisa Johnson’s new single: First listen preview”. officialcharts.com. (ang.) [dostęp 2018-03-17].
  50. Prahl, Amanda (2021-01-17). „Watch the Sexy, Burlesque-Inspired Skate That Propelled These Ice Dancers to a National Title”. PopSugar UK. Group Nine Media. (ang.) [dostęp 2021-01-19].
  51. „Madison HUBBELL / Zachary DONOHUE – isuresults.com”. isuresults.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-11-26)].. ISU Results. International Skating Union. (ang.) [dostęp 2021-01-19].
  52. „2011 Tokyo Hot 100 Charts: Song of the Year”. j-wave.co.jp. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-24)].. J-Wave. J-Wave Inc. (jap.) [dostęp 2020-04-19].
  53. „Every ARIA Top 100 Single in 2011”. Top 100 Singles. (ang.) [dostęp 2020-05-29].
  54. Chile Top 100 Singles. top100chile.com. 2010-12-11. (hiszp.) [dostęp 2010-12-05].
  55. "Creative Disc Top 50 Chart – 03 January 2011". creativedisc.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-05-13)].. creativedisc.com. (indonez.) [dostęp 2011-02-13].
  56. Indonesian Top Digital Songs Chart. LIMA. 2010-12-20. (ang.) [dostęp 2010-12-26].
  57. „Soundcharts: Christina Aguilera – Express (Israeli Peak)”. Soundcharts: Music Analytics Tool. [dostęp 2023-09-25]. (ang.).
  58. Wydanie listy Billboard Bubbling Under Hot 100 z dnia 11 grudnia 2010.
  59. „Soundcharts: Christina Aguilera – Express (Taiwanese Peak)”. Soundcharts: Music Analytics Tool. [dostęp 2023-09-25]. (ang.).
  60. "R&B SINGLES TOP 40 – 25th December 2010". theofficialcharts.com. 2010-12-25. (ang.) [dostęp 2010-12-20].
  61. Italia Airplay Top 100. charly1300.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-02-15)].. charly1300. 2010-12-26. (ang.) [dostęp 2010-12-27].
  62. "Tutti i successi del 2011". hitparadeitalia.it. (wł.) [dostęp 2020-01-17].
  63. "Creative Disc Top 100 Chart of 2011 Complete". creativedisc.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-05-11)].. creativedisc.com. 2011-12-28. (indonez.) [dostęp 2012-03-30].
  64. Christina Aguilera – EXPRESS. radioarchiwum.net. [dostęp 2011-07-06].

Linki zewnętrzne edytuj