Wikipedia

Felicja Maria Przedborska

polska nauczycielka, poetka, dziennikarka, działacz społeczny, łodzianka żydowskiego pochodzenia.

Felicja Maria Przedborska (ur. 30 października 1888 w Łodzi, zm.? w Warszawie) – polska nauczycielka, poetka, dziennikarka, inspektorka pracy, działaczka oświatowa i społeczna. Łodzianka żydowskiego pochodzenia. Dostępne publikacje występują pod jej drugim imieniem - Maria.

Felicja Maria Przedborska
Data i miejsce urodzenia

30 października 1888
Łódź

Miejsce śmierci

Warszawa

Zawód, zajęcie

nauczycielka, poetka, inspektorka pracy

Życiorys edytuj

Córka Ludwika Przedborskiego, łódzkiego lekarza laryngologa, społecznika, działacza oświatowego, filantropa i Pauliny (Perły) z Konów.

Ukończyła studia na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. Posiadała doktorat z filozofii. Na początku lat 20. XX w. pracowała w gimnazjum żeńskim Fanny Poznerowej w Warszawie przy ul. Twardej 27, gdzie uczyła propedeutyki filozofii. Potem przeniosła się do Łodzi. W latach 30. (dokładne daty niepotwierdzone) była inspektorką pracy, członkinią komisji rewizyjnej Stowarzyszenia „Urlopy Pracownicze” w Łodzi. Wchodziła w skład zarządu Towarzystwa Krzewienia Oświaty[1]. Mieszkała przy ul. Polskiej Organizacji Wojskowej 4[2].

Twórczość edytuj

Swoje doświadczenia z I wojny światowej spisała w Pamiętniku siostry Czerwonego Krzyża drukowanym w 1919 w „Robotniku” oraz w wydanym w 1922 nakładem „Księgarni Polskiej” tomiku poezji z lat wojny zatytułowanym Czerwony Krzyż[3][4].

W latach międzywojennych pisała artykuły o tematyce społecznej, m.in.:

  • Samowola majstrów wobec robotnic[5]
  • Robotnica łódzka w świetle faktów i wspomnień[6]
  • Kobieta w łódzkim przemyśle[7].

Pod pseudonimem „Maria” publikowała wiersze i recenzje w czasopismach „Sfinks” i „Widnokrąg”. Używała też pseudonimu „M-a P-a”. Współpracowała z „Głosem Porannym”, publikując recenzje teatralne z teatrów warszawskich (1924) i poezję. W latach 1932–1936 ogłosiła na jego łamach cykl wierszy Wśród kominów Łodzi[8][9]. W 1982 r. w antologii poezji o Łodzi Kwiaty łódzkie[10] zamieszczone zostały 4 wiersze jej autorstwa: Doły (s. 126-127), Dzień powszedni i święto (s. 125-126), [Nie ma jej na Piotrkowskiej] (s. 124-125), Pokolenia (s. 127-128).

Istnieją przypuszczenia, że wyemigrowała z Polski w 1937[10]. Jednak są również poszlaki, że w czasie II wojny światowej trafiła do getta warszawskiego i tam zginęła. Wzmianka o niej pojawia się w "Pamiętnikach z getta warszawskiego. Październik 1940 - styczeń 1943" Henryka Makowera[11]. Na tę drugą wersję wskazują też niepublikowane wspomnienia Eugeniusza Ajnenkiela dostępne w Archiwum Państwowym w Łodzi[12][13]. Data śmierci nie jest znana. Nie wiadomo także, gdzie spoczywa.

Przypisy edytuj

  1. ↑ Łódź (Polska) Magistrat Miasta Łodzi Wydział Statystyczny, Informator m. Łodzi : z kalendarzem na rok 1919. R. 1, Łódź : Magistrat, 1919, s. 177 [dostęp 2019-03-30].
  2. ↑ Księga adresowa m. Łodzi (…) na lata 1937–39. Łódź 1937[?], dz. II: Wykaz mieszkańców m. Łodzi, s. 345
  3. ↑ Tadeusz Gicgier: Opowieści o dawnych poetach Łodzi. Wyd. Wojciech Grochowalski „Papier-Serwice”, Łódź, 1995, ISBN 83-901093-1-X. s. 133
  4. ↑ Czerwony Krzyż. Poezje z lat wojny / Marja Przedborska – Katalog Biblioteki Narodowej
  5. ↑ „Głos Poranny”, 1932, nr 106
  6. ↑ „Głos Poranny”, 1938, nr 146
  7. ↑ Księga pamiątkowa Syndykatu Dziennikarzy Łódzkich, Łódź, 1939
  8. ↑ „Głos Poranny”, 1932, nr 272, 293, 312, 357; 1933, nr 50, 257; 1934, nr 242, 271, 354; 1935, nr 232; 1936, nr 334
  9. ↑ Maria Przedborska – poetka z inspekcji pracy, „W poszukiwaniu alei Włókniarek”, 12 lutego 2017 [dostęp 2018-03-24] (pol.).
  10. ↑ a b Z. Skibiński, B. Stelmaszczyk-Świontek: Kwiaty łódzkie. Antologia poezji o Łodzi. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie, 1982
  11. ↑ Henryk Makower, Makowerowa Noemi, Pamiętnik z getta warszawskiego : październik 1940-styczeń 1943, Wrocław, ISBN 83-04-02260-5, OCLC 21340602.
  12. ↑ Maria Przedborska – kolejne poszlaki w śledztwie, „W poszukiwaniu alei Włókniarek”, 30 maja 2017 [dostęp 2018-03-24] (pol.).
  13. ↑ Marta Madejska, Maria Przedborska. Poetka z inspekcji pracy, „Herito” nr 19/2019

Bibliografia edytuj

  • Andrzej Kempa, Marek Szukalak: Żydzi dawnej Łodzi. Słownik biograficzny Żydów łódzkich oraz z Łodzią związanych, T. II: A-Z, s. 93. Łódź: Oficyna Bibliofilów, 2002. ISBN 83-87522-52-X
  • Paweł Hertz (ułożył i opracował): Zbiór poetów polskich XX w., księgi 1-7. Warszawa, 1959–1975
  • Ludwik Stolarzewicz: Literatura Łodzi w ciągu jej istnienia. Szkic literacki i antologia. Łódź: Nakładem księgarni Szarlotty Seipeltówny, 1935
  • Hans-Jürgen Bömelburg: Lodz. Geschichte einer multikulturellen Industriestadt im 20. Jahrhundert. Paderborn: Brill Schöningh, 2022. ISBN 35-06793-80-2
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Felicja_Maria_Przedborska&oldid=72483949”