Głożyna pospolita

Głożyna pospolita, jujuba pospolita (Ziziphus jujuba) – gatunek krzewu lub niewysokiego drzewa z rodziny szakłakowatych. Występuje w Europie południowej, Indiach, Himalajach, Chinach.

Głożyna pospolita
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

różowce

Rodzina

szakłakowate

Rodzaj

głożyna

Gatunek

głożyna pospolita

Nazwa systematyczna
Ziziphus jujuba Mill.
Gard. dict. ed. 8: Ziziphus no. 1. 1768, nom. cons. prop.
Synonimy
  • Ziziphus sativa Gaertn.
  • Ziziphus spinosa (Bunge) Hu ex F. H. Chen
  • Ziziphus zizyphus (L.) H. Karst.
  • Ziziphus vulgaris Lam.[3]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4]

Morfologia edytuj

Pokrój
Dorasta do 8 m wysokości.
Liście
Jajowate, piłkowane, opadające na zimę. Mają u nasady dwa ciernie będące przekształconymi przylistkami.
Kwiaty
Drobne, zielonkawe, zebrane w baldachokształtne kwiatostany.
Owoce
Czerwonawe o kształcie kulistym lub podłużnym i długości ok. 25 mm. Dojrzewają późną jesienią i zimą, na drzewie już bezlistnym. Mają smak podobny do jabłek.

Zastosowanie edytuj

  • Znana i ceniona w Chinach przed III w. p.n.e., owoce używane także w celach rytualnych[5]. Owoce odnaleziono w pochodzącym z II w. p.n.e. grobowcu z Mawangdui[6]. Za czasów dynastii Tang w północnych Chinach hodowano kilka odmian głożyny (w tym kwaśną), a szczególnie aromatyczne owoce importowano z Turkiestanu[7]. Z owoców wyrabiano wino[8], przechowywano je w solance i marynowano[9]. Pastę z owoców wykorzystuje się do jako nadzienie do zongzi, przyrządzanych z okazji Święta Smoczych Łodzi[10]. Czerwone (kolor szczęśliwy) owoce są obowiązkowym dodatkiem do kleiku laba jadanego pod koniec roku księżycowego, ze względu na symbolikę nazwy (zao – „głożyna” brzmi podobnie jako zao – „wcześnie” [otrzymać bogate plony])[11]. Uważa się także, że mają działanie wzmacniające dla osób o delikatnym i wrażliwym zdrowiu[12].
  • Roślina uprawiana jest w Japonii (po japońsku natsume) dla owoców jadanych na surowo (tzw. daktyle chińskie). Owoce są spożywane także po ugotowaniu, suszeniu lub w marynacie. Może być uprawiana w strefach 7-10.
  • Jest to roślina lecznicza, przy czym surowcem są owoce.
 

Przypisy edytuj

  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-01-23] (ang.).
  3. Ziziphus jujuba Mill.. Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2009-07-06]. (ang.).
  4. Ziziphus jujuba, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).
  5. Liu 2004 ↓, s. 13.
  6. Chang i Anderson 1977 ↓, s. 56.
  7. Chang i Anderson 1977 ↓, s. 95.
  8. Chang i Anderson 1977 ↓, s. 121.
  9. Chang i Anderson 1977 ↓, s. 134.
  10. Liu 2004 ↓, s. 52.
  11. Liu 2004 ↓, s. 54.
  12. Liu 2004 ↓, s. 113.

Bibliografia edytuj

  • Geoffrey Burnie i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134.
  • Chang Kwang-chih, E. N. Anderson: Food in Chinese culture: anthropological and historical perspective. New Haven: Yale University Press, 1977. ISBN 0-300-01938-6.
  • Liu Junru: Chinese foods. [Beijing, ]: China Intercontinental Press, 2004. ISBN 7-5085-0613-8.
  • Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. ISBN 83-09-00256-4.