Franciszek Bartoszak

Franciszek Bartoszak (ur. 2 stycznia 1908 w Zielonogórze, zm. 16 stycznia 1993) – mat Polskiej Marynarki Wojennej, członek załogi i obrońca Wojskowej Składnicy Tranzytowej na Westerplatte w wojnie obronnej 1939, w 1990 mianowany podporucznikiem w stanie spoczynku.

Stanisław Bartocha

mat
Data i miejsce urodzenia	2 stycznia 1908 Zielonagóra
Data śmierci	16 stycznia 1993
Przebieg służby
Lata służby	1928–1947
Siły zbrojne	Marynarka Wojenna (II RP) Armia Krajowa Marynarka Wojenna (PRL)
Jednostki	Wojskowa Składnica Tranzytowa (Westerplatte)
Główne wojny i bitwy	obrona Westerplatte
Odznaczenia

Życiorys

Obrona Westerplatte

Urodził się w Zielonogórze, jako syn Józefa (pilota barki rzecznej) i Antoniny z domu Napierało. Ukończył siedem klas szkoły powszechnej i dwie klasy gimnazjum w Szamotułach. W 1928 wstąpił ochotniczo do Marynarki Wojennej. Początkowo służył w Świeciu nad Wisłą, a następnie w Gdyni. 12 maja 1938 został przydzielony na Westerplatte jako mat zawodowy. Był kierownikiem motorówki będącej w dyspozycji Komisariatu Generalnego RP w Gdańsku. W połowie sierpnia 1939 uczestniczył w incydencie ostrzelania motorówki, na pokładzie której znajdował się płk Wincenty Sobociński z małżonką. W czasie obrony był na placówce „Łazienki”. Drugiego dnia obrony Bartoszak zgłosił się na ochotnika, że popłynie kajakiem lub wpław do Gdyni i sprowadzi pomoc dla obrońców. Dowódcy obrony Westerplatte nie wyrazili zgody na realizację pomysłu Bartoszaka. W trakcie walk został ranny w rękę i lewą nogę.

Po kapitulacji Westerplatte był jeńcem Stalagu I A Stablack w Prusach Wschodnich. 20 grudnia 1941 zwolniony do domu z powodu choroby. Dołączył do rodziców w Jędrzejowie (dokąd zostali przesiedleni). Do końca wojny pracował w Jędrzejowie jako magazynier w mleczarni. Wstąpił do AK. Brał udział w akcjach we Włoszczowie, Nagłowicach, Szczekocinach. W marcu 1945 po rozwiązaniu się oddziału partyzanckiego wrócił do służby w Marynarce Wojennej. Przyjechał do Gdańska–Nowego Portu i został podkomendnym kpt. Franciszka Dąbrowskiego. 3 marca 1947 zgodnie z rozkazem (nr 992/VII) stawił się w Ministerstwie Obrony Narodowej Departament Personalny w Warszawie, gdzie otrzymał natychmiastowe zwolnienie ze służby wojskowej. Od 30 kwietnia 1947 do 30 kwietnia 1971 pływał jako kapitan na jednostkach rybackich PPDiR „Dalmor” w Gdyni, „Odra” w Świnoujściu, „Gryf” w Szczecinie. Po przejściu na emeryturę od 1974 do 1992 oprowadzał wycieczki po wnętrzach wartowni nr 1 na Westerplatte. W 1990 otrzymał rentę inwalidy wojennego oraz nominację na stopień podporucznika w stanie spoczynku. Brał udział w spotkaniach z młodzieżą, uroczystościach związanych z wręczaniem sztandarów szkołom im. Obrońców Westerplatte.

Był żonaty z Felicytą, miał dwoje dzieci.

Został pochowany na cmentarzu komunalnym w Sopocie (kwatera N2-1-10).

Grób Franciszka Bartoszaka na cmentarzu komunalnym w Sopocie

Upamiętnienie

• Tablica na Westerplatte z nazwiskiem Bartoszaka
• W filmie Westerplatte Stanisława Różewicza z 1967 roku w postać Franciszka Bartoszaka wcielił się Roman Wilhelmi.

Odznaczenia

• Srebrny Krzyż Orderu Virtuti Militari (1945)
• Order Sztandaru Pracy, II klasy (1964)
• Odznaka Grunwaldzka (1946)
• Medal za Odrę, Nysę i Bałtyk (1946)
• Medal „Za udział w wojnie obronnej 1939" (1982)
• Złota Odznaka Zasłużony Pracownik Morza - dwukrotnie (1956 i 1969)
• Srebrna Odznaka Zasłużony Pracownik Morza - dwukrotnie (1958 i 1963)
• odznaka honorowa „Za zasługi dla Miasta Gdańska” (1984)

Zobacz też

• Ostatnia załoga Westerplatte

Bibliografia

• Zbigniew Flisowski, Westerplatte, Warszawa, 1978, ISBN 978-83-11-07694-5.