Florian Śmieja
Florian Ludwik Śmieja (ur. 22 sierpnia 1925 w Kończycach, zm. 4 września 2019 w Mississauga) – polski poeta, tłumacz, badacz literatury hiszpańskiej.
| Data i miejsce urodzenia |
22 sierpnia 1925 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
4 września 2019 |
| Narodowość |
polska |
| Odznaczenia | |
 
| |
Życiorys edytuj
Urodził się w Kończycach, dzisiejszej dzielnicy Zabrza, po ówcześnie polskiej stronie granicy, gdzie jego pochodzący z Dobrzenia Wielkiego i Starych Siołkowic koło Opola[1] rodzice osiedli po podziale Górnego Śląska. Uczęszczał do szkoły w Kończycach, a potem do gimnazjum męskiego w Tarnowskich Górach. Wakacje spędzał u dziadków w Siołkowicach[2]. Podczas okupacji wywieziony na roboty przymusowe do niemieckiej Meklemburgii. Pod koniec wojny przebywał w Belgii, gdzie po wyzwoleniu wstąpił do brygady gen. Stanisława Maczka[2].
Po wojnie kontynuował przerwaną naukę w Szkocji, gdzie zdał maturę[3]. Uzyskał licencjat z literatury w irlandzkim Cork. Jerzy Pietrkiewicz, kierujący Departamentem Języków i Literatur Słowiańskich King’s College w Londynie zaproponował mu asystenturę, w czasie której Śmieja zrobił do 1955[4] magisterium z iberystyki, zaś po nim doktorat u Alexandra A. Parkera[1] pracą Antonio de Ledesma and the Rise of the Religious Concept w 1962[4]. Wykładał w London School of Economics, na Uniwersytecie w Nottingham, a od 1969 r. na Uniwersytecie Zachodniego Ontario w London w Kanadzie, gdzie przeniósł się z rodziną. Od 1965 był członkiem Polskiego Towarzystwa Naukowego na Obczyźnie.
W swoich badaniach skupiał się na literaturze baroku, hiszpańskich wątkach w kulturze polskiej, polskich w hiszpańskim teatrze religijnym[2]. Wskazał zbieżność teorii konceptu hiszpańskiego myśliciela jezuickiego, Baltasara Graciána z poetyką Macieja Kazimierza Sarbiewskiego[4].
Należał do grupy emigracyjnych poetów polskich skupionych wokół pism „Merkuriusz Polski” i „Kontynenty”, które współzakładał. Ponadto współpracował z „Kulturą”, „Wiadomościami” i „Związkowcem”. Po przemianach demokratycznych w kraju swoje wiersze, szkice literackie, wspomnienia publikował w „Odrze”, „Poezji”, „Śląsku”, „Tygodniku Powszechnym” i „Więzi”. Jego tłumaczenia literatury hiszpańskiej ukazywały się nakładem Wydawnictwa Literackiego.
Debiutował zbiorem wierszy Czuwanie u drzwi[2] w 1953 roku. Jest autorem tłumaczeń, m.in. Gustava Adolfa Bécquera, Juana Ramóna Jimenéza, Camilo José Celi, Luisa Martína-Santosa, García Lorki, Mariano Azuela. Opracował Poezje arabsko-andaluzyjskie.
W latach 1991–1997 prowadził gościnnie zajęcia na iberystyce Uniwersytetu Wrocławskiego[2] oraz Uniwersytetu Opolskiego. Swe archiwum literackie podarował Uniwersytetowi Rzeszowskiemu.
Jego żoną była Zofia Poniatowska. Mieli czworo dzieci. Zmarł 4 września 2019 roku[2] w Mississauga[5].
Tłumaczenia edytuj
- Abencerrag. Historia Abindárraeza i pięknej Haryfy. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 1995.
- Juan Ramón Jiménez: Platero y yo. Srebroń i ja. Wrocław: Wydawnictwo Wacław Bagiński, 1997.
- Gustavo Adolfo Bécquer: Legendy i listy literackie. Wrocław: Wydawnictwo Wacław Bagiński, 2000.
- Poezje arabsko-andaluzyjskie. Katowice: Centrum Kultury, 1993.
- Mariano Azuela: Gniew (Los de abajo). Wydawnictwo Literackie, 1973.
- Luis Martín-Santos: Czas milczenia (Tiempo de silencio). Wydawnictwo Literackie, 1978.
Twórczość edytuj
Poezja edytuj
- Czuwanie u drzwi (Londyn, 1953)
- Powikłane ścieżki (Londyn, 1964)
- Kopa wierszy (1981)
- Wiersze (Kraków, 1982)
- Jeszcze wiersze (1984)
- Not a tourist (w jez. angielskim) (1986)
- Przezorność czasu (1992)
- Ziemie utracone (1994)
- Mały wybór wierszy (Wrocław, 1994)
- Wiersze wybrane (Katowice, 1998)
- Wśród swoich (Mississauga, 1998)
- Niepamiętanie (Mississauga, 1999)
- Bezrok (Mississauga, 2001)
- Nad jeziorem Huron (Mississauga, 2002)
- Późne notacje (Toruń, 2006)
Inne edytuj
- Poezje arabsko-andaluzyjskie (1988)
- Siedem rozmów o poezji (1990)
Odznaczenia edytuj
Dwukrotny laureat Nagrody Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie w 1959 otrzymał Nagrodę Młodych[6] a w 1991[7] nagrodę za całokształt twórczości[6]. W grudniu 2009 otrzymał Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”[8]. 6 maja 2015 otrzymał tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Wrocławskiego[2] oraz Krzyż Komandorski Orderu Izabeli Katolickiej, odznaczenie króla Hiszpanii, Filipa VI[9]. Także w 2015 otrzymał Nagrodę Fundacji Turzańskich[6]
Przypisy edytuj
- ↑ a b Beata Baczyńska, Ewa Krystyna Kulak i Łukasz Smuga. Homenaje a Florian Śmieja. „Estudios Hispanicos”. 23, 2015. (hiszp.).
- ↑ a b c d e f g Marcin Kurek, Zmarł Florian Śmieja. Emigracyjny poeta, tłumacz literatury oraz wykładowca uniwersytecki [online], wroclaw.wyborcza.pl [dostęp 2019-09-04] (pol.).
- ↑ Zofia Krzykowska, Profesor Florian Śmieja, „Montes Tarnovicensis”, nr 21, czerwiec 2006 [dostęp 2020-04-18] [zarchiwizowane z adresu 2011-01-31].
- ↑ a b c Prof. Śmieja doktorem h.c. UWr i komandorem orderu Izabeli Katolickiej. Money.pl, 2015-05-06. [dostęp 2022-07-05].
- ↑ Monika Śliwa, Zmarł profesor Florian Ludwik Śmieja, doktor honoris causa Uniwersytetu Wrocławskiego [online], uni.wroc.pl, 5 września 2019 [dostęp 2019-09-11] (pol.).
- ↑ a b c Ewa Szozda: Komunikat o przyznaniu nagród Fundacji Turzańskich za lata 2013-2015. 2016-01-11. [dostęp 2021-11-30].
- ↑ Lista laureatów – 1951-2011. ZPPnO, 2012-08-01. [dostęp 2022-07-05].
- ↑ 15 lat miesięcznika „Śląsk” w katowickim Rialcie. naszemiasto.pl, 17 grudnia 2010. [dostęp 2013-01-01].
- ↑ Bartosz Pudełko: Profesor Florian Śmieja. Zabrzanin odebrał odznaczenie.. zabrze.naszemiasto.pl. [dostęp 2015-05-20]. (pol.).
Bibliografia edytuj
- Marcin Kurek, Justyna Ziarkowska, Rzeczywiste i możliwe. Rozmowy z Florianem Śmieją, Wrocław 2005.
- Zbigniew Andrzej Judycki, Polski Uniwersytet na Obczyźnie w Londynie. Słownik biograficzny pracowników naukowych, Londyn 2008, s. 93–94 (z fotografią).