Firnis
Firnis (niem. werniks, z łac. vernix, vernisium)[a] – rodzaj materiału do angobowania wyrobów ceramicznych stosowany w starożytnej Grecji.
Sporządzany z glinki zawierającej tlenek żelaza, zmieszanej z węglanem sodu i węglanem potasu[1], z dodatkiem wywarów roślinnych, po przefermentowaniu[2]. Powlekano nim naczynia, następnie suszono, malowano i wypalano. Podczas wypalania firnis ulegał stopieniu, trwale łączył się z podłożem i wskutek redukcji tlenu zyskiwał odpowiednią barwę[1].
Naczynia wypalano w temperaturze 600–800 °C, kontrolując dopływ tlenu[3]. Najpierw stosowano atmosferę utleniającą, następnie redukcyjną (w tej fazie tlenki żelaza zawarte w glince przybierały kolor od fioletowego do czarnego). Po tym następował etap utleniający, w którym naczynie otrzymywało lśniącą powierzchnię odporną na wodę[2].
Technika ta odegrała ważną rolę w malarstwie wazowym w stylu czarnofigurowym i czerwonofigurowym.
Efekt firnisowania ceramiki próbował odtworzyć w XVIII wieku J. Wedgwood w wyrobach czarnej ceramiki bazaltowej[3].
Uwagi edytuj
- ↑ W starszej literaturze polskojęzycznej dotyczącej ceramiki antycznej określany również jako pokost (por. Kazimierz Michałowski, Sztuka starożytna. Warszawa: Wydawnictwo „Sztuka”, 1955, s. 258; Maria L. Bernhard: Wazy greckie [prospekt]. Warszawa: Muzeum Narodowe, 1949).
Przypisy edytuj
- ↑ a b Encyklopedia sztuki starożytnej. Europa – Azja – Afryka – Ameryka. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe / Wydawnictwo Naukowe PWN, 1998, ISBN 83-01-12466-0 (PWN), ISBN 83-221-0684-X (WAiF).
- ↑ a b Krystyna Zwolińska, Zasław Malicki: Mały słownik terminów plastycznych. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1993, ISBN 83-214-0590-8.
- ↑ a b Sztuka świata. T. 17. Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 2013, ISBN 978-83-213-4726-4.