Francisco Sá Carneiro
Francisco Manuel Lumbrales de Sá Carneiro (ur. 19 lipca 1934 w Porto, zm. 4 grudnia 1980[1] w Loures) – portugalski prawnik i polityk, współzałożyciel i lider Partii Socjaldemokratycznej, parlamentarzysta i minister, a w 1980 premier Republiki.
| |
| Pełne imię i nazwisko |
Francisco Manuel Lumbrales de Sá Carneiro |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
19 lipca 1934 |
| Data i miejsce śmierci |
4 grudnia 1980 |
| Premier Portugalii | |
| Okres |
od 3 stycznia 1980 |
| Przynależność polityczna | |
| Poprzednik | |
| Następca |
Diogo Freitas do Amaral (p.o.) |
| |
| Odznaczenia | |
  
| |
Życiorys edytuj
Ukończył prawo na Uniwersytecie Lizbońskim[2], po czym praktykował jako adwokat[1]. Od czasów studenckich działał w Akcji Katolickiej. W działalność polityczną zaangażował się pod koniec lat 60. w okresie rządów Marcela Caetano[1]. W 1969 został wybrany do parlamentu z listy partii rządzącej. Zaczął się jednak dystansować wobec rządów dyktatorskich, współorganizował kilkuosobową liberalną grupę deputowanych, do której należeli również m.in. Francisco Pinto Balsemão i João Bosco Mota Amaral. W 1973 na znak protestu wobec braku demokratycznych przemian zrezygnował z mandatu parlamentarnego[2].
Po rewolucji goździków z 1974 znalazł się w gronie założycieli Partii Ludowo-Demokratycznej, w 1976 przekształconej w Partię Socjaldemokratyczną. Został w jej ramach sekretarzem generalnym, w 1975 z powodów zdrowotnych czasowo zastąpił go Emídio Guerreiro. W październiku 1976 został przewodniczącym PSD, ustąpił z tej funkcji w kwietniu 1977. W lipcu 1978 ponownie stanął na czele socjaldemokratów[1][2][3][4].
Od maja do lipca 1974 był ministrem bez teki w rządzie, którym kierował Adelino da Palma Carlos. Od 1975 zasiadał w parlamencie – najpierw w konstytuancie, następnie w Zgromadzeniu Republiki. Zorganizował Sojusz Demokratyczny (z udziałem PSD, Centrum Demokratyczno-Społecznego i monarchistów), który wygrał wybory z 1979 i 1980. W grudniu 1979 został desygnowany na stanowisko premiera, urząd objął w styczniu 1980[1][2][3].
Przed wyborami prezydenckimi z grudnia 1980 wspierał Antónia Soaresa Carneiro przeciwko ubiegającemu się o reelekcję (i późniejszemu zwycięzcy) Antóniowi Ramalho Eanesowi[2]. 4 grudnia 1980, na trzy dni przed głosowaniem, Francisco Sá Carneiro m.in. wraz z ministrem obrony, udając się na wiec wyborczy, zginął w katastrofie samolotu Cessna 421, który rozbił się wkrótce po starcie[1][2][5].
Katastrofa ta wzbudziła liczne kontrowersje i stała się przedmiotem kolejnych śledztw parlamentarnych. W szczególności komisje z 1995 i 2004 stwierdzały, że doszło do niej na skutek sabotażu[1][5][6].
Odznaczenia edytuj
- Krzyż Wielki Orderu Chrystusa (1981)
- Krzyż Wielki Orderu Wieży i Miecza (1986)
- Krzyż Wielki Orderu Wolności (1990)[7]
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f g Sá Carneiro, Francisco. mcnbiografias.com. [dostęp 2017-08-04]. (hiszp.).
- ↑ a b c d e f Biografias de personalidades portuguesas (Nomes de A a L). cvce.eu, 7 września 2012. [dostęp 2017-08-04]. (port.).
- ↑ a b Leaders of Portugal. zarate.eu. [dostęp 2017-08-04]. (ang.).
- ↑ Francisco Sá Carneiro. psd.pt. [dostęp 2021-03-15]. (port.).
- ↑ a b Investigative Commission: 1980 Portugal Crash Was Sabotage. aero-news.net, 9 grudnia 2004. [dostęp 2017-08-04]. (ang.).
- ↑ Premier’s Body Exhumed In Inquiry. chicagotribune.com, 8 października 1995. [dostęp 2017-08-04]. (ang.).
- ↑ Cidadãos Nacionais Agraciados com Ordens Portuguesas. presidencia.pt. [dostęp 2017-08-04]. (port.).