Górno (województwo podkarpackie)
Górno – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie rzeszowskim, w gminie Sokołów Małopolski[4].
| wieś | |
_-_kosciol_MB_Szkaplerznej.jpg) Kościół pw. Ofiarowania NMP | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Wysokość |
ok. 220 m n.p.m. |
| Liczba ludności (2020) |
2175[2] |
| Strefa numeracyjna |
17 |
| Kod pocztowy |
36-051[3] |
| Tablice rejestracyjne |
RZE |
| SIMC |
0661380[4] |
Położenie na mapie gminy Sokołów Małopolski  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podkarpackiego  | |
Położenie na mapie powiatu rzeszowskiego  | |
 50°16′38″N 22°09′05″E/50,277222 22,151389[1]
| |
-kapliczka_domkowa.jpg)
W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Górno. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa rzeszowskiego.
Miejscowość jest siedzibą parafii Ofiarowania NMP, należącej do dekanatu Sokołów Małopolski, diecezji rzeszowskiej.
Geografia edytuj
Wieś położona jest w centralnej części Kotliny Sandomierskiej, na północnym krańcu Płaskowyżu Kolbuszowskiego, na ubogich, piaszczystych glebach. Występują tu również śródleśne wydmy, obecnie porośnięte lasem. Podstawowymi uprawami w okolicach Górna są: żyto, owies i ziemniaki. Górno otoczone jest przez lasy sosnowe będące częścią Puszczy Sandomierskiej. W ostatnich latach obserwuje się tendencję do stopniowego zalesiania części gruntów rolnych. Przez Górno przepływa potok Trzybnik, w 2005 roku częściowo uregulowany. Okolice potoku porasta ols.
Części wsi edytuj
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0661397 | Dołęga | przysiółek |
| 0661405 | Meszne | przysiółek |
| 0661411 | Rękaw | przysiółek |
| 0661428 | Zaborze | przysiółek |
Nazwy obiektów fizjograficznych:
- las - Kotówka, Moskal, Starówki, Za Rzeką,
- pole - Piaski, Półćwiartek, Sznury, Ugory,
- łąka - Kąty, Porąbka, Rudka.
Historia edytuj
Wieś założona prawdopodobnie już w XVI wieku na karczowanych terenach Puszczy Sandomierskiej. Obecnie liczy ok. 600 numerów domów.
Parafia Matki Bożej Szkaplerznej erygowana została w 1599 roku, obecny kościół według projektu Jana Sas-Zubrzyckiego wybudowano w latach 1911-1913 (neogotycki, pseudobazylika trójnawowa z transeptem i trójbocznie zamkniętym prezbiterium). W centrum wsi znajdują się dwie XIX-wieczne kapliczki domkowe, w znajdującej się bliżej kościoła, krytej gontem, na ścianach obejrzeć można ludowe malowidła z lat 30. XIX wieku przedstawiające zwiastowanie i ofiarowanie w Świątyni.
W latach II wojny światowej na skraju wsi okupant utworzył, powiązany z pobliskim poligonem ćwiczebnym, obóz wypoczynkowy dla żołnierzy Luftwaffe. Po wojnie został on częściowo przystosowany na potrzeby sanatorium przeciwgruźliczego, a częściowo rozebrany[6]. Wraz z założonym w 1991 roku zakładem masarskim "Smak-Eko", SPZZOZ "Sanatorium" im. Jana Pawła II w Górnie[7] jest miejscem pracy znacznej części mieszkańców Górna.
Kwestia regulacji potoku Trzybnik edytuj
Do 2005 roku przepływający przez Górno potok Trzybnik był nieuregulowany. Plany jego regulacji sięgały lat siedemdziesiątych XX w. W dolnym biegu Trzybnik okresowo wylewał, podtapiając okoliczne gospodarstwa. W 2005 roku zaczęto prace przy regulacji potoku, na całej jego długości. Według przeciwników inwestycji działanie takie było niepotrzebne, gdyż potok tylko w swoim dolnym biegu stanowił zagrożenie dla gospodarstw. W biegu górnym i środkowym przepływał przez las tworząc meandry. Utworzona przez niego podmokła dolinka, porośnięta olsem była siedliskiem kilku rzadkich gatunków roślin i płazów. Wątpliwości budził także aspekt prawny - brak zgody wielu mieszkańców na działania na ich działkach. Ostatecznie pogłębiono i wyprostowano koryto potoku, w wielu miejscach przekopując zupełnie nowe, oddalone nawet o 30 metrów od pierwotnego. Takie działanie wywołało oburzenie wielu mieszkańców. Odbył się szereg zebrań dotyczących tej kwestii. Jako że regulacja potoku w roku 2005 była bezprawna, od tego czasu nie poczyniono żadnych działań mających na celu dokończenie regulacji. Poziom wód gruntowych opadł w Górnie o ok. 1,5 - 2m powodując wyschnięcie wielu studni. Nieuregulowany pozostaje bardzo krótki odcinek (ok 300 m) w okolicach źródła Trzybnika.
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 36527
- ↑ Raport o stanie gminy w roku 2020. Stan ludności 31.12.2020 str. 10 [dostęp 2022-02-02]
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 328 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Maria Zdebowa. W sanatorium w Górnem. Wracają do zdrowia – powrócą do pracy. „Nowiny Rzeszowskie”. Nr 80, s. 4, 3 grudnia 1949.
- ↑ Samodzielny Publiczny Zespół Zakładów Opieki Zdrowotnej "Sanatorium" im. Jana Pawła II w Górnie
Bibliografia edytuj
- Krzysztof Ożóg, Dzieje parafii Górno 1599-1999, Rzeszów 1999, ss. 256 + fot.
- Urzędowe nazwy miejscowości i obiektów fizjograficznych - 59 - Powiat kolbuszowski. Warszawa: Urząd Rady Ministrów - Komisja Ustalania Nazw Miejscowości i Obiektów Fizjograficznych, 1965.
Linki zewnętrzne edytuj
- Górno, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 721.
- Oficjalna strona internetowa Szkoły Podst. im. Ignacego Partyki w Górnie-Zaborzu
- Górno pod Rzeszowem - strona klanu Ożogów. gorno.republika.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-08-14)].