Głos wolny wolność ubezpieczający
Głos wolny wolność ubezpieczający (oryg. Głos wolny wolność ubespieczaiący) – traktat polityczny, wydany przypuszczalnie w 1743 roku, ogłoszony przez Stanisława Leszczyńskiego, a napisany przez kogoś z kręgu jego zwolenników. Emanuel Rostworowski wskazuje na Mateusza Białłozora, litewskiego szlachcica, który miał napisać go po polsku w 1733[1].
W traktacie tym wytyczono drogę reform, jaką powinna pójść Rzeczpospolita. Wskazuje się tam, że niezbędne są zmiany w położeniu chłopów, których nędza ciąży nad polskim rolnictwem. Postuluje się obdarzenie chłopów wolnością osobistą i ich oczynszowanie. Wskazuje na nieodzowną potrzebę poprawy sytuacji miast, handlu i przemysłu. Autor proponuje utrzymać sejm, wolną elekcję, a nawet liberum veto. Chce jednak ograniczyć i uporządkować ich stosowanie[2]. Usprawniona władza centralna, w takich dziedzinach jak wojsko, skarb, policja i sądownictwo miała opierać się na kolegialnych, fachowych radach ministerialnych. Armia miała liczyć 100 tysięcy żołnierzy. Sprawę opodatkowania szlachty traktat pomija milczeniem.
Przypisy edytuj
- ↑ Emanuel Rostworowski, Czy Stanisław Leszczyński jest autorem "Głosu wolnego"? [w:] Emanuel Rostworowski, Legendy i fakty XVIII w., Warszawa 1963, s. 125-144.
- ↑ Władysław Konopczyński, Liberum Veto s. 396n.