František Bílek

František Bílek
	; Fotografia z 1931
Data i miejsce urodzenia	6 listopada 1872 ; Chýnov
Data i miejsce śmierci	13 października 1941 ; Chýnov
Narodowość	czeska
	Praca
Styl	modernizm
Budynki	Bílkova willa w Pradze
	Multimedia w Wikimedia Commons

František Bílek (ur. 6 listopada 1872 w Chýnovie, zm. 13 października 1941 tamże) – czeski rzeźbiarz, grafik, architekt, twórca wzornictwa, tworzący w stylu secesji.

Młodość i studia edytuj

Już od dzieciństwa zdradzał umiejętności artystyczne. W Taborze skończył gimnazjum, a następnie studiował w latach 1887–1890 na Akademii Sztuk Pięknych w Pradze (prof. Maksymilian Pirner). Z uwagi na wrodzony daltonizm, który uniemożliwiał częściowe rozeznawanie barw, za radą profesorów, przeszedł do Miejskiej Szkoły Wzornictwa w Pradze (nauczyciel Józef Maudr).

Bílek uzyskał stypendium od Wojciecha Lanny i w 1891 wyjechał do Paryża, gdzie studiował na prywatnej Akademii Colarossiego u prof. Injalberta. Tutaj zapoznał się z czeskim środowiskiem artystycznym, które przebywało w stolicy Francji (np. Alfons Mucha), a także ze Stanisławem Wyspiańskim. Wtedy też powstały pierwsze dzieła rzeźbiarskie Bílka, inspirowane religijnie (np. Golgota). Z uwagi na wewnętrzne tarcia w środowisku odebrano jednak w tym czasie artyście stypendium.

Okres chynowski i praski edytuj

Po powrocie z jednorocznej służby wojskowej (1893) założył pracownię rzeźbiarską w Chynowie. W 1902 ożenił się i przeprowadził do Pragi. Wrócił do Chynowa w 1939 w czasie niemieckiej okupacji stolicy Czech. Pochowano go na miejskim cmentarzu w Pradze, pod własną monumentalną rzeźbą Modlitba nad hroby z roku 1905 (zniszczona przez upadające drzewo, zrekonstruowana w 1980). Na domu rodzinnym umieszczono tablicę pamiątkową. W Pradze małżeństwo Bílków mieszkało pod wieloma adresami (Nowe Młyny, Smíchov, Bubeneč).

Stosunek do Kościoła edytuj

Artysta był bardzo pobożny od samego dzieciństwa, kiedy to pełnił rolę ministranta. Z uwagi na głęboką pobożność, często wchodził w konflikty z Kościołem katolickim. W 1920 wstąpił do Czechosłowackiego Kościoła Husyckiego i został jego oficjalnym artystą. W kościele tym uchodził za mistyka.

Grób Bílka z rzeźbą Modlitwa nad grobami w miejscowości Chýnov

Artysta edytuj

František Bílek był przede wszystkim rzeźbiarzem – przedstawicielem epoki symbolizmu i secesji. Uprawiał jednak także inne dziedziny sztuki – grafikę, ceramikę, kreślarstwo, ilustratorstwo, wzornictwo i projektowanie artystycznych okładek do książek. Okazał się także znakomitym architektem.

Początkowo w dziełach artysty dominowała zaduma nad winami człowieka, ale stopniowo pojawiła się i zaczęła przeważać, nadzieja na odkupienie. Na podstawie biblijnych przykładów tworzył wzorce rodziny i postacie czeskich bohaterów duchowych (Jan Hus, Jan Žižka i inni). Rzeźby Bílka nie były tylko typowymi postaciami – wyrażały także całe postawy duchowe i związane z nimi oceny ludzkiego postępowania (w tym również w kontekście narodowym). W grafikach artysta wykorzystywał często motyw ognia, wody, księżyca, a także postaci księdza u ołtarza.

Doczesne życie postrzegał jako więzienie. Człowiek był dla niego istotą nieuchronnie skazaną na niepewność^[1].

Jego wielbicielem był Franz Kafka^[1].

Najważniejsze dzieła edytuj

Golgota (brąz, 1892)
Zloba času naše věno (1896)
Madonna (dřevo 1897)
Krucyfiks (drewno, 1899) od 1927 umieszczony w kościele św. Víta w Pradze
Jan Hus (1901)
Tanec kolem zlatého telete (1903)
Mojżesz (1905)
Úžas (dřevo 1907)
Droga krzyżowa w kościele św. Bartłomieja w Kolinie (drewno, 1910-14)
portret Pani Bílkowej (biały marmur, 1910)
Krása mládí ve svém boji (drewno, 1910)
reliefy Mostu Maneżowego w Pradze (1912)
Jak neomezeno jest naše duchovní království (1913)
Pomnik Jana Husa w Kolinie (1914)
Život je boj (1922)
pomnik poległych w Horowicach (1922)
pomnik Bedřich Smetana i jego dzieło (1924), v Jabkenicach
Adam i Ewa (drewno, 1924)
Duchovní setkání (drewno, 1925)
Komenský se loučí s vlastí (1926), w ogrodzie praskiej Bílkovej willi
Ślepcy (1926)
Pomnik narodowy (1908) – niezrealizowany, na szczyt Białej Góry (bitwa)
Żal (1909), rzeźba na pomnik V.B.Třebízskiego na cmentarzu wyszehradzkim w Pradze
tablica pamiątkowa Jeronýma Pražskiego (1916), ul. Rzeźnicka, Praga
ołtarz z krucyfiksem i ławki w kościele św. Wacława (1930)
wielka kompozycja rzeźbiarska – pomnik Jana Husa w Taborze (1928)
Tvůrce a jeho sestra bolest (1932) na nagrobek Otokara Březiny
Jan Žižka z Kalicha (projekt 1912, realizacja 1946 w Honbici koło Chrudimia)
pomnik Jana Blahoslava z księgą
Bílkova willa w Pradze (dom własny artysty – obecnie jego muzeum) – najważniejsze dzieło architektoniczne życia (ul. Mickieviczová, Chotkovy Sady).

Przypisy edytuj

↑ ^a ^b MariuszM. Szczygieł MariuszM., Osobisty przewodnik po Pradze, Wydanie pierwsze, Warszawa 2020, s. 299, ISBN 83-65970-43-0, OCLC 1176368601 [dostęp 2021-05-01] .

Bibliografia edytuj

M. Wallis, 1974: Secesja. Wydanie II. Wydawnictwo Arkady, Warszawa
Václav Horák, Praha – mapa moderní architektury, wyd. CNC, Praha, 1997, ISBN 80-901928-6-6

[:0-1] MariuszM. Szczygieł MariuszM., Osobisty przewodnik po Pradze, Wydanie pierwsze, Warszawa 2020, s. 299, ISBN 83-65970-43-0, OCLC 1176368601 [dostęp 2021-05-01] .

[1]