Franciszek Ksawery Piniński
Franciszek Ksawery Piniński[a] (ur. 5 lipca 1896 w Wiedniu, zm. 18 grudnia 1959 w Montrealu) – podpułkownik pilot obserwator Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari.
 Franciszek Piniński (1933) | |
 podpułkownik pilot obserwator
| |
| Data i miejsce urodzenia |
5 lipca 1896 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
18 grudnia 1959 |
| Przebieg służby | |
| Siły zbrojne | |
| Formacja | |
| Jednostki |
11 pułk ułanów |
| Główne wojny i bitwy |
I wojna światowa |
| Odznaczenia | |
        
| |
.png){kind=small}
.svg){kind=small}
Życiorys edytuj
Urodził się w rodzinie Mieczysława (1862–1918) i Heleny z Gregorowiczów h. wł. (ur. 1874). Miał brata Mieczysława Juliusza Mariana (1901–1920), podchorążego pilota, który poległ w wojnie polsko-bolszewickiej[2].
15 sierpnia 1912 roku, po ukończeniu piątej klasy gimnazjum we Lwowie, Franciszek Ksawery wstąpił do Szkoły Kadetów Kawalerii[3] w Mährisch Weißkirchen. Po jej ukończeniu od 15 marca 1915 roku walczył na froncie. Otrzymał przydział do 11. pułku ułanów, w którym służył jako dowódca plutonu. Na stopień podporucznika został mianowany ze starszeństwem z 1 września 1915 w korpusie oficerów kawalerii[1]. 6 lipca 1916 roku został wzięty przez wojska rosyjskie do niewoli, z której został uwolniony w lipcu 1918 roku[3][4].
25 listopada 1918 roku zgłosił się do służby w odrodzonym Wojsku Polskim. Otrzymał przydział do 1. pułku ułanów krechowieckich, w jego składzie wziął udział w wojnie polsko-ukraińskiej i obronie Lwowa. 1 kwietnia 1919 roku przeniósł się do lotnictwa. W czerwcu tegoż roku został przydzielony do 6. eskadry wywiadowczej[5] i w jej składzie walczył podczas wojny polsko-bolszewickiej jako obserwator[3][6][4].
Należał do grona lotników, którzy wyróżnili się w zwalczaniu 1. Armii Konnej Siemiona Budionnego podczas walk w dniach 16–20 sierpnia[7]. 23 sierpnia, podczas ataku na oddziały Armii Czerwonej w rejonie Żółtańców, jego samolot został zestrzelony przez obronę przeciwlotniczą i lądował przymusowo na ziemi niczyjej. Z unieruchomionego samolotu wspierał ogniem karabinu maszynowego szarżę polskiej kawalerii[8]. Następnie udało mu się uniknąć niewoli i wrócić do macierzystej jednostki[9].
Po zakończeniu działań wojennych pozostał w Wojsku Polskim. 29 października 1921 roku został skierowany na kurs pilotażu do I Szkoły Lotników w Bydgoszczy. 4 lutego 1922 roku otrzymał przydział do 14. eskadry wywiadowczej, a 29 listopada został mianowany jej dowódcą[4]. W maju 1925 roku objął dowództwo 23. eskadry lotniczej w 2. pułku lotniczym w Krakowie[10]. Wiosną 1927 roku został przeniesiony na stanowisko dowódcy 21. eskadry lotniczej[11].
W 1928 roku odbył staż w Rumunii[3], po jego ukończeniu służył w Departamencie Aeronautyki. 13 lutego 1931 roku został dowódcą I dywizjonu liniowego w 2. pułku lotniczym[3][4]. 12 marca 1933 został mianowany na stopień majora ze starszeństwem z 1 stycznia 1933 i 4. lokatą w korpusie oficerów aeronautycznych[12]. W 1937 roku został mianowany attaché lotniczym przy Ambasadzie RP w Paryżu[2][13]. W 1938 roku został awansowany na stopień podpułkownika ze starszeństwem z 19 marca 1938 roku i 4. lokatą w korpusie oficerów lotnictwa, grupa liniowa[14][15]. Od maja 1939 roku był członkiem polskiej delegacji wojskowej we Francji, która uzgadniała współdziałanie wojsk polskich i francuskich na wypadek wybuchu wojny[16].
W 1940 roku został mianowany oficerem łącznikowym przy sztabie głównym armii francuskiej, następnie w latach 1942–1945 był inspektorem przy 45. Grupie RAF. Po zakończeniu II wojny światowej nie zdecydował się na powrót do Polski, pozostał na emigracji w Kanadzie. Zmarł 18 grudnia 1959 w Montrealu, został pochowany na cmentarzu w Saint-Sauveur (grób nr 174)[2].
Życie prywatne edytuj
27 lipca 1924 roku w Krakowie zawarł związek małżeński z Marią Zofią Król. Miał dwie córki: Marię Teresę Joannę Raphaelę i Różę Marię Bożennę Wandę[2].
Ordery i odznaczenia[17][18] edytuj
- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari nr 377[19]
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
- Krzyż Walecznych (czterokrotnie)[20]
- Srebrny Krzyż Zasługi[15]
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921[20]
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości[20]
- Polowa Odznaka Obserwatora nr 30[20]
- Krzyż Oficerski Orderu Legii Honorowej (Francja)
- Srebrny Medal Waleczności 2 klasy (Austro-Węgry)[21]
- rumuńska Odznaka Pilota (1929)[20][22]
Uwagi edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ a b Ranglisten 1918 ↓, s. 920, 1021.
- ↑ a b c d Franciszek Ksawery Piniński. niebieskaeskadra.pl. [dostęp 2020-03-11]. (pol.).
- ↑ a b c d e Kolekcja VM ↓, s. 4.
- ↑ a b c d Zieliński, Wójcik 2005 ↓, s. 151.
- ↑ Lotnictwo z szachownicą 2002 ↓, s. 12.
- ↑ Romeyko 1933 ↓, s. 156.
- ↑ Niestrawski t. II 2017 ↓, s. 176.
- ↑ Zieliński, Wójcik 2005 ↓, s. 152.
- ↑ Niestrawski t. II 2017 ↓, s. 178.
- ↑ Pawlak 1989 ↓, s. 181.
- ↑ Pawlak 1989 ↓, s. 166.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 3 z 14 marca 1933 roku, s. 47.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 206, 429.
- ↑ Rybka i Stepan 2003 ↓, s. 420.
- ↑ a b Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 206.
- ↑ Cumft, Kujawa 1989 ↓, s. 11.
- ↑ Piniński Franciszek Ksawery ppłk pil. obs.. bequickorbedead.com. [dostęp 2020-03-11]. (pol.).
- ↑ Niestrawski t. I 2017 ↓, s. 245,250,261.
- ↑ Kolekcja VM ↓, s. 1.
- ↑ a b c d e Kolekcja VM ↓, s. 3.
- ↑ Ranglisten 1918 ↓, s. 1021.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. Nr 19 z 12 grudnia 1929 r., s. 368.
Bibliografia edytuj
- Piniński Franciszek Ksawery. [w:] Kolekcja Orderu Wojennego Virtuti Militari; sygn. I.482.18-1159 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-11-05].
- Ranglisten der K. K. Landwehr und der K. K. Gendarmerie 1918. Wiedeń: 1918.
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2019-09-07].
- Marian Romeyko: Ku czci poległych lotników: księga pamiątkowa. Marian Romeyko (red.). Warszawa: Wydawnictwo Komitetu Budowy Pomnika ku czci Poległych Lotników, 1933. OCLC 830230270.
- Olgierd Cumft, Hubert Kazimierz Kujawa: Księga lotników polskich poległych, zmarłych i zaginionych 1939–1946. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1989. ISBN 83-11-07329-5. OCLC 21519956.
- Jerzy Pawlak: Polskie eskadry w latach 1918–1939. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1989. ISBN 83-206-0760-4. OCLC 69601095.
- Stanisław Pietruski: Lwowskie loty. Część 2. „Lotnictwo z szachownicą”. 2/2002, 2002. Wrocław: Wydawnictwo Sanko. ISSN 1643-5702. OCLC 69537539.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935–1939. Kraków: Fundacja CDCN: „Księgarnia Akademicka”, 2003. ISBN 83-7188-691-8. OCLC 831137079.
- Józef Zieliński, Waldemar Wójcik: Lotnicy Kawalerowie Orderu Wojennego Virtuti Militari: 1919–1920. T. 1: Wojna polsko-bolszewicka 1919–1920. Warszawa: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2005. ISBN 83-7441-243-7. OCLC 749442378.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
- Mariusz Niestrawski: Polskie wojska lotnicze w okresie walk o granice państwa polskiego (1918–1921). T. I: Początki, organizacja, personel i sprzęt. Oświęcim: Napoleon V, 2017. ISBN 978-83-65746-74-0. OCLC 995372299.
- Mariusz Niestrawski: Polskie wojska lotnicze w okresie walk o granice państwa polskiego (1918–1921). T. II: Walka i demobilizacja. Oświęcim: Napoleon V, 2017. ISBN 978-83-65746-74-0. OCLC 995372299.