Wikipedia

Fabryka Obić Papierowych i Papierów Kolorowych „J. Franaszek S.A.”

Fabryka Obić Papierowych i Papierów Kolorowych „J. Franaszek S.A.” – przedsiębiorstwo z siedzibą przy ul. Wolskiej 41/43 w Warszawie[1], prowadzące działalność od 1829 roku. Po II wojnie światowej zostało upaństwowione, a w jego miejscu działały Warszawskie Zakłady Fotochemiczne „Foton”.

Fabryka Obić Papierowych i Papierów Kolorowych „J. Franaszek S.A.”
Ilustracja
Państwo

 Polska

Siedziba

Warszawa

Adres

ul. Wolska 41/43

Data założenia

1829

Data likwidacji

1949

brak współrzędnych

Historia edytuj

 
Tablica upamiętniająca polskich pionierów przemysłu fotograficznego na budynku dawnych zakładów „Foton” przy ul. Wolskiej 43 w Warszawie oraz tablica upamiętniająca istnienie w tym miejscu Fabryki Franaszków oraz Zakładów Fotochemicznych „Foton”.

Założycielem fabryki był Henryk Rahn[2], wiedeński fabrykant. W 1829 roku przyjechał do Warszawy i po uzyskaniu 80 tys. złotych pożyczki rządowej rozpoczął produkcję obić papierowych. Fabryka miała dwóch właścicieli Michała Spurlina i Henryka Rahna[2]. Zajmowała budynek u zbiegu ulic Złotej i Marszałkowskiej[3]. Po śmierci właścicieli przejął ją zięć Rohna – Albert Vetter, który wszedł w spółkę ze swoim szwagrem Bernardem Lothem tworząc spółkę „A. Vetter i Comp.”[3]. W 1849 roku do fabryki dołączono zakład produkujący ołówki[3]. Kolejnymi właścicielami byli August Loth i Edward Wetter[3]. Ponieważ pod ich kierownictwem fabryka podupadała, sprzedali najpierw sklep, a potem w 1873 roku cały zakład Józefowi Franaszkowi[4]. Ten wkrótce po zakupie wydzierżawił budynki na Woli i przeniósł produkcję na ul. Marszałkowską. W 1876 roku zakład zatrudniał 56 robotników i produkował obicia, ceraty i rolety[3].

W 1878 roku Franaszek kupił sąsiednią działkę i zbudował na niej nowy zakład, którego projekt opracował Leonard Marconi[3]. Od 1908 roku kierują nim synowie Józefa: Stanisław i Jan, którzy przekształcają zakład w spółkę akcyjną „ Towarzystwo Akcyjne Fabryki Obić Papierowych i Papierów Kolorowych - J. Franaszek”[4]. Podczas I wojny światowej fabryka została zrujnowana, a kolorowe papiery jej produkcji, wobec braku innego papieru, wykorzystywano do drukowania większości warszawskich gazet[3].

W latach 30. zakład dobrze prosperował zatrudniając 350 robotników i 50 pracowników biurowych. W 1936 roku przystąpiono do budowy nowego budynku fabryki, w którym od 1938 rozpoczęto produkcję papierów fotograficznych: Nigrona, Mirax, Tonar, oraz błon małoobrazkowych: Minigran, Tempo i Actina[5]. Podczas II wojny światowej zakład działał aż do wybuchu powstania warszawskiego. 5 sierpnia 1944 na terenie fabryki dokonano masowej egzekucji na ludności cywilnej, a wśród zabitych był Kazimierz Franaszek z rodziną[6]. Część budynków fabrycznych została przez Niemców zniszczona[4]. Po wojnie ocalał tylko modernistyczny budynek oddziału fotograficznego[3], a sam zakład upaństwowiono w 1949 roku[7].

Przypisy edytuj

  1. ↑ Fabryka Obić Papierowych i Papierów Kolorowych J. Franaszek. warszawa1939.pl. [dostęp 2024-02-05].
  2. ↑ a b Oleksiejuk K. Kołtryny i tapety – zarys historii obić papierowych w Europie Zachodniej i Polsce Rocznik Muzeum Papiernictwa 2010 t. 4 s. 22
  3. ↑ a b c d e f g h D.J. Z dziejów jednej fabryki. Warszawa międzywojenna w fotografii Stolica : warszawski tygodnik ilustrowany 1963, nr 42 z 20 października s. 13
  4. ↑ a b c Krasucki M. Katalog Warszawskiego Dziedzictwa postindustrialnego Warszawa 2009, tom I,  s. 141-142 ISBN 978-83-927791-4-8
  5. ↑ Jan A.Neuman, Wiadomości techniczne, „Leica w Polsce”, Nr 3, 1939, s. 31.
  6. ↑ Niezbadane ludobójstwo na mieszkańcach Woli [online], Rzeczpospolita [dostęp 2024-01-19] (pol.).
  7. ↑ Wolters Kluwer, Ustanowienie przymusowego zarządu państwowego nad przedsiębiorstwem: J. Franaszek Tow. Akc. Fabryka Obić Papierowych i Papierów Kolorowych w Warszawie [online], OpenLEX [dostęp 2019-02-14] (pol.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Fabryka_Obić_Papierowych_i_Papierów_Kolorowych_„J._Franaszek_S.A.”&oldid=72779318”